Hoe gebeurt een vaststelling van overspel?

Wanneer overspel vastgesteld wordt, kan de benadeelde echtgenoot op heel korte termijn – vaak zelfs op de allereerste zitting – de echtscheiding krijgen.

De gronden waarop een echtscheiding ‘op grond van bepaalde feiten’ (dus niet in onderlinge toestemming) kan gevoerd worden, zijn: grove beledigingen, slagen en verwondingen en overspel. Als een echtgenoot overspel van de andere partij kan aantonen, verloopt de echtscheiding veel vlugger dan bijvoorbeeld bij grove beledigingen.

De gerechtsdeurwaarder betrapt

In een niet zo ver verleden was het overspel een misdrijf dat na klacht van de benadeelde werd vastgesteld door de politiediensten. Vandaag is het geschrapt uit het strafwetboek, maar het blijft een reden tot echtscheiding. Wie zijn huwelijkspartner wil laten betrappen op overspel, moet een advocaat vragen een verzoekschrift neer te leggen bij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg van het arrondissement waar de vaststellingen zouden kunnen gebeuren. In de regel zal de voorzitter een machtiging tot vaststelling verlenen, waarna de advocaat een gerechtsdeurwaarder kan aanstellen. Een detective mag enkel aanwijzingen geven over de plaats en het tijdstip waarop de vaststellingen zouden kunnen gebeuren, maar mag ze zelf niet doen. De betrapping op overspel kan evenmin tussen 22.00 uur ’s avonds en 06.00 uur ’s ochtends gebeuren. In de regel belt de gerechtsdeurwaarder bij het krieken van de dag aan, samen met een slotenmaker en een politieagent.

Het overspel is de geslachtelijke gemeenschap van een gehuwde persoon met een derde die niet de huwelijkspartner is. Deze ‘naakte feiten’ zal de gerechtsdeurwaarder vanzelfsprekend niet als dusdanig kunnen vaststellen. Wel zal hij een aantal aanwijzingen noteren die met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid wijzen in de richting van een vaststaand overspel.

Soms toch nog een ‘gelijkspel’

Eerst zal de gerechtsdeurwaarder de personen die hij aantreft beschrijven en ondervragen. Dat hij ’s ochtends zo vroeg twee personen in nachtkledij aantreft, maakt al een eerste aanwijzing uit dat de betrokkenen de nacht onder hetzelfde dak hebben doorge- bracht. Vaak zullen de betrokkenen dan spontaan toegeven dat zij het bed hebben gedeeld. Verklaren dat de nacht samen werd doorgebracht zonder ‘gemeenschappelijke daad’ zal weinig uithalen, gezien er dan misschien geen sprake is van vastgesteld overspel maar nog steeds van ‘een grove belediging’ wat eveneens als echtscheidingsgrond kan gelden.

Meestal gebeurt de vaststelling zonder incidenten en wordt de gerechtsdeurwaarder zelfs een koffie aangeboden. De benadeelde partij krijgt de echtscheiding wellicht al op de eerste zitting na de vaststelling. Dit neemt niet weg dat de overspelige hierna ook echtscheidingsgrieven kan laten gelden tegen de wederpartij zodat de vechtscheiding toch nog kan eindigen met ... een gelijkspel.

Tot dusver duidt ons recht bij een echtscheiding nog altijd een schuldige aan. Dit is van belang omdat de onschuldige partij een recht op persoonlijk onderhoudsgeld kan krijgen van de schuldige. Wanneer beide partijen schuldig zijn, is er geen persoonlijk onderhoudsgeld verschuldigd.

Er is de laatste jaren veel sprake van de schuldloze echtscheiding. Sommigen willen het foutbegrip volledig vervangen door het principe van de ‘echtscheiding middels duurzame ontwrichting’. Het lijkt nochtans voorbarig te stellen dat men in een nabije toekomst overspelig zou kunnen zijn zonder dat een vordering tot echtscheiding op die gronden wordt ingesteld. Wij houden u zeker op de hoogte. Slaap dus zacht... bij uw eigen man of vrouw! n

A Elfri De Neve, advocaat