Het land van Piero

Op de achtergrond van zijn schilderijen brengt renaissanceschilder Piero de la Francesca zijn geliefde Toscane haarscherp in beeld. Zijn geboortestreek zet haar illustere zoon met een grote tentoonstelling in de bloemetjes.

De expositie heeft plaats in de provinciehoofdstad Arezzo, in het zuiden van Toscane. In deze streek bracht Piero de la Francesca het grootste gedeelte van zijn leven door, hoewel hij ook schilder was aan het hof van Ferrara, Urbino, Rimini en Rome. De tentoonstelling is dé happening van het jaar en bijgevolg hét gespreksonderwerp van de lokale bevolking. Van taxichauffeur tot kelner hebben de mensen het hier liefkozend over hun ‘Piero’. Arezzo is één van die kleine, levendige steden waarop Italië het patent heeft.

In het spoor van Piero

Wanneer we door de verkeersvrije en met oude stenen geplaveide straten van de binnenstad struinen, lijkt de tijd van Piero nooit ver weg. Zoals in vele middeleeuwse borgo’s leiden de straten ons lichtjes bergop, maar boven wacht ons een mooie verrassing. Op de monumentale Piazza Grande wisselen bouwwerken van diverse stijlen en periodes elkaar af. Wat ons echter het meest doet duizelen, is dat het plein vanaf de zuilengaanderij van Vasari naar beneden afloopt. Roberto Benigni vond het een originele plek en gebruikte ze als locatie in zijn succesfilm ‘La vita e bella’. De binnenstad is ook het decor van een grote internationale antiekbeurs die elke eerste zondag van de maand plaatsheeft. De middeleeuwse Chiesa di Santa Maria della Pieve, die met haar rug naar het plein gekeerd staat, is altijd de lieveling van de bevolking gebleven, ook al werd later de imposante kathedraal gebouwd, waar Piero’s fresco van Maria Magdalena te bewonderen valt.

De tentoonstelling in het Museo Statale d’Arte Medievale e Moderna brengt 90 kunstwerken samen, voornamelijk van Piero maar ook van artiesten die hij bewonderde, zoals de Vlaming Rogier van der Weyden. Vanuit de hele wereld zijn meesterwerken overgekomen, inclusief klassiekers als de Madonna met het kind, het portret van Sigismondo Malatesta en de diptiek van de hertogen van Urbino. Op dat laatste schilderij zie je goed hoe gedetailleerd Piero in het schilderen van zijn landschappen tewerk ging. Dat de man ook een begenadigd frescoschilder was, merken we als we de Cappella Bacci in de Chiesa di San Francesco betreden. De pas gerestaureerde fresco’s van ‘La Leggenda della Vera Croce’ in deze kapel zijn van een verbluffende kleurenpracht.

Als we ’s namiddags door de glooiende Valtiberinavallei rijden in de richting van Piero’s geboorteplaats Sansepolcro, blijkt dat het Toscaanse landschap in 500 jaar nauwelijks veranderd is. In sommige omliggende dorpjes, die op de heuvels lijken te kleven, heeft de schilder sporen nagelaten. Dat is bijvoorbeeld het geval in Monterchi, waar we de ‘ Madonna del Parto’ bewonderen. In zijn geboortestad schittert alweer een andere Madonna, die van ‘La misericordia’. Hier wordt Maria afgebeeld in een prachtig gewaad op een vergulde achtergrond, in een stijl die wat byzantijnse trekjes heeft.

Door Etruskenland

De volgende dag verkennen we de wijde omgeving ten zuiden van Arezzo, richting het Trasimeense meer. “Cortona is een bekende toeristische trekpleister”, vertelt gids Eleonora me. “Sinds het succesboek en de verfilming van ‘Under the Tuscan sun’ kom je hier veel Amerikanen tegen.” Het centrum van het stadje met torens en kantelen oogt inderdaad perfect voor een romantische Hollywoodkomedie. Je zou haast vergeten dat deze streek in een ver verleden door de Etrusken werd bewoond. Even buiten de stad ontdekte men twee Etruskische tumuli met een monumentale trap. Het mooie Etruskische museum herbergt een schat aan artefacten en zelfs vestingmuren van de oude Etruskische stad.

Na een stevige klimtocht via een oude Romeinse weg bereiken we de kerk van Sint Margaretha van Cortona, een bekend bedevaartsoord. Van hieruit heb je een prachtig panoramisch zicht. Op de terugweg wachten ons nog enkele verrassingen, zoals Gargonza. Alle huisjes van dit piepkleine dorpje zijn nu omgebouwd tot hotelkamers van een luxueus hotel. Lucignano is nog zo’n mooi middeleeuws stadje dat in concentrische cirkels rond een heuvel is gebouwd. Het museum is gesloten, maar in Italië vind je altijd wel iemand met een sleutel die de deur even voor je wilt openen. En wat een geluk! Anders hadden we nooit de prachtige schilderijen van de school van Vassari en Luca Signorelli kunnen bewonderen.

Kunst bij de vleet dus, zelfs moderne. In Loro Ciuffena bezoeken we het museum en huis van beeldhouwer-schilder Venturino Venturi. En in Castiglion Fiorentino torent een 14de-eeuwse versterkte uitkijktoren boven het landschap uit. De harmonie tussen cultuur en natuur is wat Toscane zo uniek maakt. n

Filip Godelaine