Het taboe rond de tattoo

De grote najaarstentoonstelling in het Brusselse Jubelpark zet een recent fenomeen en tegelijk een eeuwenoud gebruik in de kijker: de tatoeage. De menselijke huid als canvas gebruiken, botste eeuwenlang met de heersende westerse opvattingen van de natuurlijke lichamelijke schoonheid.

Tatoeages waren vroeger het handelsmerk van matrozen, motorrijders en andere stoere jongens. De laatste jaren is daar verandering in gekomen. Steeds meer jongeren laten zich tatoeëren. Soms is het om zich af te zetten tegen de geldende normen, soms juist om bij een bepaalde groep te horen. Je kunt zelfs niet zeggen dat het een modegril is, want een echte tattoo is voor het leven. Tatoeages zijn dus meer dan versieringen, zij vormen als het ware een tweede huid. In dat opzicht is het fenomeen niet zo nieuw, want ook in traditionele culturen werden en worden tatoeages gebruikt om bepaalde eigenschappen uit te drukken. Zo verraden de gezichtstatoeages bij de Polynesische Maori’s de afstamming, het beroep en de rang van de man, en zelfs van welke stam zijn vrouw afkomstig is kunt u eruit afleiden.

Pijn en bloed

In sommige stammen maakte (en maakt) de tatoeage deel uit van de overgangsrite naar het volwassen leven. De pijn die geleden wordt en het contact met bloed zijn belangrijke elementen van dat ritueel. Toen de grote wereldgodsdiensten op het toneel verschenen benadrukten zij de natuurlijke schoonheid van het lichaam en verboden ze tatoeages. Zo raakte de praktijk in de verdrukking.

In de jaren zestig werd de tatoeage opgepikt door de hippiebeweging in Californië. Gefascineerd als de hippies waren door vreemde culturen, ontdekten ze al snel dat tatoeëren eigenlijk een wijdverspreide praktijk was geweest, tot in de prehistorie toe. Al snel werd deze praktijk geprofessionaliseerd, maar tegelijk ging de oorspronkelijke betekenis verloren en werd een tattoo louter ornament, een hertekenen van het eigen lichaam.

De tentoonstelling in het Brusselse Jubelpark toont 350 authentieke voorwerpen (beeldhouwwerken, foto’s, textielwaren). U treft er ook een getatoeëerde mummie uit Peru aan en een aantal goed bewaarde stukken mensenhuid uit de 19e eeuw met interessante tekeningen. De Japanse tatoeagekunst staat sinds eeuwen op een erg hoog niveau en daar ziet u staaltjes van op prenten, sculpturen en kimono’s. Tegelijk wordt de hedendaagse tatoeagekunst belicht. Zelfs een gerenommeerd modehuis als Dior ontsnapt niet aan de trend!

Tentoonstelling ‘Tatu-Tattoo!’, Koninklijk museum voor Kunst en Geschiedenis, Jubelpark 10, 1000 Brussel, tot 27 februari 2005, di-zo 10-17 uur, toegang: euro 6, euro 5 en euro 3. Op zondag 26/9, 24/10, 5/12, 16/1 en 30/1 om 10.30 uur lezingen omtrent tatoeage: euro 6

Filip Godelaine