Hoe huis dieren u ge zond houden

Als u een huisdier hebt, weet u hoeveel vriendschap u ervan krijgt. Maar weet u ook dat er wetenschappelijke bewijzen bestaan voor de gunstige invloed van huisdieren op onze gezondheid? Dat er instellingen, rustoorden en zelfs ziekenhuizen bestaan waar dieren worden ingeschakeld in de therapieën? Hond, poes, papegaai, vis,... een huisdier laat u nooit in de steek.

(*) Vzw Ethologia, Konkelstraat 87-89, 1150 Brussel, tel. 02 772 73 36 n

Ons landje telt ongeveer 1,5 miljoen honden en 1,8 miljoen katten als gezelschapsdieren. Anders gezegd: 29 % van de gezinnen heeft minstens één hond, 25 % minstens één kat. Tel daar nog eens 3 miljoen vogels, 4 miljoen vissen en 1 miljoen dwergkonijntjes, Guinese biggetjes en hamstertjes bij en we hoeven u niet meer te vertellen dat heel wat mensen verknocht zijn aan dierlijk gezelschap. Natuurlijk vergen dieren verzorging en kosten zij wat geld, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door alle plezier, liefde, warmte, gezelschap en aanhankelijkheid die u in ruil krijgt. Samenleven met een gezelschapsdier doet zowel fysiek, psychisch als sociaal deugd.

Ons land was een pionier in het inschakelen van dieren ter bevordering van de psychische en fysieke gezondheid van de mens. Reeds in de 9de eeuw nam de stad Geel het initiatief dieren toe te wijzen aan sommige zieken, tijdens hun herstelperiode. Nadien is het wachten tot de 18de eeuw vooraleer men vergelijkbare toepassingen vindt. Het bleef bij experimenten, er werden geen wetenschappelijke evaluaties gemaakt van de resultaten. Daarmee gingen men pas twintig jaar geleden van start. Sindsdien werd er, vooral in de Angelsaksische landen, veel onderzoek verricht naar de gunstige invloed van gezelschapsdieren op het welzijn van mensen, zowel sociaal, affectief, emotioneel, psychologisch als fysiek

Goed voor hart en bloedvaten

In ons land houdt de vzw Ethologia (*) zich bezig met de studie van de relatie mens-dier en het verstrekken van informatie hierover. Wij gingen te rade bij Françoise Sion, de projectcoördinator van deze vereniging, en bij dokter Firmin De Brandt die als huisarts én dierenvriend bijzondere interesse heeft voor de band tussen mens en dier en de invloed die dieren op onze gezondheid kunnen hebben.

Dokter De Brandt: ôEerst en vooral zijn er de objectief meetbare parameters. De aanwezigheid van een huisdier, het strelen van een dier werkt rustgevend en heeft een gunstige invloed op de hartfrequentie en de bloeddruk. Dieren verjagen alle stress. Ze zorgen voor afleiding. Maar er zijn ook andere fysiek merkbare voordelen: een dier vergt verzorging en dat brengt regelmaat in het leven. Sommige mensen gaan daardoor ook bewuster voor zichzelf zorgen. Als je het een keertje niet ziet zitten en geen zin hebt om je bed uit te komen, zal je kat of hond je er wel toe aanzetten. Het dier vraagt aandacht, wil eten,... Met een hond moet je bovendien regelmatig gaan wandelen. Dat betekent een fysieke inspanning met alle gunstige gevolgen vandien: het traint de spieren en bewegen is goed voor hart- en bloedvaten. Bovendien gebeurt dat in open lucht, zodat het nodige zonlicht wordt opgedaan voor de aanmaak van vitamine D. ô

Een belangrijke Australische studie heeft zelfs aangetoond dat mensen die een gezelschapsdier hebben, veel minder vaak naar de dokter lopen voor kleine problemen zoals een verkoudheid.

Een vertrouweling met veel geduld

Maar gezondheid is heel wat meer dan de afwezigheid van ziekte. Beide specialisten zijn ervan overtuigd dat de invloed op psychisch vlak nog veel belangrijker is.

Dr. De Brandt: ôHeel wat mensen dreigen met de jaren het gevoel van eigenwaarde te verliezen. De kinderen zijn zelfstandig, niemand heeft hun zorg nog nodig. Maar gezelschapsdieren hebben hen wél nodig, tegenover hen dragen zij een verantwoordelijkheid en over hen hebben ze een zekere autoriteit. Dat is voor sommige mensen essentieel. Diverse studies hebben uitgewezen dat mensen met huisdieren veel minder kans lopen op een depressie. Ze zijn beter bestand tegen tegenslagen.ô

Françoise Sion: ôEen gezelschapsdier is ook een heel belangrijk luisterend oor. Tegen een dier kan je alles vertellen. Problemen, verdriet of frustraties... De kat en de hond luisteren, ze kijken je aan alsof ze je begrijpen en vellen nooit een oordeel. Van hen krijg je niet te horen dat je weer aan het zeuren bent. Ze zijn bovendien heel gevoelig voor emoties. Is het baasje blij, dan delen ze in de vreugde, heeft baasje verdriet, dan nestelt de poes zich begripvol op de schoot of legt de hond troostend zijn kop op je arm. Dieren vellen bovendien nooit een oordeel over het uiterlijk van iemand. Je mag aartslelijk zijn of verminkt door littekens, herstellend van een zware ingreep of geplaagd door bronchitis, voor een dier maakt het allemaal niet uit. Het aanvaardt je zoals je bent. Zijn liefde is onvoorwaardelijk.

Bovendien brengen dieren vreugde in huis. Ze spelen graag, doen de gekste dingen en dat werkt soms aanstekelijk. Het opgewekte deuntje van een vogel laat niemand onberoerd. Dieren kunnen heel goed helpen om een moeilijke periode door te komen: een tegenslag, een overlijden,... Mensen met huisdieren kunnen dat makkelijker verwerken en komen deze crisisperioden sneller door. ô

Nooit meer eenzaam

Dokter De Brandt: ôVoor veel mensen is het lichamelijke contact dat ze met een gezelschapsdier hebben erg belangrijk. Iedereen heeft nood aan warmte, aan knuffelen en geknuffeld worden. In onze moderne maatschappij gebeurt dat echter minder en minder en zeker bij ouderen blijft die nood vaak onbeantwoord. Als huisarts kan ik mijn patiënten moeilijk beginnen knuffelen of ze even op de schoot nemen. Toch is het precies dat waar sommigen behoefte aan hebben. Een gezelschapsdier kan in belangrijke mate aan die behoefte voldoen. Met een dier in huis, ook al is het een vogel of een hamstertje, ben je nooit meer alleen. Het verjaagt de eenzaamheid.

Mensen die een hond in huis hebben, voelen zich bovendien vaak veiliger. Iedereen hoort wel eens een plank kraken in huis, maar als de hond niet reageert mag je gerust zijn dat er niets aan de hand is. Omgekeerd zijn er mensen die bijvoorbeeld niet meer al te best horen. De hond zal hen duidelijk maken wanneer er aan de deur wordt gebeld. ô

Dierenvrienden hebben veel vrienden

Françoise Sion: ôGezelschapsdieren zijn ontzettend goede bruggenbouwers. Ga maar eens wandelen met een hond. Mensen die je anders straal voorbij lopen, spreken je nu aan. Wat een mooi dier,Hoe oud is hij of zij? Zelfs met mensen die je helemaal niet kent, is het ijs snel gebroken. Dieren leveren gespreksstof en soms ook een gevoel van samenhorigheid. Tussen twee baasjes ontstaat al gauw een gesprek. Deze eigenschap wordt trouwens ook gebruikt door psychologen. Bijvoorbeeld wanneer je het vertrouwen van een kind moet winnen, gaat dat een stuk makkelijker als je eerst samen wat met een dier kunt spelen, over het dier kunt praten enz.

Maar ook thuis of in instellingen zoals in een rusthuis zijn huisdieren belangrijke katalysatoren van sociale contacten. Het vergemakkelijkt de communicatie tussen de gezinsleden over de generaties heen. Kleinkinderen vinden het heel wat leuker om bij oma of opa op bezoek te gaan als ze daar een beetje met de hond kunnen dollen, de poes kunnen aaien of de dwergkonijntjes voederen. Bovendien creëren huisdieren vaak een positieve sfeer, een sfeer van sympathie en openhuid die afstraalt op het hele gezelschap.

Het enige waar je op moet letten, is dat het huisdier zelf nooit de bron wordt van twisten. Daarom is het noodzakelijk dat er duidelijke afspraken gemaakt worden en iemand de verantwoordelijkheid voor het dier op zich neemt. ô

Dokter De Brandt: ôDieren zijn prima bemiddelaars en soms ook schitterende bliksemafleiders. Zij vangen de eerste frustratie, soms zelfs agressie op. Maak je maar eens lekker boos op de hond of de poes. Twee minuten later komt hij of zij alweer om wat aandacht bedelen, alsof er geen vuiltje aan de lucht is. ô

Een gezonde relatie

Vanzelfsprekend zijn dieren slechts goed voor de gezondheid, als de relatie met het baasje gezond blijft. Sommige mensen durven wel eens overdrijven en gaan hun huisdieren als mensen behandelen. Ze schrijven het dier allerlei menselijke gedachten, vaardigheden en redeneringen toe die niets meer te maken hebben met aangeboren dierlijk gedrag. Zulke houding brengt het dier in verwarring en dat is om problemen vragen.

Een dier blijft zijn eigen gedrag, aanleg en behoeften behouden en daar moeten we als eigenaars op een juiste manier mee omgaan. Zo zijn honden roedeldieren. Zij moeten altijd duidelijk weten wie de baas is, wie de roedel leidt. Anders gaan zij spontaan de leiding op zich nemen. Dat ze dan wel eens agressief uit de hoek komen om hun roedel te verdedigen, kan hen niet kwalijk genomen worden. Als baasje van een huisdier moet je de situatie dus altijd de baas blijven. In tegenstelling tot wat sommigen denken, doet een gezonde autoriteit tonen tegenover uw geliefde viervoeter geen afbreuk aan uw dierenliefde.

Leen Baekelandt