Hoe bang moeten we zijn voor Facebook ?

Jarenlang was zoveel mogelijk Facebookvriendjes verzamelen een rage. Die storm is voorbij, en toch blijft het virtueel sociaal netwerk b(l)oeien. Is het nuttig? Veilig? En werkt het niet verslavend? Twee psychologen en een professionele gebruiker over Facebook en hoe u verstandig met dergelijke sites omspringt.

Een sociaal netwerk is heel belangrijk voor een mens om zijn plaats te vinden in de maatschappij, om er vat op te krijgen”, zegt prof. Alain Van Hiel (Vakgroep Sociale Psychologie – UGent). “Het zorgt voor een nestgevoel. De behoefte aan sociaal contact ligt bij iedereen anders maar individueel is er wel een constante. Net zoals een thermostaat probeert een bepaalde temperatuur aan te houden, zit er in ons een soort sociostaat die ons sociaal netwerk probeert te reguleren. Als we te veel mensen rondom ons hebben, verlangen we naar alleen zijn, als we er te weinig hebben gaan we op zoek naar sociale contacten. Nu zijn er in ons leven bepaalde momenten dat die sociostaat ontregeld kan raken. Overgangsfases, zoals afstuderen of met pensioen gaan. Dan raak je een aantal contacten kwijt en de sociostaat zorgt ervoor dat die leemte opgevuld wordt met nieuwe contacten. Soms is het niet eenvoudig om die te vinden. Door tijdgebrek, omdat u niet goed weet waar te beginnen, omdat u niet mobiel bent. In dergelijke gevallen kan een middel als Facebook een verrijking bieden.”

“Sociale contacten zijn ook be-langrijk voor de lichamelijke ge-zondheid. Uit een studie bij 17 000 proefpersonen en over negen jaar gespreid, blijkt dat de sterftecijfers aanzienlijk lager liggen bij mensen die sociaal actief zijn. En er zijn nog meer studies die dat aantonen, bijvoorbeeld bij vrouwen met borstkanker. Je mag niet vergeten dat een uitlaatklep de stress vermindert. En dat te veel stress heel slecht is voor de gezondheid, is duidelijk.”

Virtuele en echte contacten

Loopt een Facebookgebruiker niet het risico dat virtuele vriendjes de contacten in de echte wereld gaan verdringen? “Onderzoek heeft uitgewezen dat dit niet het geval is. Mensen die behoefte hebben aan sociaal contact, gaan hun reële contacten echt niet opgeven voor virtuele. Integendeel, het onder-steunt eerder de sociale functies. Ze gaan de twee combineren. Je weet waar de anderen mee bezig zijn en je kunt daar snel op inspelen”, zegt prof. Van Hiel.

Een ander voordeel is de verrijking op persoonlijk vlak. “Een virtueel sociaal netwerk laat toe heel wat personen op te pikken met wie het contact verwaterd is, die andere richtingen uitgegaan zijn, of die in het buitenland leven. Zo krijg je de kans om te ontdekken hoe andere mensen naar de wereld en hun leven kijken. Vaak zit je immers in een wereld van mensen die ongeveer dezelfde levensstijl hebben, die op dezelfde golflengte zitten.”

Bestaat dan niet het gevaar dat iemand verslaafd wordt aan Facebook? “Bestaat er iets dat niét tot verslaving kan leiden? Al je verslaafd wordt aan iets dat de gezondheid ondermijnt, dan zijn er objectieve criteria om iemand als verslaafd te beschouwen maar in dit geval is dat niet zo duidelijk. Als iemand de hele dag met anderen praat, beschouwt niemand dat als een verslaving. Ben je dan verslaafd als je hetzelfde doet met een computerscherm voor je neus? Ik weet wel dat er spelletjes zijn als Mafia Wars of Farmville, waar heel wat mensen veel tijd insteken. En je hoort me niet zeggen dat die onschuldig zijn. Maar ze bestaan ook zonder Facebook. Bovendien moet je er geregeld de medewerking van anderen vragen, dus er blijft een component van interactie met sociale contacten aan vasthangen.”

Profiel als promotie

“Een Facebookprofiel is een manier om je identiteit te uiten, om jezelf te promoten”, zegt psychologe Vicky Franssen, onderzoekster aan het Media Expertise Centrum van Lessius Mechelen. “Je vrienden op Facebook zijn in grote mate dezelfde die je ook in werkelijk-heid hebt. Extraverte mensen zullen ook op Facebook extravert zijn, introverte introvert. Maar Facebook heeft wel een meerwaarde, omdat je buiten de kleine kring kunt gaan. Je verlegt je grenzen. Ik ken mensen die een eenzamer leven leidden dan ze zelf wensten, en die door Facebook opengebloeid zijn. Ook generatiegrenzen worden makkelijker overschreden.”

Ariane De Borger

Pieter-Antoon (90): Ik ben op Facebook terechtgekomen door een nichtje die een groep opgestart had voor de nakomelingen van mijn vader. Op die manier heb ik familie gevonden tot in Brazilië toe. Facebook is handig, maar er wordt geld mee verdiend, dus zitten er smerige kantjes aan als je het niet voorzichtig gebruikt.

Tanya (43): Ik ben via Facebook in contact gekomen met iemand die ik al jaren niet meer had gezien. Na wat gechat afgesproken om iets te gaan eten, en ondertussen al 6 maand zalig samen met elkaar. FB heeft dus mijn leven op een positieve manier ondersteboven gehaald!

Mieke (58): Facebook Art, The Art Gallery of Facebook en zo meer zorgen ervoor dat ik mijn kunst kan promoten. Zo word ik gevonden over de hele wereld en contacten leggen met de andere kunstenaars geeft een boost.

Erika (45): Ik ben volop met Facebook aan de slag gegaan toen ik een tijdje arbeidsongeschikt was. Ik kon zo contact houden met verre vrienden zonder uit mijn bed te komen. Op dit moment ben ik FB echt beu. Ik hunker naar de echte contacten, de brieven en postkaartjes via de brievenbus, de lange telefoongesprekken. Maar ik ervaar toch dat ik altijd nieuwsgierig blijf en steeds naar FB terugkeer om naar de foto’s en updates van mijn vrienden te kijken. Tot mijn ergernis neemt dat veel tijd in beslag.

Pierre-Maurice (51): Na drie jaar Facebook had ik meer dan duizend vrienden, door mijn beroep sta ik immers in contact met heel veel mensen. Toen heb ik besloten er een deel uit die lijst te verwijderen, mensen met wie ik nooit gesproken had of die zich aangemeld hadden zonder zich voor te stellen. Nu heb ik meer dan driehonderd vrienden min-der, maar dat is een opluchting. Ik kan vrijer commentaar leveren, omdat ik weet dat die alleen gelezen wordt door mensen die ik echt ken.

Chris (69): Ik voel alleen maar de behoefte om andere mensen iets mede te delen als iets mij voldoende raakt. Voor het overige vind ik dat niemand hoeft te weten wat ik dagdagelijks uitspook. Met de beste wil van de wereld kan ik mij niet voorstellen wie daarin geïnteresseerd zou zijn. Wat andere mensen uitspoken interesseert mij nog veel minder, tenzij ik die mensen zeer goed ken en dan zullen zij het me zelf wel vertellen. Al met al vind ik heel dat Facebookgedoe een vorm van narcistisch exhibitionisme. Mensen denken dat de halve wereld interesse heeft in hun persoon. Facebook is interessant voer voor psychologen en dus niet zonder gevaar.

Gino (46): Ik ben met Facebook gestopt. Sommigen zijn bijna ziekelijk met FB bezig en verwachten dat van jou ook. Als je dan niet meteen op een vraag antwoordt – omdat je maar sporadisch op FB komt – nemen ze je dat kwalijk. Ik vond het wel leuk om oude vrienden te ontmoeten.

Katleen (48): Facebook kan geruststellend werken. Kinderen die zich aan de andere kant van het land of verder bevinden, zetten er soms verslagjes, foto’s of filmpjes op zodat je wat mee kunt volgen of zodat je ziet dat alles nog oké is met hen. Ook vind ik Facebook als informatiekanaal soms erg interessant om op de hoogte te blijven van wat er reilt en zeilt in het wereldje van de cultuur.

Danny (46): Het is gezellig: toffe personen van lang geleden die zomaar terug in uw leven komen en ook nieuwe, dat is toch prachtig.

Caroline (46): Ik doe voornamelijk thuiswerk en voor mij is Facebook de ideale manier om contacten te onderhouden met (ex)collega’s, vrienden of familie in het buitenland. Onlangs heb ik via FB ook een jeugdvriendin teruggevonden die ik 23 jaar niet meer had gezien en het contact is helemaal hernieuwd. Dus helpt het toch om je sociale contacten te onderhouden.