Hoe bereidt u zich voor op uw pensioen?

U bent – pakweg – 57 en u begint te denken aan uw pensioen. Hoe lang wilt u blijven werken? Weet u hoeveel pensioen u zult krijgen? Wat gaat u doen met uw groepsverzekering? Wilt u na uw pensionering nog bijverdienen, en waarom? Plus Magazine peilde bij 979 werkende Belgen tussen 50 en 65 jaar naar hun plannen.

Wie extra wil genieten van zijn pensioen, kan maar beter goed voorbereid zijn op de grote dag. Maar hoe doet u dat? Van de bijna 1000 Nederlands- en Franstalige werkende mannen en vrouwen bij wie Plus Magazine in de voorbije maanden via het internet peilde naar hun plannen was negentig procent 50 jaar of ouder.

Minder dan 10% wil nog op pensioen vóór 60 jaar

Onze peiling heeft niet alleen gevraagd naar de leeftijd waarop u wilt stoppen met werken, maar ook of u daar nu anders over denkt dan vijf jaar geleden. En dat levert opmerkelijke resultaten op!

n Minder dan 10 % (9,3 % om precies te zijn) denkt nog aan pensionering vóór 60 jaar (vijf jaar geleden was dat nog 15 %, dus bijna 6 % meer!).

n 49 % wil stoppen op 62 jaar of ouder (5 jaar geleden nog 11 % minder).

n Bijna 34 % wil pas met pensioen gaan op 65 jaar (vijf jaar geleden: 30%, dus 4 % minder dan nu).

n Vandaag wil 37 % van de mannen doorgaan tot 65 jaar tegenover 28 % van de vrouwen,

n Van de Franstalige ondervraagden wil 40 % doorwerken tot 65, van de Nederlandstaligen 31 %.

De interpretatie van arbeidspsycholoog Noël Derdaele, lector aan de Katholieke Hogeschool Kempen. “Voor het eerst blijkt dat het idee dat we met z’n allen langer moeten werken is doorgedrongen in onze persoonlijke toekomstplannen. Langer werken is niet meer iets voor de anderen! Bij de vrouwen zien we echter nog een paradox. Om zeker te zijn van een goed pensioen zouden ze moeten doorwerken (velen van hen hebben een onvolledige loopbaan) maar ze blijven daar voorlopig het minst toe bereid. Verder kan ik alleen vaststellen dat het cliché van de werkschuwe of luie Franstalige niet klopt.”

47,5% van de 55-plussers kent het bedrag van zijn toekomstig wettelijk pensioen

Opvallend is vooral dat dit percentage in de jongere leeftijdscategorieën opmerkelijk veel lager ligt dan bij de 55-plussers.

n slechts 5 % in de categorie 45-54 jaar heeft een idee van het bedrag van zijn latere pensioen

n voor de -45-jarigen is dit zelfs maar een kleine 3 %.

Dit verwondert Vik Beullens, attaché externe communicatie van de Rijksdienst voor Pensioenen, niet: “Sinds de zomer van 2006 stuurt de RVP automatisch een raming van het pensioenbedrag naar de 55-jarigen. Het doel daarvan is tweeledig: enerzijds wou de RVP de burger een kijk geven op zijn pensioentoestand op basis van de op dat moment beschikbare gegevens en anderzijds de burger de kans geven om aanvullingen of wijzigingen aan het loopbaanoverzicht aan te brengen. Op die manier kan de RVP het pensioendossier proactief beheren. Wie tussen 60 en 64 jaar met pensioen wenst te gaan, moet zelf een pensioenaanvraag doen. We zien een lichte verschuiving in het moment waarop mensen hun pensioenaanvraag doen, maar het is niet mogelijk deze verschuiving te koppelen aan de automatische ramingen, en niets anders. Ze zou bijvoorbeeld ook het gevolg kunnen zijn van het toekennen van een pensioenbonus vanaf 62 jaar.

78% doet aan individueel pensioensparen

Bij de Franstaligen bedraagt dit percentage 68 %, bij de Nederlandstaligen 82,5 %.

n 45 jaar blijkt in dit verband een cruciale schakelleeftijd te zijn: na deze leeftijd zien we een plotse verhoging van het aantal pensioenspaarders met 12%!

Onafhankelijk vermogensplanner Johan Adriaens interpreteert: “In de praktijk merken we dat de meeste mensen pas aan een extrawettelijk pensioen beginnen te denken als ze de 40 voorbij zijn. Jammer, want het is aan te raden daar zo vroeg mogelijk mee te beginnen, al is het maar met een beperkt bedrag. Overigens ben je niet verplicht het bedrag dat je bijeengespaard hebt via een pensioenfonds op te nemen op 65 jaar (in tegenstelling tot een pensioen- of een groepsverzekering). Je kunt zelfs een stukje van het geld opvragen, en de rest laten staan wat zeker interessant kan zijn als er slechte beursjaren geweest zijn. ”

38% heeft een groepsverzekering

Minder dan 1 op de 2 ondervraagden heeft een groepsverzekering en dat is weinig, vooral omdat een dergelijke verzekering de belangrijkste kloof tussen loon en pensioen zou moeten overbrugggen.

n De overgrote meerderheid neemt het bedrag op in kapitaal en niet in een rente.

De mening van vermogensplannerJohan Adriaens: “Minder dan 40% is inderdaad zeer weinig! Nochtans is de invloed van het pensioensparen (euro 870 per jaar) eerder bescheiden en voor het zogenaamde lange- termijnsparen (euro 2080 per jaar) hebben de meeste mensen pas fiscale ruimte als de lening op hun woning is afbetaald en ze de 50 jaar al voorbij zijn). Het grootste heil moet dus van de groepsverzekering komen. Zij moet als het ware de turbomotor van ons extralegaal pensioen zijn. Nu is het wel zo dat grote bedrijven bijna steeds een groepsverzekering hebben en kmo’s minder vaak (en vaak minder interessante groepsverzekeringen), maar daar komt snel verandering in. Dat de meeste mensen het bedrag in kapitaal opnemen, is logisch. Een rente wordt fiscaal zwaarder belast.”

26% heeft schrik van het etiket ‘oud’

Bij de vraag Waar hebt u de meeste schrik van? konden de ondervraagden meerdere mogelijkheden aanklikken.

n Ziekte en aftakeling noemt u het meest (54 %), gevolgd door Intellectueel achteruitgaan (30 %) en Het etiket oud en bejaard (26 %).

n Verrassend genoeg hebt u minder schrik van eenzaamheid (17 %) en van het spreekwoordelijke zwarte gat (14 %). En nog minder van hele dagen samenzijn met uw partner (13 %) en van kinderen die beslag op u leggen (5 %). Nochtans worden die laatste situaties vaak in grapjes over het pensioen opgevoerd.

Arbeidspsycholoog Noël Derdaele: “Veel van onze angstgevoelens zijn zonder twijfel perceptie. We voelen ons helemaal niet oud, maar we denken dat de buitenwereld ons als zodanig aanziet. En omdat er tegenwoordig zo veel vrijetijdsmogelijkheden bestaan, denken we nooit in een zwart gat te zullen vallen. De realiteit is helaas vaak anders...”

Slechts 33% wil werken tot de allerlaatste dag

n Minder dan de helft van de ondervraagden (43 %) zegt voltijds door te willen werken tot het pensioen. Bijna even veel mensen (38 %) willen in het laatste deel van hun loopbaan overstappen op deeltijds werken of op een systeem van tijdskrediet.

n Slechts 33 % wil werken tot de allerlaatste dag voor hun pensioen, de anderen weten het nog niet of denken eraan net vóór hun pensionering hun vakantie of recuperatiedagen op te nemen.

Noël Derdaele interpreteert: Deze cijfers bewijzen dat het huidige systeem van tijdskrediet voor 50-plussers als zinvol gewaardeerd wordt en dus moet blijven bestaan. Aan iedereen die nog niet beslist heeft, wil ik echter aanraden te blijven werken tot de laatste dag. Werken is een belangrijke waarde in een mensenleven. En we zullen ons des te gelukkiger voelen wanneer we op pensioen gaan met het gevoel dat onze bijdrage tot op de laatste dag zinvol was.”

49% kiest als afscheid voor een etentje met vrienden en familie

51 % is vast of bijna zeker van plan zijn pensionering te vieren, slechts 28 % wil dat niet of zeer waarschijnlijk niet doen. Als mogelijke pen-sioenviering konden de ondervraagden meerdere formules kiezen.

n Het etentje met familie en vrienden werd het meest aangeklikt (49 %), gevolgd door een apart etentje op eigen kosten met collega’s met wie u goed hebt samengewerkt (28 %) en een fuif voor familie, vrienden en iedereen die in uw loopbaan een rol heeft gespeeld (20 %).

n 20 % heeft nog geen idee hoe hij of zij de pensionering zal vieren. Slechts weinig ondervraagden zijn van plan een toespraak te houden waarin ze eindelijk zeggen wat sinds lang op hun lever ligt (3 %), een herinneringsalbum of een herinneringswebsite te maken (1 %) of een studiedag op het werk te organiseren (1 %).

n Degenen die hun pensionering niet willen vieren, konden eveneens meerdere redenen opgeven. De meest genoemde: Ik vind pensioen niet iets om te vieren (37 %), Ik zou een door de baas aangeboden receptie schijnheilig vinden (31 %) en Ik heb er een hekel aan in de belangstelling te staan (30 %).

Hierover zegt psycholoog Noël Derdaele: “Als je een moeilijke relatie hebt met je baas en je collega’s of grote moeite hebt met afscheid nemen, is het begrijpelijk dat je je pensionering liever niet viert. Maar als het enigszins kan, zou ik zeggen: vieren! Het pensioen is een mijlpaal in ons leven en we gaan achteraf nog vaak aan die dag terugdenken. De manier waarop we het vieren, zal afhangen van drie zaken: onze persoonlijke instelling, de cultuur in ons bedrijf en ons beroep. Er zijn sectoren en bedrijven waar een sterke traditie in afscheidsviering bestaat (de bouw, de academische wereld,...), in andere moet je als werknemer zelf het initiatief nemen. Verder toont de peiling dat mannen meer willen vieren dan vrouwen: ze hechten meer belang aan de ultieme erkenning van hun werk.”

30% wil een reis als pensioengeschenk

Op de vraag Welk pensioengeschenk zou u graag krijgen? kon u meerdere antwoorden geven (uit 20 keuzemogelijkheden).

n Een reis is het meest gekozen geschenk (30 %), gevolgd door een tof cadeau (om het even welk) (24 %) en een weekendarrangement (17 %).

n 26 % zegt geen pensioengeschenk te willen krijgen.

Op de vraag welk pensioengeschenk u vooral niét wilt ontvangen lezen we verrassende antwoorden: géén kooklessen in een sterrenrestaurant (21 %), géén abonnement in een schoonheidscentrum of wellnessinstituut (19 %), géén iPod (13 %), géén tuingereedschap (13 %), géén bloemenabonnement (11 %) en géén iPad (11 %)...

Arbeidspsycholoog Noël Derdaele: “Pensioen betekent vrijheid. Reizen vormt daarvan het symbool bij uitstek en is daarom een gedroomd pensioengeschenk. Het verwondert me niet dat de ondervraagden liever geen elektronische apparaten of klassieke cadeaus zoals tuingereedschap vragen. We hebben die spullen al of we vinden ze niet persoonlijk genoeg. Een pensioengeschenk moet heel persoonlijk zijn.”

26% wil bijverdienen om financiële redenen

Veel belangrijker dan het financiële aspect van het pensioen, is voor de deelnemers aan onze enquête het sociale.

n 65 % zou willen bijverdienen omwille van de sociale contacten

n 48% wil zich nuttig blijven voelen.

De interpretatie van Pierre Pestieau, professor economie aan de universiteit van Luik: “Het probleem is veel complexer dan de tegenstelling tussen zij die vinden dat gepensioneerden zoveel mogen bijverdienen als ze willen zonder daarvoor gestraft te worden, en zij die vrezen dat het afschaffen van de bijverdiengrenzen het wettelijk pensioen zou ondergraven. De tegenstanders van de cumul hebben een behoudsgezinde reflex. Zij gaan ervanuit dat jobs zeldzaam zijn en een gepensioneerde die bijverdient, verhindert dat een werkloze een job vindt. Intussen weten we dat deze redenering niet opgaat. Als we naar de feiten kijken, zien we dat veel landen de cumul pensioen-werken aanvaarden. Enkel bruggepensioneerden mogen niet bijverdienen. Ik ben voor de cumul om een heel andere, praktische reden: als we hem toelaten voor de privépensioenen (hiermee bedoel ik de pensioenen gevormd door aanvullend pensioen en pensioensparen), moeten we hem ook toelaten voor het wettelijk pensioen.”

64% wil vooral genieten van het leven

n 72 % ziet zijn/haar pensionering als een nieuwe levensfase vol mogelijkheden. De tijd dat die dag het begin van het einde betekende, ligt héél ver achter ons.

n Op de vraag Waar kijkt u het meest naar uit? waren meerdere antwoorden mogelijk. Het hoogst scoort: Meer genieten in alle opzichten (64 %), gevolgd door Meer tijd voor mezelf (63 %), Geen stress meer (56 %) en Meer tijd voor wat ik echt essentieel vind in het leven (46 %).

Arbeidspsycholoog Noël Derdaele: “Ik merk hier wel nuanceverschillen tussen mannen en vrouwen. Mannen lijken zelfzuchtiger dan vrouwen. Het antwoord ‘ Meer genieten in alle opzichten’ scoort bij hen hoger. Vrouwen klikten het antwoord ‘ Meer tijd voor wat ik essentieel vind in het leven’ dan weer vaker aan.”

62% wil zelf zijn woning opknappen

Wat wilt u na uw pensioen zeker gaan doen? Hier konden de ondervraagden kiezen uit 25 mogelijkheden en meerdere mogelijkheden aankruisen.

n Het hoogst scoort het zelf opknappen van de eigen woning (63 %), meteen gevolgd door: vrijwilligerswerk (57 %), de kleinkinderen opvangen (55 %) en veel meer tuinieren (54 %). Ook verre reizen (43 %), taalcursussen volgen (42 %), de winter doorbrengen in het zuiden (37 %) en het helpen van de kinderen (36 %) scoren goed. In de meeste gevallen zijn de ondervraagden nu al met deze plannen gestart.

n Van andere projecten droomt u minder: verhuizen naar het buitenland (17 %), een motorhome kopen (11 %), een sauna laten plaatsen (7 %), een eigen zaak starten (6 %).

Het besluit van arbeidspsycholoog Noël Derdaele: “We beseffen heel goed dat we actief en fit moeten blijven. Dus denken we vooral aan projecten die ons fysiek en/of mentaal actief houden. Het is ook positief dat vrijwilligerswerk op één na het meest genoemd wordt. Wie zei er alweer dat vijftigplussers vandaag alleen aan zichzelf denken?”

Annemie Goddefroy, Ludo Hugaerts en Jocelyne Minet