Hoe pakt u dat aan?

Of u nu in de stad woont of op het platteland, u bent zelden alleen. Last van de hond naast de deur? Van de buurman die zijn wagen voor uw huis parkeert? Ken uw rechten (en plichten) als buur. Het is de eerste stap naar een oplossing van een geschil.

De reglementeringen over burenhinder zijn versnipperd en soms moeilijk te achterhalen. Heel wat bepalingen over beplantingen en afsluitingen zijn opgenomen in het Veldwetboek. Een benaming die ietwat misleidend is want het gaat in het Veldwetboek niet alleen om landelijk maar evenzeer om stedelijk gebied. Andere zaken, zoals de bepalingen over de gemene muur, vinden we terug in het Burgerlijk Wetboek. Nog andere zaken moeten we gaan zoeken in de milieuwetgeving. En dan hebben we het nog niet eens over de gemeentelijke reglementeringen en het politiereglement gehad.

Het is dus niet zo gemakkelijk om uw eigen rechten én die van uw buur te kennen. Nochtans is net die kennis een goede basis om een burenconflict in der minne op te lossen en het niet tot bij de rechter te laten komen – iets wat spijtig genoeg toch vaak gebeurt, want in ons land zijn er zo’n 40.000 rechtszaken over burenhinder per jaar.

In dit artikel overlopen we een aantal veel voorkomende burenconflicten. We vroegen Colette Demil en Staf Bellens, die 224 vragen over burenhinder hebben gebundeld in hun boek Buren in nesten (*), om een paar treffende voorbeelden.

Teveel lawaai

Een buur rijdt het gras af op zondag of ’s avonds laat, een andere buur houdt graag luidruchtige feestjes tot diep in de nacht, het geluid van de nachtwinkel houdt u uit uw slaap,... Niets zo vervelend als geluidshinder!

Welke wet verbiedt geluidshinder?

Geluidsoverlast veroorzaakt door privépersonen wordt meestal geregeld via het gemeentelijke of politiereglement. U vindt het reglement normaal gezien op de website van uw gemeente. “Vraag ook naar de stedenbouwkundige- en verkavelingsvergunningen”, raden Colette Demil en Staf Bellens aan, “want ook die kunnen gemeentelijke maatregelen tegen geluidshinder bevatten. Gemeenten zullen nachtlawaai vaak aanpakken via de gemeentelijke administratieve sancties (GAS-boetes). Die sancties kunnen een geldboete zijn, maar ook de intrekking van een vergunning of het (tijdelijk) sluiten van een zaak.”

Colette Demil wijst er verder op dat regels soms met elkaar botsen. “Neem nu het nachttarief. Iedereen laat zijn wasmachine ’s nachts draaien, wat geluidshinder voor de buren kan geven. Of het rookverbod kan voor hinder zorgen: vaak storen rokende cafégangers de nabije buren als ze ’s avonds laat of ’s nachts buiten staan roken.”

Hoe pakt u het aan?

1. Ga eerst na welke geluiden u precies hinderen. Hebt u last van praten, lachen, lopen, de radio of tv, huishoudelijke apparaten, deuren die dichtslaan, klussen...? Wanneer komen deze geluiden voor en hebt u er altijd evenveel last van? U kunt ook met omwonenden gaan praten, zodat u het probleem zo objectief mogelijk kunt beoordelen.

2. Informeer bij andere buren of zij ook hinder ondervinden.

3. Ga vervolgens met uw buren praten. Misschien beseffen ze helemaal niet welke hinder ze veroorzaken. Probeer daarom met ze te bespreken wat ze hieraan kunnen of willen doen. Maak bijvoorbeeld afspraken over vaste tijden om muziek in te studeren.

4. Als u er niet uitkomt, kunt u de politie contacteren. Deze zal dan trachten te bemiddelen.

5. In laatste instantie kunt u zich tot de vrederechter wenden.

Gemene muren

Waterinfiltratie via de gemene muur, een buurman die zonder het te vragen de gemeenschappelijk muur hoger opbouwt, een buur die een schouw metst tegen de gemene muur... Voer genoeg voor discussie!

Niet alle muren tussen twee erven zijn gemeen

Als u helemaal alleen een scheidingsmuur bouwt, dan moet u die op uw stuk bouwgrond bouwen. De muur moet 30 cm dik zijn. Als u later een buur krijgt, dan mag die uw muur overnemen. Doet hij dat niet, dan mag hij ook geen werken uitvoeren aan uw muur. U kunt ook – samen met uw toekomstige buur als die al bekend is – beslissen om de muur op de scheidingslijn op te trekken.

In de stad en de voorsteden (niet op het platteland) kunt u uw buur verplichten om financieel bij te dragen tot het bouwen of het herstellen van de gemene muur. Maar dat recht moet u uitoefenen voor u met de werken begint. Anders gezegd: u mag geen muur bouwen of herstellen en daarna het geld van uw buur opeisen.

WEETJE Muren worden niet geacht gemeen te zijn als alle voordelen (zoals de mogelijkheid om tegen de muur te bouwen) of nadelen (de afloop van het regenwater) aan één kant zijn gesitueerd. Bijvoorbeeld: een muur met dekstenen die naar één zijde helt, waardoor het regenwater maar aan één kant kan aflopen.

In hun boek stellen ook Colette Demil en Staf Bellens dat “een gemene muur – een tuinmuur of een muur tussen twee huizen – een muur is op de scheidingslijn tussen twee erven die aan elkaar grenzen en die toebehoren aan verschillende eigenaars. De muur is bedoeld als afsluiting of om steun te verlenen. Bent u niet beiden eigenaar, dan is de muur niet gemeen.”

U wilt de muur overnemen

– Geheel of gedeeltelijk. Als u een huis bouwt tegen een andere gevel (half open of gesloten bebouwing) bent u niet verplicht de muur over te nemen. Meestal moet u dan wel zelf een volwaardige muur bouwen op uw eigen stuk grond. U heb wel het recht om de muur over te nemen. Dat hoeft niet volledig te zijn, u kunt hem ook gedeeltelijk overnemen.

– Eenheidsprijzen. U moet uiteraard wel een bedrag betalen voor de overname, namelijk de helft van de waarde van de muur (of van het gedeelte dat u overneemt) en de helft van de waarde van de grond waarop de muur is gebouwd.

U kunt best de waarde van de muur en de grond berekenen op basis van de eenheidsprijzen die van toepassing zijn op het moment dat de werken aanvatten. Deze eenheidsprijzen voor funderingen, metselwerk,... worden regelmatig bepaald door architecten- en aannemersverenigingen. Ze worden vastgesteld per streek en worden regelmatig aangepast aan de evolutie van de prijzen van de bouw.

LET OP! De berekening gebeurt op basis van de prijzen op de datum van de overname en niet op de datum van de bouw.

Hoe pakt u het aan?

Bent u van plan de muur van uw buur over te nemen, volg dan deze vijf tips om conflicten te vermijden.

1. Om de juiste prijs te kennen doet u een beroep op een landmeter of een architect.

2. Er is geen notariële akte vereist, maar stel wel een schriftelijke overeenkomst op alvorens u de werken laat starten.

3. De overeenkomst bindt enkel uzelf en uw buur. Als u wilt dat ook derden (bijvoorbeeld een nieuwe eigenaar) er rekening mee moeten houden, laat dan de overeenkomst registreren op het bevoegde Registratiekantoor.

4. Als er herstellingen of onderhoudswerken moeten gebeuren aan de gemene muur, dan moet u die elk voor de helft betalen. Zet dit ook in de overeenkomst.

Onaangename geurtjes

Vijftien procent van de Vlamingen heeft tamelijk tot veel last van geurhinder. Die is vaak afkomstig van de schoorsteen van de buren. Stiekem afval verbranden is nog zo’n kwaal.

Moeilijk meetbaar

Er bestaat geen wettelijke definitie van wat een ‘slechte’ geur is. Anders dan geluid, dat uitgedrukt en gemeten kan worden, kan geurhinder niet worden gemeten. Het blijft een subjectief gegeven. Toch kan geurhinder zware gevolgen hebben voor de gezondheid. Het is dan ook belangrijk dat u niet bij de pakken blijft zitten.

Hoe pakt u het aan?

Vooraleer u naar de rechter stapt, kunt u volgende vijf stappen uitproberen.

1. Zoek eerst uit waar de geur vandaan komt: hinderlijke geuren afkomstig van een restaurant op de benedenverdieping, uitwerpselen van dieren, schoorsteenrook,...

2. Vraag uw andere buren of zij ook hinder ondervinden van de geur. Als u gezamenlijk met uw buur gaat praten, heeft dit meer effect. U kunt ook een dossier samenstellen met verschillende getuigenissen, foto’s,...

3. Wanneer u hinder ondervindt van rook uit een schoorsteen, kunt u een klacht neerleggen bij de politie. Als u gezondheidsklachten ondervindt door die rook, laat dit dan bevestigen door uw huisarts.

4. U kunt de gerechtsdeurwaarder vragen een vaststelling te doen van de overmatige hinder die de geur meebrengt.

5. Woont u in een appartementsgebouw, dan kunt u de syndicus inschakelen. Ook al bevat het reglement van mede-eigendom geen bepaling over geurhinder, de rust van de bewoners moet wel worden gerespecteerd.

Overlast door dieren

Hoewel viervoeters lieve gezelschapsdieren zijn, staan honden bovenaan de lijst met klachten. Elk jaar worden meer dan 100.000 mensen gebeten door een hond. En dan zijn er nog de vele klachten over geluids- en geurhinder afkomstig van huisdieren.

Soort en aantal

In ons land mag u slechts een beperkt aantal dieren als huisdier houden. De lijst vindt u op www.health.begium.be > Dieren en planten > Dieren houden en kweken. Via de site kunt u ook het formulier downloaden om toelating te krijgen voor het houden van een dier dat niet op de lijst voorkomt. Info op ? 02 524 97 97. Ook op het aantal dieren dat u mag houden staat een limiet naargelang u in een woongebied met landelijk karakter woont of niet.

Zo denkt de rechter

Uit de bestaande rechtspraak hebben wij enkele factoren gedistilleerd die een belangrijke rol spelen.

– Plaats: op het platteland moet u meer lawaaioverlast door dieren dulden dan in de stad.

– Duur en intensiteit: permanente hinder moet u minder dulden dan lawaai dat af en toe voorkomt. Ook de intensiteit is van belang. Een hond die zonder reden de hele dag blaft, wordt als bovenmatige burenhinder beschouwd.

– Tijdstip: overdag moet u meer hinder dulden dan ’s nachts wanneer dierengeluiden onder het misdrijf nachtrumoer kunnen vallen.

Andere elementen waar de vrederechter rekening mee houdt: de bijzondere gevoeligheid van de buur die last ondervindt (hartpatiënt), het feit dat de dieren er al waren voor u er kwam wonen, enz.

De rechtspraak aanvaardt meer en meer dat de rechter overgaat tot ‘verwijdering’ van het dier. Brengt een minder verregaande maatregel ook een oplossing, dan geeft de vrederechter daar de voorkeur aan.

NIEUW Sinds 13 augustus 2012 wordt ook een schriftelijk attest aanvaard in burgerlijke processen, zoals bij de vrederechter. U kunt dus een getuigenis op papier laten zetten en meebrengen naar de rechtbank. Dat is handig, want hinder door huisdieren is niet altijd simpel om aan te tonen. Het zal u maar gebeuren dat de hond van de buren net niet blaft als de vrederechter langskomt. Het attest moet wel aan bepaalde vormvereisten voldoen en volgende gegevens bevatten:

– naam, voornamen, geboorteplaats en -datum van de getuige, woonplaats en beroep

– graad van verwantschap of ondergeschiktheid

– de vermelding dat de getuige persoonlijk de feiten heeft vastgesteld

– de vermelding dat het attest opgemaakt is om aan de rechter voor te leggen en de opsteller zich bewust is van de strafrechtelijke sancties bij een valse verklaring

– de datum en handtekening van de getuige.

Bij het attest moet een officieel document (origineel of kopie) worden gevoegd waaruit de identiteit van de getuige blijkt, dat door hem ondertekend is. Getuigen moeten dan niet meer worden opgeroepen.

Hoe pakt u het aan?

Als de hond van de buren dag en nacht blaft, zet dan volgende stappen.

1. Spreek uw buren erover aan

2. Reageren ze niet op de mondelinge klacht, stuur hen een aangetekende brief met de vraag om een oplossing.

3. U kunt ook de wijkagent vragen om te bemiddelen.

4. Lukt dat niet, dan kunt u naar de vrederechter stappen. Veelvuldig en langdurig blaffen of janken kan worden beschouwd als overmatige burenhinder. Het is de rechter die oordeelt of deze hinder al dan niet overmatig is.

Nieuwe burenhinder

De samenleving evolueert, dus ook de problemen tussen mensen. Zo zijn er tegenwoordig de zonnepanelen, de boomhutten,... die voor wrevel zorgen.

Privacy

Volgens Staf Bellens hebben veel van deze ‘nieuwe’ problemen te maken met de privacy. “Iedereen is tegenwoordig op zijn privacy gesteld. Tuinen op platte daken en hippe boomhutten (waar de hele familie in cocoont) vormen dan algauw een probleem voor buren die zich bekeken voelen. Cocoonen brengt trouwens ook een soort onverdraagzaamheid mee. Het is alsof we allemaal recht hebben op ons stukje gezelligheid zonder door anderen te worden gestoord. Zolders die verbouwd worden tot hobbyruimte en plots een raam krijgen, bieden eveneens een ongewenste inkijk.” Maar ook omgekeerd zijn er grenzen. Zo mogen buren elkaar geen aanstoot geven door naakt te zonnen bijvoorbeeld. Al is dat voor interpretatie vatbaar...

Conflicten over zonnepanelen

“Zonnepanelen zullen niet langer tot burenruzies leiden”, verkondigde minister van Energie Freya Van den Bossche onlangs. Zij had het dan over de ergernis van de buur zonder zonnepanelen die meebetaalt voor de buur mét panelen. Een ergernis die moet verdwijnen door de prijs voor groenestroomcertificaten aan te passen.

Los daarvan kunnen zonnepanelen ook tot andere burenconflicten leiden. Over deze problemen is er nog niet veel rechtspraak. De vraag of zonnepanelen een vorm van burenhinder kunnen zijn, zal dus afhangen van het antwoord van de vrederechter. En als de vrederechter al van mening is dat er inderdaad sprake is van overmatige hinder (zo klaagde een lezer van Plus Magazine onlangs over het feit dat de zonnepanelen van de overburen een hinderlijke schittering in zijn woon- kamer veroorzaken), dan is het nog niet zeker dat hij de panelen zal laten verwijderen. Hij kan ook een compenserende vergoeding toekennen.

Omgekeerd, kan iemand hinder veroorzaken aan de zonnepanelen van zijn buur. Een zaak in die zin werd aanhangig gemaakt bij de vrederechter van Sint-Niklaas. De eigenaar van een huis met zonnepanelen klaagde over het feit dat de voederhuisjes in de tuin van de buurman veel vogels aantrokken die zijn panelen bevuilden. De buurman wou zijn voederhuisjes niet verwijderen en kreeg gelijk van de vrederechter. Die vond dat hij de natuurvriendelijke buurman hiertoe niet kon verplichten.

Voor zonnepanelen en zonneboilers op een plat dak is er in Vlaanderen geen stedenbouwkundige vergunning nodig als ze maximaal 1 m boven de dakrand uitsteken. Op een hellend dak is de plaatsing van zonnepanelen vrijgesteld zolang ze geïntegreerd worden in dat hellend dakvlak.

Vooraf informeren

Ook het plaatsen van speeltoestellen is vrijgesteld van vergunning binnen een straal van 30 m van de woning. Sommige moderne boomhutten overstijgen echter de definitie van ‘speeltoestel’ en lijken meer tuinhuizen die in de hoogte worden gebouwd. Het is daarom raadzaam om te informeren naar de gemeentelijke reglementering vooraleer u een grote constructie in een boom bouwt.

Hoe pakt u het aan?

1. Ondervindt u hinder van zonnepanelen, een boomhut,... praat dan eerst met uw buur. U kunt misschien samen het probleem van de inkijk oplossen.

2. Hebt u twijfels over de afmetingen of de correcte plaatsing: informeer bij uw gemeente.

(*) Buren in nesten – Colette Demil en Staf Bellens – Roularta Books – € 19,95 – isbn 9789086794348.

Annemie Goddefroy en Jocelyne Minet