Hypnose bij de tandarts: een win-winsituatie!

In de stoel van de tandarts zitten is zelden ontspannend. We denken maar aan één ding: hoe raken we hier snel weg! Maar zoals in veel andere domeinen van de geneeskunde, kan hypnose hier een rol spelen en dat niet alleen om ons wat meer relaxed te voelen!

Vooreerst dit: de hypnose waarover we het hier hebben, heeft niets te maken met de show die op kermissen wordt opgevoerd. De voorbije decennia wist ernstige hypnose zich een plaatsje in de psychologie én in de geneeskunde te bemachtigen, vooral dankzij het werk van de Amerikaanse psychiater Milton Erickson (1901-1980). Ook in een tandartsenpraktijk kan hypnose nuttig zijn, voor patiënt én arts.

Veranderde bewustzijnstoestand

“Iedereen kent hypnose, zonder het verschijnsel bij die naam te noemen”, zegt chirurg én tandarts dr. Kenton Kaiser. “We hebben allemaal wel eens ondervonden dat we in een veranderde bewustzijnstoestand terecht-komen. Wanneer we naar iemand zitten te luisteren op een conferentie bijvoorbeeld en onze gedachten plots afdwalen, waardoor we niet in staat zijn te herhalen wat de spreker gezegd heeft. Of in de auto op een traject dat we goed kennen, wanneer we zitten te piekeren over hoe we het komende weekend zullen plannen. Het principe vertalen naar de tandartspraktijk is eenvoudig: door ons in deze bewustzijnstoestand te verplaatsen, concentreren we ons op iets anders dan op de boor van de tandarts. Een revolutionair idee is dat zeker niet! Al in 1836 werd hypnose gebruikt voor het trekken van tanden of bij kaak- en aangezichtschirurgie. Door het steeds frequentere gebruik van narcose raakte deze techniek wat in onbruik. Maar tegenwoordig lijkt ze weer terrein te winnen. De meeste mensen komen immers in aanmerking voor hypnose. “Als de patiënt meewerkt, komt het zelden voor dat hypnose niet werkt. De enigen bij wie hypnose af te raden is, zijn psychosepatiënten.”

Voor, tijdens en na...

Hoe verloopt een ingreep onder hypnose precies? Tijdens een preoperatief gesprek legt de tandarts eerst uit wat de patiënt van deze techniek mag verwachten, en beantwoordt hij al zijn vragen. De patiënt krijgt vervolgens een opdracht mee naar huis: een prettige ervaring uitkiezen die door de tandarts als rode draad zal gebruikt worden om zijn patiënt in een veranderde bewustzijnstoestand te brengen en te houden. “Patiënten kiezen meestal een vakantieherinnering. En als ze geen idee hebben, verzinnen we samen wel iets!”

Op de volgende afspraak, de dag van de ingreep zelf, praten patiënt en arts geruimte tijd met elkaar. De tandarts stelt de patiënt vragen en gebruikt deze informatie later tijdens de hypnose. In een eerste fase wordt het lichaam volledig ontspannen, daarna volgt de eigenlijke hypnose. Met behulp van metaforen en suggesties begeleidt de tandarts zijn patiënt naar een oppervlakkige hypnotische toe-stand. Of een en ander werkt, kan de arts afleiden uit eenvoudige indicaties: de patiënt slikt minder vaak, zijn gezichtsspieren ontspannen zich,... Vervolgens intensiveert de tandarts deze toestand, nog steeds door middel van suggesties en metaforen in verband met de prettige ervaring die de patiënt gekozen heeft: een blauwe zee, witte stranden, rust,...

De tandarts kan dan beginnen met de ingreep (een kies trekken, implantaat inbrengen, tandsteen verwijderen,...) die voor het overige heel normaal verloopt. Meestal brengt de tandarts zijn patiënt ook nog onder narcose: “Dit stelt de patiënt gerust. De dosering is echter lager dan bij een klassieke ingreep doordat de hypnose het effect van het verdovingsmiddel versterkt.”

Na de ingreep moet de patiënt opnieuw georiënteerd worden, in tijd en in ruimte en ook daar helpt de tand-arts hem bij. Eventueel kan de arts nadien nog post-hypnotische suggesties doen voor het comfort en de goede genezing gedurende de dagen die op de ingreep volgen. “Ik zeg dan bijvoorbeeld dat de analgesie (de gevoelloosheid voor pijn) zal voortduren zolang het nodig is en zolang de genezing goed verloopt. Op die manier kan de analgesie drie dagen aanhouden. Maar als er iets fout loopt, of minder goed geneest dan we verwachten, komt de pijn terug: zo kan de patiënt altijd voelen dat er een complicatie is.”

Voordelen voor beide partijen

Vergen dergelijke ingrepen meer tijd dan hun klassieke varianten? “In het geheel duren deze ingrepen niet langer. Je moet natuurlijk wel een twintigtal minuten voor de hypnose rekenen maar deze tijd wordt teruggewonnen tijdens de ingreep. Een ontspannen patiënt heeft immers geen last van misselijkheid, geen angst voor bepaalde geuren of geluiden,... Ook kunnen we makkelijker verhinderen dat zijn tong de instrumenten wegduwt, we kunnen de afscheiding van speeksel verminderen en de bloedingen beperken. Kortom, ons werk wordt makkelijker gemaakt. Uit onderzoek is trouwens ook gebleken dat hypnose de postoperatieve genezing bevordert.”

De patiënt heeft ook minder besef van tijd. “Bij een ingreep die meer dan twee uur in beslag neemt, heeft hij vaak de indruk dat de ingreep maar twintig minuten duurde!”

In België hebben weinig tandartsen de nodige opleiding gekregen om hypnose toe te passen. “Het maakt nog altijd geen deel uit van onze universitaire studie, in tegenstelling tot in landen zoals Engeland, Duitsland en de Verenigde Staten. Toch zijn steeds meer collega’s voor het idee gewonnen. Dankzij hypnose kunnen we immers moeilijke situaties onder controle houden en verbetert het contact tussen patiënt en tandarts. Bovendien gebruiken tandartsen, die vaak onder druk staan, hypnose ook voor zichzelf. Zo kunnen ze met behulp van zelfhypnose hun stress beperken en de organisatie van hun praktijk beter beheren. Het gaat hier wel degelijk over een win-winsituatie: voor arts én patiënt!” n

Gwenaëlle Ansieau

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content