Hoe ruzie vermijden aan de feesttafel

Kerstmis betekent vrede voor alle mensen van goede wil, maar dat valt wel eens in dovemansoren bij familieleden die aan de feesttafel hun gelijk willen halen. Hoe lost u dat op en ontmijnt u de kerstsfeer?

Mijn schoondochter verafgoodt Bart De Wever, mijn schoonbroer, een rasechte Brusselaar is, laat geen kans onbenut om zijn afschuw voor hem te uiten. Verder verfoeit de nieuwe vriendin van zoonlief iedereen die vlees eet, terwijl mijn broer slager is en vegetariërs een stel rare konijnen vindt. Een zalig kerstfeest wordt dat!” Nadine kijkt bepaald niet uit naar de feestdagen en begeeft zich straks met loden schoenen naar het kerstdiner dat op een mijnenveld lijkt. Een kleine rondvraag leert ons dat ze allesbehalve alleen staat. Het kerst- of nieuwjaarsdiner wordt niet zelden vergald door ruzie. Hoe komt het toch dat familiefeesten zo precair zijn?

Dubbele dynamiek

“Op een bijeenkomst met familie spelen twee dingen mee”, zegt familiaal bemiddelaar Diana Evers. “Er is de dynamiek van bij die familie te willen horen. Je hébt iets met die mensen waar je je nooit helemaal van los kunt maken. Maar je hebt ook behoefte om jezelf te blijven, uit te komen voor je eigenheid en die gewaardeerd te zien. Vooral bij grote verschillen kan dat voor problemen zorgen. In de sfeer van goedwillendheid en verbondenheid van dat moment, ondersteund door wat alcohol, is de verleiding groot om de remmen te laten varen en op zoek te gaan naar die bevestiging. Plots ontstaat een opening om iets dat je dwars zit op te lossen, zodat je je nog meer verbonden voelt met die familie. Alleen is een familiefeest – en zeker een eindejaarsfeest – daar niet het geschikte moment voor.”

“Het is niet hetzelfde als een kerst- of nieuwjaarsdrink op het werk, waar je een passend gezicht kunt opzetten en er na een paar uurtjes vanaf bent. Op een familiefeest daarentegen zie je écht wie goed met wie kan opschieten, wie de favorieten zijn, wie aandacht krijgt en wie niet. Daar borrelen soms heel oude gevoelens van onrecht weer op, heel diepe, sterke emoties die je niet zomaar opzij schuift. Omdat het, in tegenstelling tot collega’s, familieleden zijn met wie je – ook al is dat soms onbewust – doodgraag verbonden wil zijn.”

Wat doen we eraan?

Hoe maak je de kans op wrijvingen kleiner? “Wees realistisch: als de verhoudingen gespannen zijn, zullen die met Kerstmis niet plots verbeteren. Echt serieuze conflicten kun je niet forceren en snelsnel nog voor de feestdagen even oplossen. Die hebben tijd nodig. Die kun je niet even uitpraten om een fijne kerst te hebben. Wel kan je vragen om het aan de kersttafel niet over hete hangijzers te hebben.”

“Er zijn mensen die een kerstfeest de ideale gelegenheid vinden om problemen op tafel te gooien. Omdat ‘we nu toch allemaal samen zijn’. Doe je dat, dan is het niet meer dan fair om de anderen daarvan vooraf te verwittigen. En je moet accepteren en respecteren dat sommigen daar geen zin in hebben en afhaken. Als je met zo’n situatie geconfronteerd wordt op een feest, kan je zeggen dat je het geen geschikte gelegenheid vindt om daarover te praten en je dat ook niet zal doen. Hetzelfde met mensen die grappen maken of ongehoorde taal uitslaan. Geef hen rustig de ik-boodschap ‘Ik vind dit niet leuk en ik zou het waarderen dat je ermee ophoudt’. Je stelt je dan heel kwetsbaar op. Toch is dat het moedigste wat je kan doen. En het moeilijkste. Want het is verleidelijk om dan met een verwijt aan te komen. Maar dan valt ruzie nog moeilijk te vermijden.”

“Als het je echt te veel wordt, kan je ook vragen om van onderwerp te veranderen of naar huis gaan. Dat is beter dan je te laten meeslepen in een ruzie. Ouders kunnen daarin een belangrijke rol spelen, al is dat heel moeilijk. Soms dekken ze te snel toe, soms te laat.”

Loyauteit

“Je moet ook aanvaarden dat er loyauteiten spelen en daarmee rekening houden. Een familiefeest is niet zomaar een optelsom, een bijeenkomst van individuen. Daar spelen verschillende dynamieken. Die van kinderen die loyaal zijn ten opzichte van hun ouders of van hun partners of andersom. Dat is heel normaal en je mag dat niet persoonlijk nemen. Als een zoon partij kiest voor zijn vrouw, betekent dat niet noodzakelijk dat hij zijn moeder afvalt. Dus moet die moeder dat ook niet persoonlijk opnemen, maar bedenken dat haar zoon met zijn vrouw moet kunnen leven.”

Overleg en begrip

“Het is er ook niet makkelijker op geworden. Vroeger sloeg vader met zijn vuist op tafel en iedereen zweeg, maar dat is voltooid verleden tijd. Dat kun je niet meer maken. Bovendien zitten de familieverhoudingen veel ingewikkelder ineen. Mensen zijn gescheiden, hebben nieuwe partners, er zijn stiefkinderen, stiefkleinkinderen enz. Wie de hele familie bij elkaar wil krijgen moet heksentoeren uithalen, want er zijn talloze verhoudingen waarmee je rekening moet houden. Dat vraagt overleg en veel begrip. Ook hier weer de boodschap: neem het niet persoonlijk als het niet gaat zoals jij het zou willen. Hou het positieve voor ogen, dat helpt om niet de strijd aan te gaan.”

“Positief is ook om open te staan voor verschillen, om te aanvaarden dat andere mensen anders zijn. Vasthouden aan je eigen situatie, je eigen waarden en voorkeuren is het makkelijkst, verschillen zijn lastig en vragen een inspanning. Neem nu een vegetariër aan tafel. Toon respect, overwin je weerstand voor wat anders is en zoek een oplossing. Je hoeft daarom geen 74 verschillende schotels klaar te maken, er bestaan genoeg kant-en-klaar oplossingen.”

Een beetje zoals bij een slipcursus: focus op de oplossing, niet op de hindernis, want dan knal je ertegenaan? “Dat klopt. We moeten allemaal leren omgaan met verschillen. Onze wereld is niet meer die onder de kerktoren, waar iedereen hetzelfde dacht en wie anders was, verstoten werd. Er zijn veel kerktorens, met andere waarden en andere manieren van leven. We moeten leren om daar de goede kanten van te zien. Mensen denken nog te vaak dat openheid voor andere meningen betekent dat je de eigen waarden minder belangrijk vindt, dat die anderen ons gaan overheersen. En dus doen ze wat ze van die ander vrezen: hun eigen waarden opdringen. Maar daardoor druk je mensen met een andere mening nu net in extremen. Hoe meer je aanvalt, hoe meer ze hun verschillen willen accentueren.”

Reddingshond

Laatst vertelde iemand dat hij zijn hond meenam als perfecte bliksemafleider: iedereen was enkel nog bezig met die hond, de heikele onderwerpen kwamen niet eens aan bod. “Dieren en kinderen kunnen dat inderdaad prima voor elkaar krijgen. Het is een wijze oplossing om te spreken over onderwerpen waar geen onderlinge conflicten over bestaan. Over wat de aanwezigen bindt, in plaats van over wat hen scheidt.”

Zelf ‘middelen’? Diana Evers geeft ook trainingen aan mensen die zelf bemiddelingsvaardigheden willen ontwikkelen. Recent startte ze met een minicursus voor mensen die dit niet professioneel maar relationeel willen gebruiken. Info: www. mediv. be of 0497 932 866.

Ariane De Borger