“Iedereen heeft een vluchtheuvel nodig”

De titel van zijn succesboek ‘Liefde is een werkwoord’ klinkt de meeste mensen bekender in de oren dan de naam van de auteur. Professor emeritus Alfons Vansteenwegen is nochtans de pionier van de Vlaamse seks- en relatietherapie. En hij heeft net een nieuw, interessant boek klaar over relaties bij vijftigplussers.

In de loop van de maand september wordt het nieuwe boek van prof. em. Alfons Vansteenwegen (Als liefde zoveel jaar kan duren, genieten van je relatie na 50, uitg. Lannoo) in de boekhandel verwacht. Een gebeurtenis om naar uit te kijken want als een eminence grise spreekt, kunnen we maar beter luisteren.

Plus Magazine: Uw naam valt steevast als het over de relatietherapie gaat, maar hoe bent u in dit beroep terechtgekomen?

Prof. Alfons Vansteenwegen: Ik was een jonge volwassene in de vroege jaren zestig, toen woorden als engagement en verandering overal in de lucht hingen. Ik koos voor de psychologie omdat ik iets wou doen dat betekenis had voor andere mensen, en ook onder invloed van mijn katholieke achtergrond. Het je ten dienste stellen van anderen, dat werd er bij mijn generatie nog ingepompt. Dat als je werkelijk iets voor anderen doet, je er ook iets voor terugkrijgt. Ik geloof nog steeds dat inzet de meeste voldoening geeft. De keuze voor seksuologie en relatietherapie kwam pas later, toen ik al aan de slag was als psychotherapeut. Toen een collega in 1970 uit Amerika terugkwam, wou hij in België een centrum voor echtpaar- en sekstherapie openen, twee jaar na Masters & Johnson. De directeur van onze katholieke kliniek ging akkoord, op voorwaarde dat twee echtparen de therapie zouden geven. Want al die seks en zo, dat kon je maar beter aan en deftig echtpaar overlaten, vond hij. Zo heeft mijn vrouw die ook psychologe is, mij vervoegd en samen met mijn collega en zijn vrouw zijn we dan met het communicatiecentrum van start gegaan.

Hoe werd in die tijd op een dergelijk initiatief gereageerd?

Het was 1972 en wij openden de eerste sekstherapiekliniek in Vlaanderen, een van de eerste in Europa. Bij ons lag het accent op het koppel en dat was toen iets nieuws. Het ging niet alleen over seks. Tot 2006 hadden wij telkens 3 à 4 paren die drie weken lang lessen volgden, met oefeningen en een therapie aangepast aan dat koppel. In het begin was het niet simpel om de mensen over de drempel te krijgen. Onze eerste paren waren mensen uit de media of universitaire middens. Maar al snel kregen we iedereen over de vloer, van pas verloofden tot gepensioneerden.

Welke evolutie hebt u in al die jaren vastgesteld?

De methode van de psychotherapie is nauwelijks veranderd, die staat op punt. Maar de koppels die langskomen verschillen grondig van die van 30 jaar geleden. Toen had je veel vrouwen die zich volledig hadden opgeofferd voor hun huwelijk. Ze hadden hun man altijd gesteund maar waren er ongelukkig door geworden. Nu is het een beetje omgekeerd. Nu heb je vaak twee jonge mensen die druk bezig zijn met hun eigen zelfrealisatie, maar te weinig overhebben voor mekaar. Toen te veel, nu te weinig. We zien tegenwoordig veel partners die denken dat ze als vrijgezel in een relatie kunnen leven. Dat lukt niet want je moet er iets voor over hebben. Als je ten koste van alles jezelf wilt realiseren, blijf je beter weg uit een relatie!

In september verschijnt uw boek over relaties bij vijftigplussers. Wat is er specifiek aan deze leeftijdsgroep?

Vaak leven zij al lange tijd in een vaste relatie en dan zie je dat de scherpe kantjes wat zijn afgesleten. Maar het omgekeerde kan ook, dat je steeds meer allergisch wordt voor die verschillen. Want koppels verschillen in alles, de uitdaging is hoe je daarmee omgaat. Een ander nieuw gegeven is het pensioen. Beide partners zijn meer thuis. Dat creëert druk, want er is minder input van buitenaf. Dan komt het eropaan het terrein te verdelen. Dat is belangrijk want iedereen heeft een vluchtheuvel nodig. Hij wil bijvoorbeeld rustig zijn krant kunnen lezen, of zij wil in de keuken met rust gelaten worden. Tijd hebben voor jezelf, tijd waarover je vrij zelf kunt beslissen is belangrijk. Een hobby uitoefenen of lid zijn van een vereniging kan daarbij helpen.

Zijn bij mensen die al jaren samenleven de grote oorlogen uitgevochten?

Bij jonge koppels dromen de partners er nog van de andere te kunnen veranderen. Ooit krijg ik hem zover, denkt ze dan. Na 55 weet ze echter dat hij zijn kousen nooit in de mand zal gooien! En dat is een belangrijk verschil, want de dag dat je ermee ophoudt iemand te willen veranderen, komt er meer openheid. Veel mensen ervaren dat als een opluchting, een verademing. Bij jonge koppels is er nog de kans om kleine veranderingen aan te brengen, bij oudere koppels is de laatste verandering in een relatie de aanvaarding.

Hoeft er dan niet meer gediscussieerd te worden? Is het een kwestie van je neer te leggen bij de stand van zaken?

Zeker niet, een koppel moet blijven praten. Woorden zijn heel belangrijk in een relatie, woorden zijn de test. Je moet ook niet denken dat je weet hoe de andere is. Je moet origineel voor elkaar blijven en de confrontatie durven aangaan. Dat is een teken van respect voor de partner. Je aanziet hem immers als iemand die tegen een stootje kan. Alles verloopt via het woord. Als iets je dwars zit, moét je erover praten. Anders eindig je als die man die er zich aan ergerde dat zijn vrouw het dopje van de tube tandpasta nooit dichtschroefde. Dertig jaar lang schroefde hij het zelf dicht in de hoop dat zij het zou merken, maar zonder succes. Hij had beter iets gezegd!

En hoe zit het met seks na vijftig?

De frequentie daalt maar de tevredenheid blijft. Het is belangrijk dat de lichamelijke tederheid tussen de partners intact blijft. Dan gaat het niet alleen om seks maar ook om knuffelen, elkaar vastpakken, hand in hand lopen, al die dingen. Seks wordt breder dan de coïtus alleen, die toch vooral voor mannen plezant is. Bovendien hebben oudere paren ook een geweldige kans: ze kunnen meer tijd vrijmaken voor liefde en seks. Ze kunnen op de keukentafel vrijen, om maar iets te noemen. Doe dat maar eens als je drie kinderen hebt rondlopen of als je ’s avonds om negen uur moe van je werk thuiskomt! Maar de ervaring leert dat de meeste paren daar gek genoeg geen gebruik van maken. En als je er geen tijd voor reserveert, komt het er ook niet van. Sommigen vinden dat geforceerd maar dat is een vergissing. Je kunt niet op voorhand bepalen of je plezier gaat hebben, je kunt wél bepalen of je eraan begint en dan ontdekken of je er plezier aan beleeft. Goed onderzoek toont ook aan dat van alle vrouwen boven de vijftig ongeveer de helft nooit of slechts enkele keren per jaar seks heeft! Je kunt dat verrassend vinden, maar datzelfde geldt voor de helft van de mannen van 18 tot 24. In tegenstelling tot wat velen denken, heeft de helft daarvan ook nauwelijks seks. De beste manier om regelmatig en veel seks te hebben is nog altijd een vaste relatie aangaan!

Wordt seks in de pers en op televisie niet te vaak voorgesteld als iets voor jongeren?

Een groot deel van onze virtuele wereld is bevolkt met mooie, jonge mensen. Dat is een feit én pijnlijk voor wie ouder wordt. Mensen zitten daarmee, meer dan vroeger. Maar iedereen wordt oud, we kunnen er maar beter leren mee leven. In die zin vind ik goede reality-tv een zegen, want daarin zie je een weerspiegeling van het leven zoals het écht is. Niet van een of ander ideaalbeeld. Ook in Vlaamse fictiereeksen zie je een evolutie: er komen meer doorleefde personages aan bod, mensen van vlees en bloed. Langs de andere kant heb je natuurlijk ook nog programma’s als Temptation Island en de datingprogramma’s. In zekere zin maken die de relationele opvoeding die wij geven belachelijk, want ze nemen relaties niet au sérieux. Toch denk ik dat je daar niet te zwaar aan moet tillen want mensen zijn slimmer dan dat. Jongeren doorzien heus wel dat het hier niet om echte koppels gaat. Ze kennen de codes van het spel en weten dat dit niets met het echte leven te maken heeft.

Filip Godelaine – foto’s: Frank Bahnmüller

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content