Ik word (een beetje) veggie!

In Gent, Eupen, Hasselt en Mechelen is de donderdag veggiedag geworden. Brussel volgt misschien binnenkort. Hun voorbeeld vindt navolging van Sao Paolo tot Washington!

Wanneer de wereldpers op een Belgisch onderwerp springt, gaat het meestal over een politieke crisis of een treinramp. In mei 2009 was dat even anders. Toen de Gentse schepen Tom Balthazar aankondigde dat zijn stad als eerste ter wereld de donderdag uitriep tot vegetarische dag, mocht hij het initiatief uitleggen voor de camera’s van de BBC, CNN en de RAI en aan journalisten van de Daily Mail, Time Magazine en Die Zeit.

Die interesse van de wereldpers zorgde voor navolging. De miljoenenstad Sao Paolo startte in oktober 2009 met een campagne om haar inwoners op te roepen tot één vleesvrije dag per week. Eerder dit jaar beslisten de stadsbesturen van Bremen, San Francisco, Zagreb en Washington om een veggiedag in te lassen. België als trendsetter!

In eigen land kreeg Gent navolging van Hasselt, Mechelen en Eupen. EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief), de organisatie die Donderdag Veggiedag promoot, is aan het onderhandelen met Aalst, Vilvoorde en Turnhout en hoopt ook afspraken te kunnen maken met Brussel.

Wel vlees, maar minder

Dat Gent met het initiatief startte, is niet zo verwonderlijk. Met twaalf volledig vegetarische restaurants houdt Gent het Belgische record van het aantal vegetarische eethuizen in verhouding tot het bevolkingsaantal. Schepen Tom Balthazar is zelf een veggie. En in de stedelijke scholen en crèches vroegen steeds meer ouders om vegetarische maaltijden.

In Gent serveren 35 scholen en 42 crèches op donderdag een vegetarische maaltijd (vlees alleen op aanvraag). Bijna veertig restaurants zetten die dag een veggieschotel op hun kaart. Leden van het stadspersoneel kunnen zich inschrijven voor een gratis lunchgesprek, waarop ze bij een vegetarische maaltijd allerlei tips krijgen om over te schakelen op minder vlees. Alle Gentenaars vonden ook een Veggieplan in hun brievenbus, een stadsplattegrond met de gegevens van 97 restaurants die minstens één vegetarische hoofdschotel bieden, en van 7 plantaardige frituren.

“Het succes van Donderdag Veggiedag is zeker te verklaren door de vrijwilligheid”, zegt Tobias Leenaert van EVA. “Niemand is verplicht, alles gebeurt op vrijwillige basis. We vragen evenmin dat iedereen voltijds vegetariër wordt, laat staan hardcore veganist (= geen enkel dierlijk product eten, nvdr). De tijd dat vegetariërs een sektarisch groepje vormden tegen de rest van de wereld is voorbij. Slechts vijf percent van de Belgische bevolking wil trouwens volledig vegetariër worden. Een veel grotere groep mensen is wel bereid hun vleesconsumptie te verminderen. Ook die deeltijdse veggies willen we ondersteunen. Voor alle duidelijkheid: vegetarisch betekent voor ons geen vlees of vleesproducten, maar ook: geen vis of visproducten. Zuivelproducten en eieren kunnen wel.”

Het eerste motief? Onze gezondheid

Mogelijke redenen om minder vlees te gaan eten zijn er genoeg. Ons lichaam minder belasten met dierlijke vetten en eiwitten (minder cholesterol, minder kans op hart- en vaatziekten en suikerziekte, een betere stoelgang...). Enkele kilo’s verliezen. Nieuwe smaken ontdekken. Maar ook: denken aan de toekomst van onze planeet (veeteelt is verantwoordelijk voor bijna één vijfde van de uitstoot van broeikasgassen). Het leven van dieren sparen. Niet langer bang zijn voor gekloond vlees. De honger in de wereld helpen bestrijden (hoe minder graan en water er naar de voeding van vee moet gaan, hoe meer er over blijft voor mensen).

Hoe nobel de ethische motieven ook zijn, we denken in de eerste plaats aan onze gezondheid. In een eigen peiling (zie kaderstuk hierboven) noemt bijna 40 % zijn gezondheid als het belangrijkste motief om eens vaker vegetarisch te eten.

De mening van de diëtist

Stel: u bent tot nu toe een verstokte vleeseter (met af en toe vis). Is het dan wel gezond om over te schakelen?

“Beslist wel – zeker voor mensen met een hoog cholesterolgehalte, hart- en vaatproblemen, reuma, botproblemen en chronische zenuwaandoeningen”, zegt diëtist Dolf De Ridder. “Op die ene veggiedag per week eten we toch al minder verzadigde vetzuren en minder cholesterol. Wie minder vlees eet, eet gewoonlijk ook minder zout en vergroot de opname van mineralen (bijv. kalium), wat onze calciumhuishouding verbetert. Tegelijk wil ik waarschuwen: als we echt een gezonder spijsverteringsysteem willen, volstaat één dag niet. Dan moeten we volledig overschakelen op een op planten gebaseerde voeding in combinatie met een beperkt zuivelgebruik. Dan laten de positieve gevolgen zich voelen na vijf weken.”

Mensen met maagslijmvliesontstekingen (30% van de 50-plussers heeft atrofische gastritis) kunnen vitamine B12-tekorten krijgen. Dat geldt ook voor mensen die operatief gedeelten van het maagdarmstelsel hebben verloren, voor mensen met een maagverkleining en lijders aan de ziekte van Crohn. Zij laten zich het best begeleiden door een arts of diëtist.

Maar krijgen niet alle vleeseters te kampen met afkickverschijnselen of hongeraanvallen? Volgens Dolf De Ridder zijn die vooral psychologisch. “Niemand is verslaafd aan rauw vlees, maar dat gekarameliseerde korstje na de bereiding kan toch zo verleidelijk ruiken en smaken! Een voorbijgaand aanpassingsverschijnsel kunnen de darmgassen zijn, veroorzaakt door onvoldoende kauwen of door het eten van te veel of onvoldoende geweekte peulvruchten. Een middeltje daartegen is zuurdesembrood.”

Geen familietraditie

Eens we de stap hebben gezet om (deeltijds) veggie te worden, doen we allemaal hetzelfde: we beginnen verwoed te zoeken. Niet alleen naar vegetarische recepten, maar ook naar evenwichtige combinaties.

“Vreemd is dat niet”, besluit Tobias Leenaert. “Iedereen in België koestert familierecepten van bijvoorbeeld stoverij of gegratineerd witloof met ham. Wat vegetarische gerechten betreft, hebben we echter geen enkele traditie. We moeten dus van nul af aan opbouwen. Het helpt zeker wanneer je kinderen of kleinkinderen al vegetarisch eten. Samen met hen kun je dan beginnen aan een familieboekje met favoriete vleesloze recepten. Zo kan er vanzelf een nieuwe traditie ontstaan!”

Ludo Hugaerts