Ik heb mijn zoon teruggevonden!

Het keren van de generaties, zo noemt psycholoog Pierre Kindt een sleutelmoment in de relatie tussen vaders en volwassen zoons. Vanaf dat moment kunnen ze echte maten worden. En elkaar terugvinden.

Oudere vaders en volwassen zoons die als samenzweerders samen leuke dingen doen: het is een beeld dat steeds vaker opduikt. Reclame-spots zijn er dol op en ook het vrijetijdsaanbod speelt in op deze trend. Reisorganisatie Canad bijvoorbeeld organiseert natuuractiviteiten en avontuurlijke vakanties die exclusief bedoeld zijn voor vaders en zoons (*). Maar beantwoordt dat beeld ook aan de realiteit?

“We willen vandaag inderdaad het liefst als goede vrienden optrekken met onze volwassen kinderen”, zegt psycholoog en familiebemiddelaar Pierre Kindt. “Dat geldt zowel voor vaders als voor moeders. Toch ligt het wat anders tussen vaders en volwassen zoons. Vele vader-zoonrelaties verlopen normaal en kennen hun goede en slechte momenten. Maar het gebeurt ook dat vader en zoon elkaar verliezen of, erger nog, in een diep en blijvend conflict geraken. Met het ouder en wijzer worden, volgt er echter een moment dat het allemaal nog goed kan komen. Die kans kunnen we aangrijpen!”

Vader wordt vragende partij

In het traditionele gezin hoort een vader vele rollen te spelen. Hij is echtgenoot, opvoeder, leider, kostverdiener en klusser. Elk kind aanvaardt of ondergaat dat. Dat verandert echter in de puberteit – en vooral bij jongens. Pierre Kindt: “Het is bekend dat de puberteit bij jongens vaak heviger verloopt dan bij meisjes. Daar zit de stijgende productie van testosteron, het mannelijke hormoon, voor veel tussen. Opgroeiende jongens zien dat hun vader al die rollen niet even goed invult. De vader als rolmodel brokkelt af. Ze rebelleren, negeren of gaan de competitie aan.”

Gedurende een aantal jaren zullen we als vader misschien nog de toon zetten, maar ondertussen bouwt onze zoon zijn eigen leven uit. Hij wordt ook vader, maakt misschien carrière en heeft een vriendenkring. “Als vader voelen we dat wij de omgangsregels niet langer bepalen en dat we onze vlag moeten afgeven”, zegt de psycholoog. “Ik noem dat het keren van de generaties. We zijn minder competitief, minder assertief zelfs, we worden milder en gevoeliger. We worden ook vragende partij. We voelen méér behoefte aan onze familie en aan de warme kring rond-om ons. We willen opnieuw meer aandacht en liefde van onze kinderen en, als het kan, onze kleinkinderen vaker zien.”

De onderlinge verhoudingen veranderen dus ingrijpend. Er ontstaan kansen om elkaar als het ware terug te vinden en goede maatjes te worden. Maar wil de volwassen zoon dat nog wel, na alles wat er in het verleden is gebeurd?

Veel hangt af van zijn jeugdjaren. Als die zonder veel conflicten zijn verlopen, kan een bestaande goede relatie nóg beter worden, zoals bij onze getuigen Louis en Pieter (zie kaderstuk p. 25). “Als de zoon echter met veel wrok over vroeger zit, wordt het moeilijker”, waarschuwt Pierre Kindt. “Misschien heeft hij zaken beleefd als de echtscheiding van zijn ouders of familiaal geweld. Misschien heeft hij geleden door een afwezige vader of heeft hij diens zwakke of kwalijke kantjes leren kennen. Het kan goed zijn dat hij nu de boot wil afhouden en redeneert: nu hoeft het voor mij niet meer, ik heb mijn vader niet meer nodig.”

Gelukkig doen zich in de loop van de tijd vaak omstandigheden en smeermiddelen voor die het terugvinden van elkaar kunnen bevorderen. Wanneer zoonlief zelf vader wordt, gaat hij dikwijls meer empathie krijgen voor de wijze waarop zijn ouwe vroeger handelde. Stef Bos zong het al: Papa, ik lijk steeds meer op jou. Moeder en schoondochter kunnen als een soort van go-between de verzoening in de hand werken. Ook het krijgen van gemeenschappelijke belangen helpt om nieuwe banden te smeden: zorg voor de (klein)kinderen, financiële ondersteuning bij bouwplannen, een erfenis of een schenking...

Laat het verleden het verleden zijn

Samen klussen, sporten, een avontuurlijke reis maken, tuinieren...: alle activiteiten waarbij je niet te veel moet praten zijn goed om de her-stelde relatie tussen vaders en volwassen zoons te verdiepen. “Mannen zijn immers geen praters”, aldus de psycholoog. “Ze zullen hun hart eerder uitstorten bij hun moeder of hun vrouw dan bij elkaar. Kies wel voor activiteiten waarbij de twee partijen zich goed voelen. Als één van hen niet handig is, veroorzaakt klussen irritatie in plaats van plezier.”

Willen we onze zoon echt terugvinden, dan moeten we als vader twee dingen doen: volledig uit onze oude vaderrol stappen – durven loslaten – en het verleden het verleden laten zijn. Pierre Kindt: “Natuurlijk mag u bepaalde beslissingen en daden uit het verleden kort verklaren, maar daar moet het ophouden. Ga er dus vooral niet over debatteren, want dat leidt tot niets. Het zal nog meer averechts werken als u zich zwak of smekend opstelt, bijvoorbeeld omdat u het contact met de zoon en de kleinkinderen zo hard mist. Uw zoon zal daaruit afleiden dat u het contact niet wilt voor hém, maar uit eigenbelang.”

Langzaam opbouwen

Als we willen werken aan een betere relatie met onze volwassen zoon, dan raadt de psycholoog een meerstappenplan aan:

Bel uw zoon op en zeg hem: “We hebben al jaren weinig contact met elkaar. Ik wil dat verbeteren, denk er eens over na.”

Doe een paar dagen later een voor-stel voor een activiteit waar liefst ook anderen bij zijn (een uitstap, een namiddag gezelschapsspelletjes met de familie...). De aanwezigheid van anderen maakt het contact natuurlijker.

Vraag uw echtgenote of uw schoondochter om uw voorstel bij uw zoon te ondersteunen.

Verwacht geen wonderen of diepgaande gesprekken bij het eerste contact. Het zal vrij stroef verlopen en er zal niet zo veel gezegd worden.

Doe voorstellen voor gezamenlijke activiteiten in de toekomst, maar forceer vooral niets. Langzaam opbouwen is beter. Zeker wanneer de relatie vroeger niet goed was, zijn er limieten aan wat vaders en zoons samen kunnen doen.

De frequentie van de contacten is in het begin belangrijker dan de duur. Korte bezoeken of dagactiviteiten zijn beter dan een hele vakantie samen.

Praat vooral over de toekomst. Dáár komt het immers op aan!

(*)Meer info: htpp://vaderzoon.be en tel. 050 71 88 73.

Ludo Hugaerts