Ik ben een tevreden man

Koen Degraeve rijgt de jongste jaren de succesrollen aan mekaar. Ook dit najaar is hij te zien op het witte doek, in de SF-film Terug naar Morgen.

Acteurs zijn gevoelsmensen. Ze mogen dan al aan de top staan, regelmatig slaat de twijfel toe. Dat is bij Koen Degraeve niet anders. Als acteur beleeft hij toptijden, de zoektocht naar de zin van het leven doet hem diep wroeten in zichzelf. In zijn jongste film speelt hij een professor kwantumfysica die er in slaagt mails naar het verleden te sturen en zo de levensloop van mensen te veranderen. Een intrigerend gegeven voor een piekeraar.

Welke mail zou jij naar het verleden sturen?

Ik denk geen enkele. Omdat er in mijn leven nog niets is gebeurd van die orde dat ik denk: hier zou ik mijn arm voor geven. Om het even wat je aanpast in het verleden, maakt andere dingen weer onherroepelijk slecht. Dus wat zou ik willen veranderen? Niets!

Je bent een heel tevreden man.

Juist. (twijfelt). Al zou ik toch iets willen veranderen. Ik vind het vreselijk dat wij mensen in staat zijn om de vraag te stellen: waar komen we vandaan en waar gaan we naartoe, zonder dat we daar een antwoord op krijgen. We kunnen teruggaan tot de oerknal. Maar dan? Waarvoor doen wij als soort zo ongelooflijk veel moeite? Daar is geen antwoord op. Het is zo smerig van de schepping, dat de mens begiftigd is met hersens die maken dat we ons die vraag kunnen stellen. De mooiste momenten zijn die waarin je een roes beleeft en je geen vragen stelt. Maar bij mij is de zoektocht naar de zin van het leven zo pertinent aanwezig dat het soms slecht aanvoelt. Gelukkig heb ik een goede psychiater (lacht).

Dat klinkt zwaarmoedig.

Ik ben zwaarmoedig van aard. Ik kan erg somber zijn. Soms denk ik: wat voor smerige mop is de eindigheid, de vergankelijkheid en het verval? Maar ik weet ook dat ik maar een klein onderdeeltje van deze wereld ben. Er waren al veel mensen voor mij hier en er zullen er nog veel na mij komen. Wanneer ik mijn eigen kinderen zie, denk ik: Jezus, wat staat jullie allemaal nog te wachten? Tegelijkertijd leef ik nu 43 jaar en zou ik met niets of niemand willen ruilen. Het feit dat ik mag spelen, gezonde kinderen heb, kan kijken naar de wereld en mijn plaats daarin kan relativeren, helpt mij er bovenop. Goede boeken lezen, fantastische mensen ontmoeten, kunst beleven, lekker eten, sport, en heel veel seks maken het leven de moeite waard.

De personages in de film worden gedreven door een ongebreidelde nieuwsgierigheid.

Nieuwsgierigheid is hét thema van de film. Ik denk ook dat het de basis is van alle menselijke handelen. We kunnen het niet laten om keuzes te maken waarvan we al sterk vermoeden dat ze nefast zullen uitdraaien, maar er zou maar eens één kans moeten zijn dat ze je leven of dat van je geliefden verbeteren of je een moment van glorie bezorgen. Volgens mij ben je dan niet in staat om die keuze niét te maken. Eigenlijk kunnen we de gevolgen van onze handelingen nooit goed inschatten.

Ben je het type dat zijn lot in eigen handen neemt of laat je de dingen op je af komen?

Beide. Ik zwalp er tussenin. Ik vind het fijn de dingen op hun beloop te laten. Daarnaast heb ik een groot besef van de gevolgen van mijn keuzes. Ik kan daar goed mee om. Ik maak mijn keuzes grondig. Sommige zijn evident, dan ga ik mee met de stroom die voorbij komt en voel dat het klopt. Soms moet ik stroomopwaarts en dat kost moeite.

Ga je bewust om met tijd?

Eigenlijk hoort het tot mijn grootste plezier om nu en dan slordig om te gaan met de tijd. Als vader van drie kinderen zit ik vast aan een schema. Kinderen moeten leven volgens een vaste structuur. Dat is goed voor hen en eigenlijk helpt mij dat ook. Maar wanneer ik ze naar school breng en om half negen weer thuis kom, denk ik: laten we de dag een keer zo slordig mogelijk invullen. Opnieuw in bed, rustig ontbijten, anderhalf uur in bad. Morsig doen met de tijd als verzet tegen te weinig tijd is een waar genot.

Je vrouw is actrice. Kan er in een acteursgezin gemorst worden met tijd?

Wij moeten onze agenda’s op latere tijdstippen van de dag op mekaar afstemmen dan andere tweeverdieners. We zijn bovendien zelfstandigen. Dus we overleggen telkens welke dingen we aannemen en welke niet. Ariane heeft veel werk omdat ze een fantastische actrice is. Soms blijf ik even thuis omdat zij een opdracht heeft. Dat past ook binnen mijn onthaastingsverzuchting. Maar twee acteurs samen blijft natuurlijk hectisch.

De voortschrijdende tijd is voor actrices vaak problematisch. Geldt dat ook voor acteurs?

Voor ons geldt minder dat we kansen mislopen naarmate we ouder worden. Kijkers voelen minder weerstand bij een man dan bij een vrouw op leeftijd. Da’s jammer want er zijn zoveel prachtige, fenomenale, oudere actrices. Maar er is nog een weg af te leggen. Daarom is het belangrijk consequent prachtige oudere dames in beeld te brengen zodat de geesten rijpen. Vooral dat is belangrijk. Vroeger konden mannen zich niet inbeelden dat vrouwen stemrecht kregen. Nu kunnen we ons het omgekeerde niet meer voorstellen. Eigenlijk is het ongelooflijk jammer voor actrices. Een vrouw mag niet ouder worden. Omdat een man zogezegd mooi oud wordt en een vrouw niet. Gelukkig rijst er intussen verzet van de vrouwen zelf.

Anderzijds weet ik eigenlijk niet of wij mannen ooit beter worden in het kijken naar oudere vrouwen. Als we het al zelf kunnen sturen, denk ik dat het een werk van lange adem is. De hersens van een man zouden moeten mee evolueren met zijn lichaam zodat hij op 50 niet meer de drang voelt bij jonge vrouwen. Maar dat zit zo primair in onze genen. Wij mannen moeten er ons van bewust zijn dat we evolutionair gewoon achterlijke hagedissen zijn. Als we dat toegeven, zijn we misschien aardiger, maar uiteindelijk komt het wel op hetzelfde neer. De vraag is of we ons brein biologisch wel kunnen aanpassen.

Ik vind ouder worden zelf trouwens ook niet zo fijn. Maar je moet er elegant mee omgaan. Verval is een bitch. Je ertegen verzetten heeft geen zin.

Je bent haast niet weg te branden van het scherm. Ben je erg ambitieus?

Ik ben juister ambitieus. Ik ben selectiever in mijn keuzes. Even dacht ik: film is oppervlakkig. Het is verhalenvertellerij en er is zoveel poeha rond. Maar ik ga de tocht uitzitten. Al heb ik vastgesteld dat ik de laatste jaren iets te makkelijk dingen heb aangenomen.

Denk je aan een internationale carrière?

Ik ben een romanticus op een realistische manier. Wat binnen mijn bereik ligt, noem ik geen droom maar iets wat ik al dan niet kan doen. Ik zeg niet dat een internationale carrière zomaar binnen mijn bereik ligt. Ik zou er wel kunnen achteraan gaan. Maar het houdt mij nu niet bezig. Al ging ik acht jaar geleden ook niet achter een nationale filmcarrière aan. Ik vind het meestal goed op de plek waar ik ben. Mijn ambitie is mijn persoonlijke boodschap te ventileren. Ik hoop dat alles wat ik bij elkaar twijfel een heldere boodschap wordt. Want al dat gewroet en gesukkel kan soms zwaar wegen. Dan denk ik: stop daar nu mee! Heb je ooit al een depressieve koe gezien? Nee. Die denkt ook niet na. Dus: ga de wei in, ga wat grazen.

ANN HEYLENS – FOTO’S FRANK BAHNMÜLLER