Hoe duur is Vrouwe Justitia?

Recht hebben is niet hetzelfde als recht krijgen. Soms moet u een beroep doen op een advocaat of zelfs een proces starten om te krijgen waar u recht op hebt. Maar hoeveel kost dat? En loont het wel de moeite?

Van een boos telefoontje tot een proces. Er zijn vele manieren om uw rechten op te eisen. Vaak slaagt u erin door overleg. Maar als de communicatie faalt, dan bent u wel verplicht om naar de rechter te stappen.

Hoeveel kost het advies van een advocaat?

Vooraf advies inwinnen kan u later hopen geld besparen. Een advocaat is de ideale persoon om u vanuit zijn ervaring een antwoord te geven op vragen zoals: hoe kan ik een procedure vermijden? Wat zijn mijn kansen? Is de tegenpartij voldoende solvabel om een eventuele veroordeling te betalen? Een oriënterende consultatie bij een advocaat – waarbij u vaak al een antwoord op uw vragen krijgt – kost 50 tot 125 euro. Neemt u daarna zelf contact met uw tegenpartij, dan betaalt u enkel de verzendingskosten. U kunt dit ook door uw advocaat laten doen. Reken dan op 50 tot 200 euro. Het voordeel van de briefwisseling tussen advocaten is, dat deze vertrouwelijk is en dus nooit tegen u kan gebruikt worden, wat wel het geval is voor brieven door uzelf of door derden geschreven.

U kunt uw advocaat ook van in het begin met de volledige opdracht belasten waarbij u schriftelijk afspraken maakt over de kosten en erelonen en waarbij u bv. overeenkomt dat u maar de helft moet betalen als de zaak minnelijk kan geregeld worden. Minnelijke oplossingen gaan sneller en zijn goedkoper dan de gewone rechtsgang. Voor een bemiddeling zult u ongeveer 75 euro per uur betalen en meestal volstaat 10 uur bemiddeling. De uitwerking van een ‘dadingsovereenkomst’ (een minnelijke regeling) door een advocaat zal u gemiddeld 500 tot 1000 euro kosten. De beslechting voor de rechtbank kost in de regel tot drie keer zoveel.

Als u zeker wilt zijn dat de tegenpartij een eventuele veroordeling kan betalen, kunt u uw advocaat voor 50 tot 150 euro een solvabiliteitsonderzoek laten instellen.

Hoeveel kost een proces zonder advocaat?

U kunt uw tegenpartij kosteloos in verzoening laten oproepen voor de vrederechter. Als hij niet komt opdagen of als er geen verzoening komt, kunt u beslissen zelf een procedure te starten. In dit geval zult u uw tegenpartij moeten laten oproepen voor de rechtbank. In een beperkt aantal zaken kan dit gebeuren door een eenvoudige aangetekende brief aan de rechtbank, zonder bijkomende kosten. In een aantal gevallen met een verzoekschrift, waarvoor u tussen de 35 en de 82 euro betaalt in eerste aanleg en tussen de 139 en de 186 euro in graad van beroep. Maar de meeste zaken moeten ingeleid worden met een dagvaarding. Om een dagvaarding uit te sturen zonder een beroep te doen op een advocaat moet u een gerechtsdeurwaarder raadplegen en de kosten van de dagvaarding, samen met het rolrecht (in totaal meestal tussen de 150 en de 300 euro) voorschieten. De gerechtsdeurwaarder zal u dan verwittigen wanneer uw zaak voorkomt.

Worden na een proces nog kosten aangerekend?

Het is niet omdat de rechter u in het gelijk heeft gesteld, dat de tegenpartij altijd meteen het vonnis of arrest nakomt. Is dat niet het geval, dan kunt u ze in een brief aanmanen om dat te doen. Reageert ze nog niet, dan kunt u niet anders dan overgaan tot een gedwongen tenuitvoerlegging. U moet daarvoor een beroep doen op een gerechtsdeurwaarder. In principe kunt u de kosten verhalen op de tegenpartij, maar u zult ze moeten voorschieten.

Hoeveel kost een advocaat?

U betaalt uw advocaat een ereloon. Dit kan ofwel berekend worden op basis van een uurtarief, ofwel volgens de waarde van de zaak (een bepaald percentage), of nog op basis van de geleverde prestaties.

Uw advocaat rekent ook dossierkosten aan voor briefwisseling, verplaatsingen, telefoons, fotokopieën,...

Minder gebruikelijk, maar daarom niet minder interessant is dat u vooraf met uw advocaat concrete afspraken maakt over de onkosten en erelonen. Nemen we als voorbeeld een zaak tot invordering van een betwiste schadevergoeding van 75.000 euro. U zou met uw advocaat op volgende manieren kunnen afspreken.

Voorbeeld 1: een uurloon

Voor te schieten gerechtskosten,

geraamd: 500 euro

Briefwisseling: 8 euro per brief, met een maximum van 25 brieven

Kopies: 0,25 euro per kopie, met een maximum van 200 kopies

Verplaatsingen: 0,30 euro per km

Ereloon te berekenen aan 75 euro per uur, maximaal 150 uur.

Voorbeeld 2: een palmarium

(aanvulling)

Een vaste som van 1250 euro die op forfaitaire wijze de onkosten en erelonen dekt, met uitzondering van een eventuele procedure in graad van beroep waarvoor 700 euro extra wordt aangerekend. Als de cliënt de som van 75.000 euro krijgt, wordt een aanvulling (palmarium) betaald van 15.000 euro.

Voorbeeld 3: een vaste prijs

Een vaste prijs voor onkosten en erelonen: 8000 euro

Dossierkosten: 35 euro

Voorbeeld 4: per prestatie

Kopies: 0,25 euro per kopie

Telefoon: 1,5 euro per gesprek

Fax: 0,5 euro per bericht

Briefwisseling: 8 euro per brief

Verplaatsing: 0,30 euro per km

Verplaatsingstijd: 25 euro per uur

Opstellen van dagvaardingen en

besluiten: 35 euro per bladzijde

Vergoeding per terechtzitting: 150 euro

Gerechtskosten aan kostprijs.

Voorbeeld 5: een procentueel ereloon

Voor te schieten gerechtskosten,

geraamd: 500 euro

Briefwisseling: 8 euro per brief, met een maximum van 25 brieven

Kopies: 0,25 euro per kopie, met een maximum van 200 kopies

Verplaatsingen: 0,30 euro per km

Ereloon: 12,5 % op de gerecupereerde sommen.

Wie een beroep doet op een advocaat en de zaak wint, heeft meestal recht op een rechtsplegingsvergoeding. Dit is een vergoeding die de rechter (meestal) ten laste legt van de verliezende partij. Ze wordt toegekend in burgerlijke zaken, nooit in strafzaken. Het bedrag ligt wettelijk vast en varieert van 33,47 tot 446,21 euro, naargelang de rechtbank die uw zaak behandelt en het bedrag van de eis. U krijgt het bedrag meestal niet uitbetaald, uw advocaat trekt het af bij zijn eindnota.

Mag ik zelf pleiten om de kosten te drukken?

Ja, maar dan moet u wel een aantal zaken in het oog houden: als de rechter de zaak uitstelt, noteert u de datum waarop ze opnieuw voorkomt. Stelt de rechter de zaak onbepaald uit (hij verwijst ze naar de rol), dan moet u ervoor zorgen dat u een nieuwe datum krijgt. U wendt zich het best tot de griffie. Op de vastgestelde dag zult u in de rechtszaal het vonnis vernemen. In burgerlijke zaken ontvangt u het vonnis thuis. In strafzaken kunt u een kopie van het vonnis op de griffie bestellen.

Let op! Als u uw zaak zelf pleit, hebt u geen recht op een rechtsplegingsvergoeding.

Mag ik mij laten verdedigen door iemand anders dan een advocaat?

In principe niet. Als u gedagvaard bent, moet u ofwel zelf naar de rechtbank, ofwel laat u zich vertegenwoordigen door een advocaat. Hierop zijn twee uitzonderingen: voor de arbeidsrechtbank kan een gevolmachtigde van de vakbond u (gratis) vertegenwoordigen. Voor het vredegerecht en de rechtbank van koophandel kan dat door uw echtgeno(o)t(e) als u hem/haar een ondertekende volmacht bezorgt.

Let op! Ook in dit geval hebt u geen recht op een rechtsplegingsvergoeding.

Wanneer heb ik recht op een pro-Deoadvocaat?

In elk gerechtelijke arrondissement is er een Justitiehuis, waar u een eerste juridisch advies kunt krijgen ( eerstelijnsbijstand). Hebt u bijstand nodig in een procedure, dan kunt u een beroep doen op tweedelijnsbijstand (het vroegere pro-Deosysteem). Dan hoeft u uw advocaat niet te betalen (bij volledige kosteloosheid) of geniet u een goedkoper tarief (gedeeltelijke kosteloosheid). Om andere functionarissen (gerechtsdeurwaarder, tolk) hun diensten kosteloos te laten verlenen, of om de gerechtskosten (rolrechten, kopies,..) niet te hoeven betalen, moet u kosteloze rechtsbijstand vragen. Dan moet u de rechter overtuigen dat u deze kosten niet zelf kunt betalen.

Wanneer neem ik het best (g)een advocaat?

Raadpleeg geen advocaat:

voor kleine geschillen onder de 300 euro, tenzij u er een princiepskwestie van maakt

bij voorstellen tot minnelijke schikkingen (boetes), wanneer u de overtreding erkent en de straf niet buitensporig vindt

voor sociale of arbeidsgeschillen, wanneer u aangesloten bent bij een vakbond

voor geschillen waarvoor u een beroep kunt doen op consumentenverenigingen, geschillencommissies, ombudsdiensten.

Raadpleeg steeds een advocaat:

voor geschillen waarbij u door een andere advocaat gedagvaard bent

voor zaken waarbij u verdacht wordt van een misdrijf of ernstig verkeersvergrijp

bij ernstige familiale conflicten die niet door bemiddeling kunnen opgelost worden

voor zaken met grote financiële of morele consequenties

bij schuldoverlast

wanneer u geconfronteerd wordt met een gerechtsdeurwaarder

als de tegenpartij een advocaat heeft

voor een voorafgaand juridisch advies.

Hoeveel kost een expert?

Soms wordt een beroep gedaan op een expert: een geneesheer of ingenieur in wetenschappelijke en technische takken.Hij vraagt een voorschot (500 tot 1500 euro) van ‘de meest gerede partij’ -dit is de partij die er het meeste belang bij heeft dat de procedure haar voortgang vindt, in de regel is dit dus de eiser. Een ereloon van een expert bedraagt tussen de 75 en de 125 euro per uur, plus verplaatsings- en administratiekosten, en externe onderzoekskosten. De kostprijs van een gemiddelde expertise loopt vlug op tot 1000 euro en meer. De kosten van het deskundigenonderzoek zijn meestal voor de verliezende partij. Maar de rechter kan ook oordelen dat de partij die door haar houding de expertise onnodig heeft veroorzaakt (bv. door feiten te verzwijgen of de werkelijkheid te verdraaien) ze moet betalen.

Wat biedt de verzekering Rechtsbijstand?

Ze betaalt tot een bepaald plafond de gerechtskosten en de erelonen van de advocaat, de deskundigen en gerechtsdeurwaarders. De premie varieert van 25 tot 100 euro per jaar,of 200 euro voor uitgebreide dekkingen bij gespecialiseerde verzekeraars (zoals DAS en Arag).

Let op! Nieuwbouw, echtscheidingen en erfenissen worden vaak uitgesloten. En sommige maatschappijen voorzien dat u zelf de verplaatsingskosten van uw advocaat betaalt als hij niet behoort tot het rechtsgebied van de rechtbank.

Lees verder p. 70

A Elfri De Neve, advocaat, en Annemie Goddefroy (interview)