Hoe bankrekeningen vrijmaken na een overlijden

Als één van uw dierbaren overlijdt, moet u niet alleen een emotionele shock verwerken. Er staat u ook een administratieve lijdensweg te wachten. Zo blokkeert de bank de rekeningen van de overledene, maar ook deze van de huwelijkspartner.

Ongeacht het huwelijksstelsel, moet de bank bij een overlijden alle zichtrekeningen, termijnrekeningen, spaarboekjes enz. op naam van de overledene of van de huwelijkspartner onmiddellijk blokkeren. Aandelen, obligaties, kasbons... en kluisjes worden eveneens ‘bevroren’. Bovendien worden alle volmachten die de overledene bij leven heeft gegeven automatisch geannuleerd.

“Meestal zijn het de erfgenamen die de bank op de hoogte brengen van een overlijden. Maar het kan ook gebeuren dat een brief als onbestelbaar terugkomt en de bank zich daarom informeert bij de burgerlijke stand”, zegt notaris Frédéric Debouche. “Alle rekeningen van de overledene en van de huwelijkspartner worden dan geblokkeerd.”

Deze verplichte maatregel is bedoeld om te voorkomen dat tegoeden aan de nalatenschap zouden worden onttrokken en de erfgenamen zouden worden benadeeld. Om de nalatenschap aan de erfgenamen te kunnen uitkeren, moet de financiële instelling (in theorie) een lijst van de banktegoeden van de overledene doorgeven aan het Bestuur van Registratie en Domeinen. De lijst moet de rekeningen vermelden, met kapitaal en interest, op de dag van het overlijden. In de praktijk is dat de toestand op de avond voor het overlijden. Vanaf dan kan geen enkele factuur of betaling meer via deze rekening worden geregeld en kan er geen geld meer worden opgenomen.

Rekeningen op naam van een vennootschap waarop de overledene als zaakvoerder of bestuurder een volmacht had, worden echter niet geblokkeerd. De tegoeden op deze rekeningen maken immers geen deel uit van de nalatenschap.

Zo komen rekeningen vrij

De rekeningen kunnen pas vrijgegeven worden als alle erfgenamen gekend zijn. Maar dat wil niet zeggen dat u, als familielid, tot dat ogenblik financieel ‘geblokkeerd’ bent. Gaat het om kleine bedragen (tot euro 1250) en de erfgenamen zijn naaste familieleden, dan stellen sommige banken zich tevreden met een kopie van het trouwboekje als bewijs dat ze recht hebben op dat geld. Tot euro 12.500 aanvaarden veel banken een brief van de notaris of een erfrechtcertificaat, eveneens door de notaris opgesteld.

Let op, dit zijn geen wettelijk vastgelegde bedragen. Elke bank bepaalt zelf hoe ver ze hierin wil gaan.

Is er meer geld in het spel of zijn de erfgenamen niet allemaal familieleden, dan is er een akte van bekendheid nodig. Dit document kunt u bij de vrederechter of bij de notaris krijgen. Hij stelt dit document op, aan de hand van het trouwboekje, het huwelijkscontract en eventuele schenkingen of testamenten.

Om een akte van bekendheid of een erfrechtcertificaat op te stellen moet de notaris de verwantschapsbanden tussen de erfgenamen en de overledene onderzoeken, zodat de erfgenamen de goederen van de overledene in bezit kunnen nemen. Hij moet ook het eventuele bestaan van een gekend testament controleren. “Het eenvoudigste is dat de erfgenamen een notaris opzoeken”, vertelt ons Frédéric Debouche. “Eerst zal hij informeren bij het Centraal Register van Testamenten (CRT, zie kaderstuk) of er een testament bestaat dat de wettelijke erfopvolging zou kunnen wijzigen. Daarna zal hij de bank schriftelijk opdragen om de rekeningen ten gunste van de erfgenamen vrij te geven.”

De akte van bekendheid of het erfrechtcertificaat, waaraan de notaris meestal een uittreksel van de overlijdensakte toevoegt, hebben vooral betrekking op:

de volledige identiteit van de overledene en eventueel zijn huwelijksstelsel

de plaats en datum van het overlijden

het al dan niet bestaan van een schenking tussen echtelieden

het al dan niet bestaan van een testament

de erfopvolging.

Op basis hiervan weten de financiële instellingen exact wie wat erft en kunnen ze de rekeningen opnieuw vrijgeven.

De kostprijs van deze documenten varieert van 50 tot 125 euro, afhankelijk van hoe moeilijk het is om de erfgenamen op te sporen, de vereiste uittreksels van akten, enz. “Nadat de notaris het uittreksel van de overlijdensakte heeft ontvangen, duurt het naar schatting twintig dagen voor de rekeningen worden vrijgegeven”, preciseert Frédéric Debouche. “Soms komen daar enkele dagen bij, afhankelijk van de interne organisatie van de bank.”

Kluisje, open u

Na het overlijden verzegelt de bank de kluisjes die de overledene of de huwelijkspartner huurde. Er is een akte van bekendheid nodig om ze te kunnen openen. De vertegenwoordiger van de bank of de notaris van de nalatenschap roepen de erfgenamen of hun vertegenwoordigers en het Bestuur van Registratie op. Het Bestuur heeft het recht om te controleren of eigendommen die duidelijk het bezit waren van de overledene niet met opzet in de kluis van de huwelijkspartner zijn geplaatst. Op de afgesproken dag wordt een nauwkeurige inventaris van de inhoud van het kluisje gemaakt, die de bank aan de fiscus moet overmaken. De kluis van de huwelijkspartner wordt eveneens geopend, zelfs wanneer het echtpaar met scheiding van goederen getrouwd is.

Facturen betalen is geen probleem

De notaris die de nalatenschap afwikkelt zal de financiële instellingen vragen de facturen te betalen die ontegensprekelijk door de nalatenschap verschuldigd zijn: de begrafeniskosten, elektriciteit en gas, ziekenhuiskosten en andere dringende openstaande facturen.

Met een door de gemeente afgeleverde erfrechtverklaring kan een bedrag tot 744 euro van een van de rekeningen van de overledene opgenomen worden.

Veel banken zijn echter soepeler. Voor bedragen tot (meestal) 12.394,67 euro zijn ze tevreden met een brief opgesteld door de notaris of, uitzonderlijk, door de vrederechter van het kanton waar de overledene zijn domicilie had. Sommige banken vragen slechts een kopie van het trouwboekje, het huwelijkscontract of een aangifte van de nalatenschap bij de gemeente.

Daarna vragen ze de erfgenamen om een toelating tot vrijgeven van de rekeningen te tekenen. Meestal krijgt een van de erfgenamen in zo’n geval een volmacht van de anderen.

Overlijden van de eerste echtgenoot

Als een van de echtgenoten als eerste overlijdt, lopen de vaste betaalopdrachten gewoon door. Mark Bayens van Dexia Bank legt uit: “Sommige banken, waaronder Dexia, geven de overlevende echtgenoot de vrije beschikking over een rekening om de lopende betalingen te kunnen verrichten. Dexia aanvaardt de betaling van dringende facturen die betrekking hebben op de periode van voor het overlijden. Als deelname aan de dossierkosten van de deblokkering heffen wij 60 euro op het tegoed.”

Merk ook op dat het nuttig is dat de overlevende huwelijkspartner een nieuwe bankrekening opent, om vrij te kunnen beschikken over de sommen die hem moeten worden uitbetaald: het loon of het overlevingspensioen, de uitkering van de levensverzekering,...

Belangrijk: wanneer het paar met scheiding van goederen is getrouwd, worden de rekeningen van de overlevende huwelijkspartner heel snel vrijgegeven. Meestal volstaat in dit geval de voorlegging van het huwelijkscontract.

A Marc Bovy en Jocelyne Minet

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content