Is genetisch gewijzigd voedsel veilig?

JA

Wim Grunewald, Vlaams Instituut voor Biotechnologie

Is genetisch gewijzigd voedsel dat vandaag verkrijgbaar is veilig?

Vooraleer genetisch gewijzigde organismen (ggo) toegelaten worden tot de voedselketen, doorstaan ze een strenge toelatingsprocedure. De consument kan er dus op aan dat genetisch gewijzigde planten vandaag even veilig zijn als niet genetisch gewijzigde planten.

De meest courante methode maakt gebruik van een bacterie die van nature een stukje DNA inbouwt in het DNA van de plant. Een mechanisme dat onder meer toelaat om die plant resistent te maken tegen bepaalde insecten. Het inbouwen van DNA in het DNA van een plant houdt op zich geen gevaar in. Daarnaast moeten we ook kijken naar de veiligheid van de toepassing. Welk DNA wordt ingebouwd? Neem nu gouden rijst, een genetisch aangepaste rijstsoort die pro-vitamine A produceert. In Azië waar miljoenen kinderen met vitamine A tekort kampen, kan het telen van deze rijst levens redden. Een ander voorbeeld is ggo-soja waarvan de olie minder verzadigde vetzuren bevat en dus veel gezonder is.

Kan je ggo-technologie vergelijken met het veredelen van groente- en fruitsoorten?

Ggo-technologie is één van de vele manieren om gewassen te veredelen. Het verschil met kruisingen is dat ggo-technologie extra kenmerken kan binnenbrengen in planten zonder dat er voortplanting nodig is. Ggo-technologie is eigenlijk een stap in de plantenveredeling waarmee we planten doelgerichter en dus nog veiliger van nieuwe kenmerken kunnen voorzien.

Welke ggo-voeding is er vandaag op de markt in ons land?

Bitter weinig. Door de onterechte negatieve berichtgeving maakt de voedselindustrie in Europa zo goed als geen gebruik van ggo-gewassen. Als ze het wel doet, moet het ook op de verpakking staan. Dat is af en toe het geval bij mayonaise of slaolie. Voeder voor varkens, kippen en koeien bestaat wel voor een groot deel uit genetisch gewijzigde soja en maïs.

Ggo-technologie bestaat ruim 30 jaar en ggo-gewassen worden al bijna 20 jaar gebruikt in de voedselketen. Er is nog niemand ziek door geworden, laat staan dat er ooit een voedselschandaal was. Ook het kruisen van een veilig verklaarde ggo-groente met een niet-ggo-groente, houdt geen gevaar in voor de volksgezondheid.

Is er een impact op het milieu?

Gewassen zoals maïs en katoen hebben via ggo-technologie weerstand tegen bepaalde schadelijke insecten, waardoor minder insecticiden nodig zijn. Da’s positief voor het milieu. Ook herbicidetolerante gewassen, ontwikkeld om velden efficiënter onkruidvrij te maken, hebben milieuvoordelen als ze op de juiste manier worden gebruikt. Landbouwers in Noord- en Zuid-Amerika hebben deze gewassen echter te weinig afgewisseld met gewone gewassen, waardoor onkruid is ontstaan dat resistent is tegen bepaalde herbiciden.

NEEN

Dr. Janet Cotter, wetenschappelijk onderzoeker Greenpeace

Is genetisch gewijzigd voedsel dat vandaag verkrijgbaar is veilig?

Dat kunnen we niet met zekerheid zeggen. Alle studies ten spijt, blijft het moeilijk om ggo-gewassen op een waterdichte manier wetenschappelijk te testen. We kunnen nooit uitsluiten dat het knippen en plakken van DNA-materiaal nieuwe allergieën of intoleranties voor groente of fruit uitlokt. We hebben ook onvoldoende zicht op de langetermijnge-volgen voor onze gezondheid en het milieu. Vandaar dat we uit voorzorg deze voedingsmiddelen niet willen loslaten op de consument.

We hebben trouwens geen ggo-technologie nodig om gewassen te verbeteren of te verrijken. Recent werden ook via conventionele kweek-methoden grote stappen gezet om meer vitamines aan gewassen zoals oranje maïs en zoete aardappel toe te voegen. Superfoods zoals gouden rijst, blijken bij veldproeven ook helemaal niet zo geweldig te presteren.

Kan je ggo-technologie vergelijken met het veredelen van groente- en fruitsoorten?

Veredeling selecteert genetische eigenschappen uit bepaalde soorten maar beperkt dat tot het kruisen binnen eenzelfde soort. Met genetische manipulatie wordt die grens overschreden en kunnen wetenschappers DNA van bacteriën, virussen, insecten, dieren en zelfs mensen onderling uitwisselen. Die techniek is onvoorspelbaar. Wat als er met een gen ook andere, niet-gekende eigenschappen mee verhuizen? Stel dat een maïsplant een insectendodende stof gaat aanmaken. Dat kan verstrekkende gevolgen hebben voor het milieu.

Welke ggo-voeding is er vandaag op de markt in ons land?

Gelukkig bijna geen. Zodra voeding meer dan 0,9% ggo-ingrediënten bevat, moet dat op het etiket worden vermeld, maar dat gebeurt niet altijd even duidelijk. De omschrijving varieert van ‘genetisch gewijzigd’ tot ‘vervaardigd met behulp van moderne biotechnologie’.

Indirect belanden ggo- ingrediënten af en toe in onze voeding. In veevoeder met veel soja komen ggo’s wel voor en dat moet niet worden vermeld. Wil je echt geen ggo’s binnenkrijgen, dan kies je voor biologisch geteelde voeding.

Is er een impact op het milieu?

Het effect op het milieu valt moeilijk met zekerheid te voorspellen. Maar zodra ggo-gewassen in het milieu worden verspreid, kan dat niet ongedaan worden gemaakt. Als achteraf zou blijken dat er schadelijke effecten zijn, is het te laat. Een bekend effect is resistentie. De meeste ggo-planten zijn bestand tegen onkruidverdelgers, waardoor vooral die verdelgers worden gebruikt. Dat kan op termijn leiden tot onkruid dat resistent wordt tegen deze bestrijdingsmiddelen. Ook de biodiversiteit komt onder druk als sterkere ggo-gewassen overheersend worden.

Ggo-technologie is een interessante onderzoeksmethode in een besloten lab. Maar niet om massaal in te zetten voor voedselproductie. Daarvoor kiezen we beter de klassieke technologieën.

KARI VAN HOORICK