Is dit echt zoals jij het wil?

“Die hervorming is een nachtmerrie voor notarissen!”, zei één van hen onlangs letterlijk. We hebben het over de grote erfrechthervorming. In Plus Magazine kon je al lezen wat die allemaal inhoudt, maar er is toch één punt waar ik wil bij stilstaan: het zou kunnen dat je testament (of schenking) niet meer overeenstemt met wat jij beoogt. Vandaar de ‘nachtmerrie’ voor notarissen: ze moeten controleren of de wil van de testator (of schenker) overeenstemt met de nieuwe wet. Daarbij draait alles rond het nieuwe beschikbare deel, het deel van je vermogen dat je kan nalaten aan wie je wil en dat vandaag de helft bedraagt. In veel testamenten gaat dit beschikbare deel naar een goed doel, zonder dat daar een exact bedrag op plakt. Stel dat jouw beschikbare deel vroeger één vierde bedroeg (omdat je drie of meer kinderen hebt), dan is dat vandaag dus de helft. Maar wil je echt dat 50% van jouw nalatenschap naar het goede doel gaat?

En dat is niet het enige probleem met de nieuwe wet. Er zijn andere, minder bekende want vrij technische situaties die voor onaangename verrassingen kunnen zorgen. Zo gebeurt het niet zelden dat een schenking een verschillende indexering voorziet naargelang de aard van de goederen (aandelen, vastgoed) die je je kinderen hebt geschonken. Of dat er een correctiemechanisme in je schenking is opgenomen, voor mocht de waarde van het geschonken goed slecht evolueren. Omdat de aandelen die je weggaf intussen een beurscrash hebben doorgemaakt, bijvoorbeeld. Wel, met het nieuwe erfrecht zullen die regelingen niet meer kunnen, ook niet voor vroegere schenkingen. Waarom? Voortaan voorziet de nieuwe wet een automatische indexering van schenkingen, zodat erfgenamen gelijk worden behandeld op het moment van de nalatenschap. Minder bekend is dat de wet niet langer toelaat om daarvan af te wijken. Ze vermeldt immers duidelijk: ‘niettegenstaande eventuele andersluidende bepalingen’.

Nog een probleem: in samenspraak met je andere kinderen, een kind met een zorgnood bevoordelen, kan voortaan nog enkel als je daarvoor je beschikbare deel aanspreekt. Vroeger hoefde dat niet zolang je andere kinderen akkoord waren en al je kinderen samen hun reservataire deel ontvingen.

Op al die punten beknot de nieuwe wet dus de vrijheid van wie een testament maakt of een schenking doet. Terwijl je een testament net opstelt om rekening te kunnen houden met bijzondere omstandigheden, die een andere aanpak vergen dan de geldende regels. Herbekijk daarom je testament en schenkingen. Of sluit indien nodig een familiaal pact af. Of leg een verklaring af bij je notaris dat je de nieuwe wet niet wil laten spelen. Je hebt daarvoor tot 1 september 2019 de tijd. Maar begin er tijdig aan, want de agenda’s van de notarissen zullen snel vollopen.