Het fort van Oelegem

Het Fort van Oelegem, een stukje historisch erfgoed midden in het groen, is een toonbeeld van biodiversiteit.

Smalle, door bos en weide omzoomde wegen brengen ons naar het Fort van Oelegem. Te midden van het groen en omgeven door wat ooit een slotgracht was, staat een gebouwtje dat toegang blijkt te geven tot een grote constructie met lange gangen en vochtige kamers. Ze dienden ooit om kanonnen af te vuren, munitie op te slaan, gewonden te verzorgen en soldaten te slapen te leggen. “Oelegem is een van de laatst gebouwde forten van de grote fortengordel rond Antwerpen”, vertelt conservator Jo Orts. “Vanaf 1909 werd stilaan duidelijk dat een oorlog tussen Frankrijk en Duitsland onvermijdelijk was. België wou, in geval van nood, de regering naar Antwerpen doen vluchten: 35 forten en 12 schansen moesten de stad verdedigen.” Maar de forten waren van meet af aan hopeloos verouderd. “Ze werden gebouwd voor kanonnen die tot 8 km ver konden schieten, terwijl de Duitsers tanks hadden die veel verder schoten”, weet Jo. Het Fort van Oelegem werd niet vernield, maar hield tegen de Duitsers niet lang stand: vijf dagen na de start van de gevechten in oktober 1914 werden de soldaten gevangen genomen. Tijdens WOII deed het even dienst als opslagplaats van de Duitsers en aan het einde van die oorlog gebruikten de Amerikanen het als luchtverdedigingscentrum.

Slaapplaats voor vleermuizen

De Duitse opschriften en een paar muurtekeningen van soldaten doen vermoeden dat het hier ooit een hectische plek was. Vanaf 1947 palmt de natuur het fort in. Dat bracht natuurliefhebbers van Natuur2000 op het idee om er een vleermuizenreservaat van te maken. “Het is de ideale plek om te overwinteren: veel insecten in de omgeving, vochtig, en een constante temperatuur van 10-12°C”, zegt Jo. In 1986, bij de eerste telling, overwinterden hier 180 vleermuizen, nu zijn het er gemiddeld 1.300 van wel tien soorten. Maar het wordt wachten tot volgende zomer om de dieren te zien vliegen, want dan organiseert de werkgroep Fort Oelegem vleermuisavonden.