Het gelaat van Tante Kaat

U hoeft geen fervent ‘Radio2’-luisteraar te zijn om te weten waarvoor ‘De Gouden Raad van Tante Kaat’ staat. Haar huishoudtips zijn in meer dan veertien jaar uitgegroeid tot een begrip. Hoog tijd om kennis te maken met de lieve vrouw achter de behulpzame tante.

Zalig, is het niet, repliceert een enthousiaste Tante Kaat op mijn complimentje over haar huis. Een origineel optrekje dat mooi afsteekt tussen de fermettes en pastoriewoningen waarmee het in haar buurt – op de grens tussen Schoten, ’s Gravenwezel en Schilde – behoorlijk vol staat. “Het is gebouwd in 1936, als buitenverblijf voor een gezin dat in de stad woonde. Toen was het heel modern.”

Ze woont dus wel degelijk in België, de Nederlandse dame die beter bekend is als Tante Kaat dan met haar eigen naam. En die bekendheid heeft ze te danken aan de huishoudtips die ze nu al meer dan veertien jaar, één keer per week via Radio 2 de ether instuurt. Intussen heeft ze zeven boeken vol tips op haar naam staan, en samen gingen die al minstens een kwart miljoen keer over de toonbank. Voor België zijn dit echt wel bestsellercijfers.

Maar wie is de vrouw achter Tante Kaat? “Ik heet Elma Dalhuijsen-Nuis”, zegt ze ietwat officieel. “Eigenlijk ben ik in 1948 op de wereld gekomen als Cornelia Maria Nuis, genoemd naar mijn grootmoeder. Maar mijn moeder doopte me in een creatieve bui om in Elma, en Elma is het gebleven. Waar ik vandaan kom? Uit Zwanenburg, een dorp tussen Amsterdam en Haarlem. Daar leerde ik ook Kees kennen, op mijn zestiende.”

We zouden drie jaar in België blijven

Op haar twintigste trouwde Elma uit Zwanenburg met Kees uit Zwanenburg. “Op dat moment studeerden we allebei nog: ik voor handvaardigheidsjuf, hij voor ingenieur. Vrijwel meteen na ons huwelijk zijn we naar Zuid-Afrika vertrokken, waar we met de hulp van enkele ooms en tantes een nieuw leven wilden uitbouwen. Toen ik na een paar maanden voldoende Engels kon, ben ik er gaan lesgeven op een Engelstalige kleuterschool. Een zalige tijd was dat. En toch... na drie jaar kwam ik even op vakantie naar Nederland, en daarna bleef het verlangen knagen om terug te keren naar Europa. Niet per se naar Nederland, wel ergens in Europa. Het maakte niet uit waar. Kees en ik spraken af dat hij zou solliciteren en dat we naar het land zouden gaan dat hem de leukste baan aanbood. En dat werd België.

Toen we hier kwamen wonen, gingen we ervan uit dat we maximum drie jaar zouden blijven en daarna écht voor het avontuur zouden kiezen. Naar Zuid-Amerika of zo, weet je wel? Maar intussen werd ik zwanger, volgde ik avondschool, ging ik handvaardigheidslessen geven in een Nederlandse school hier... En 32 jaar later wonen we hier dus nog steeds.”

Hoe komt een Nederlandse vrouw die via Zuid-Afrika in België terechtkomt er dan bij om huishoudtips te gaan geven op de radio? Het antwoord is vanzelfsprekender dan je zou verwachten. “Toen de school waar ik les gaf herstructureerde en ik mijn eervol ontslag kreeg, dacht ik Elma, het is tijd om iets anders te doen, en zo geschiedde. Op de toneelacademie leerde ik Erik Strieleman van Radio 2 kennen. Enkele maanden na ons eindexamen stond hij plots bij mij op de stoep. Of ik geen zin had om bij Radio 2 te komen werken? Hij had iemand nodig die hem wat logistieke steun kon geven. Twee dagen per week of zo. En ja, ik had daar zin in. Ik vond het leven toch net zo’n beetje te stilletjes worden.”

Van de achtergrond naar de hoofdrol

“Ik ging aan de slag bij Hoop doet Leven en toen dat programma twee jaar later werd afgevoerd wegens te duur, gingen we met z’n allen rond de tafel zitten om ideeën te spuien voor een nieuw programma. Twee dingen stonden vast: het mocht niets kosten en het moest Soes heten. Uiteindelijk werd het een programma waar luisteraars via een antwoordapparaat vragen konden stellen waarop de andere luisteraars dan een antwoord mochten geven. In die context leek het me wel een goed idee om ook huishoudtips te geven. Hoe ik daarbij kwam? Simpel, omdat ik al twintig jaar huisvrouw was, maar dan ééntje met zoveel hobby’s dat ze voor het echte huishoudelijke werk amper nog tijd over had. Elke tip die ik hoorde en waarvan ik dacht dat die het huishouden sneller vooruit kon doen gaan, verzamelde ik. Tips om snel verlost te raken van kattenharen, om de ramen streeploos te krijgen, enzovoort. Het leek me wel een mooi idee om gedurende een maand of twee, drie enkele tips per week te geven. Het concept werd een groot succes. En die enkele maanden zijn inmiddels bijna veertien jaar geworden.”

Aanvankelijk was het niet de bedoeling dat Elma haar tips zelf zou inspreken. “Op dat moment deed ik immers alleen achtergrondwerk”, zegt ze. “Het kwam niet in mijn hoofd op om dat zelf te doen. Waar we het wél over eens waren, was dat de stem moest opvallen tussen de aankondigingen van de plaatjes en de Soesafoontjes. Op een blauwe maandag, twee weken voor het programma van start zou gaan, vroeg Erik me een stemtest te doen. En voor ik het goed en wel besefte, stond het vast dat het mijn stem zou worden. Want, zo zei hij , een Hollandse stem op de Vlaamse radio, die springt er sowieso uit. Tegelijk was het ook voer voor discussie. Een Hollandse stem die een Vlaming eventjes kwam vertellen hoe hij zijn huishouden moest bestieren... Geef toe, het was niet vanzelfsprekend. We hebben dan maar afgesproken dat we er meteen mee zouden stoppen als er negatieve reacties kwamen. Die hebben we echter nooit gehad.”

Het mooiste cadeau

Het verhaal van Tante Kaat is er duidelijk één van onverwachte successen. Dat geldt ook voor haar boeken. “Toen we van start gingen met het programma, zeiden we voor de grap dat we bij duizend tips een boekje zouden uitgeven. In die tijd echt een hilarisch idee. We dachten immers nog dat we het niet langer dan drie maanden zouden volhouden. Maar na drie jaar zaten we inderdaad aan die duizend tips, en dus kwam het eerste boekje er.”

In mei 2003, elf jaar na het eerste, ligt nu boekje nummer zeven in de winkel. Onder de titel Op schoot met Tante Kaat vulde Elma acht hoofdstukken met praktische tips in verband met zwangerschap, babyverzorging en opvoeding. Ze schreef het boekje samen met haar dochter Karlijn, die drie jaar geleden haar eerste zoontje op de wereld zette. “Het zal wel vreselijk melig klinken”, zucht ze, “maar zelf kinderen krijgen vond ik de normaalste zaak van de wereld. Een kleinkind was echter het mooiste cadeau dat ik ooit gekregen heb. En als je dan nog eens samen met je dochter een boekje kan schrijven over kinderen krijgen... Leuk toch?”

Het idee voor het boekje is heel spontaan gekomen, zegt ze. Toen haar dochter zwanger was, en allerlei boeken begon te lezen over zwangerschap en opvoeding, betrapten moeder en dochter mekaar er meer dan eens op dat ze ervaringen uitwisselden, de adviezen uit de boeken evalueerden en zo tot een soort van eigen gebruiksaanwijzing kwamen. Over hoe je het huis en de tuin zo veilig mogelijk maakt voor (klein)kinderen, hoe je katten leert niet in de wieg te springen en meer van dat.

Gouden en waardeloze tips

Het zoeken naar en verzamelen van tips is voor Elma Dalhuijsen-Nuis een tweede natuur geworden: “Tja, dat kan ook niet anders, na veertien jaar. Wanneer ik met vakantie ga, neem ik me soms voor een keer een roman mee te nemen, maar dan zie ik weer een foldertje over hoe je je auto winterklaar maakt, of vind ik bij de apotheker een brochure over tandhygiëne en ben ik weer vertrokken. Elk beroep heeft zo zijn eigen weetjes en die probeer ik voortdurend op de kop te tikken.”

Heeft ze in die jarenlange verzameling zelf één favoriete tip zitten? “Nee, de tip die je op een gegeven moment nodig hebt, is dan altijd de beste tip”, zegt ze filosofisch. “Wanneer ik een kies heb laten trekken en geen bloedstelpende watten in huis heb, dan ben ik heel blij dat ik weet dat bijten op een natgemaakt theezakje net zo goed helpt. Dat is een gouden tip op zo’n moment, terwijl hij op datzelfde ogenblik voor iemand anders misschien compleet waardeloos is.” n

A Lieve Van de Velde – Foto’s: Kristien Buyse