Het einde van een taboe

Problemen met de erectie zijn frequenter dan gedacht wordt. Gelukkig bestaan er tegen- woordig doeltreffende middelen om de meeste mannen te helpen. Er is geen reden om het probleem als normaal te beschouwen en ermee te leren leven.

Eén van de grootste fabels over erectiestoornissen is dat ze zelden voorkomen. De waarheid is dat een derde tot de helft van de mannen boven de veertig kampt met dit probleem. En dit aantal neemt toe met de leeftijd. Niet omdat erectiestoornissen een ouderdomskwaal zouden zijn, wel omdat de aandoeningen die in vele gevallen aan de basis liggen – hypertensie, diabetes, atherosclerose – toenemen met de leeftijd. Helaas zoekt slechts 10 % van de mannen met problemen een arts op. In de MALES-studie, een onderzoek bij 3289 mannen uit acht verschillende landen, geven de ondervraagden als belangrijkste redenen op: ‘het stelt niet elke keer een probleem’ (37 %), ‘het zal wel van voorbijgaande aard zijn’ (35 %), en ‘ik vind het moeilijk om erover te praten’ (31 %). Het is duidelijk dat de meeste mannen slecht geïnformeerd zijn over de oorzaken van erectiele dysfunctie (ED), zoals erectiestoornissen in het vakjargon genoemd worden, én over de mogelijke oplossingen. Dus gingen we ons licht opsteken bij dokter Benny Verheyden, adjunct-kliniekhoofd urologie en coördinator van de zogenaamde mannenkliniek in het Antwerps universitair ziekenhuis.

Een alarmsignaal

Dr. Verheyden: “Vroeger dacht men dat het probleem voornamelijk psychologisch was. Intussen weet men dat erectiestoornissen met een zuiver psychologische oorzaak in de leeftijdsgroep boven de vijftig slechts 10 % van de gevallen vormen. In de overige is er steeds een organische oorzaak aan te wijzen, al dan niet in combinatie met psychische elementen. Tot voor enkele jaren echter waren er geen eenvoudige oplossingen voor ED voorhanden, dus zagen de meeste mannen ook geen reden om een arts te raadplegen. De komst van de orale geneesmiddelen heeft op dit vlak heel wat verandering teweeggebracht.

In feite zou elke man met erectiestoornissen een arts moeten raadplegen, zelfs wanneer hij er geen behandeling voor wenst. ED is immers op zich niet gevaarlijk, maar wel vaak een vroegtijdig symptoom van een ernstige onderliggende aandoening. Zo heeft een studie uitgewezen dat 57 % van de mannen met een overbrugging van de kransslagaders en zelfs 64 % van de mannen die in het ziekenhuis werden opgenomen omwille van een hartinfarct voordien erectieproblemen had.”

Roken, hypertensie, cholesterol,...

Bij een erectiestoornis heeft een man moeite om een erectie te krijgen of te behouden, die voldoende is om bevredigende seks te hebben. Hij behoudt meestal wél een normaal seksueel verlangen en de mogelijkheid om een orgasme te krijgen en te ejaculeren.

Om te begrijpen hoe het probleem ontstaat, moet u weten hoe een erectie tot stand komt. In de penis bevinden zich zwellichamen, voorzien van heel veel bloedvaatjes die bij seksuele prikkeling vollopen met bloed. Hoe meer bloed de zwellichamen bevatten, hoe steviger de erectie. Naarmate de zwellichamen uitzetten, drukken zij ook de aders toe die het bloed uit de penis afvoeren. Zodra de seksuele opwinding verdwenen is, ontspannen de zwellichamen zich en gaan de aders open.

Dr. Verheyden: “Als je weet hoe belangrijk de bloedaanvoer naar de penis is om een degelijke erectie te hebben, dan begrijp je ook dat vaatlijden ten gevolge van roken, hypertensie of verhoogde cholesterolwaarden zeer vaak (in 30 tot 50 % van de gevallen) aan de basis ligt van erectiestoornissen. ED is vaak het eerste teken van een hart- of vaatziekte. Ook diabetes type 2 leidt in 50 tot 60 % van de gevallen tot erectiestoornissen. De behandeling van prostaatkanker kan eveneens ED veroorzaken. Maar de bewering dat ingrepen voor een goedaardige prostaatvergroting de erectiefunctie ernstig bedreigen, is een fabel. Slechts bij 1 tot 3 % van de ingrepen heeft de erectie hieronder te lijden.

Een onderschatte oorzaak is de invloed van geneesmiddelen tegen depressie. Ook van bloeddrukverlagende middelen wordt gezegd dat ze erectiestoornissen kunnen uitlokken, hoewel het in dit geval eerder de bloeddrukverlaging dan het pilletje is die tot problemen leidt. Enkel van het waterafdrijvende middel spironolactone is een rechtstreekse invloed op de erectiefunctie aangetoond.”

Alle onderzoeken in anderhalf uur

Mannen met een erectieprobleem kunnen in eerste instantie bij hun huisarts terecht. Hij is de vertrouwenspersoon bij uitstek. Voor sommige mannen maakt deze nauwe band het nu echter net moeilijk om met hun huisarts over ED te praten.

Dr. Verheyden: “Als een man liever incognito een arts raadpleegt, kan hij bij een specialist terecht. Omdat wij in ons ziekenhuis de drempel voor deze mannen wilden verlagen, hebben we de mannenkliniek opgericht. In feite is dit een eenheid binnen de afdeling urologie die zich specifiek met mannelijke problemen (ED, libido, ejaculatiestoornissen, vruchtbaarheidsproblemen,...) bezighoudt. Wanneer iemand op raadpleging komt omwille van erectiestoornissen worden er in eerste instantie wat vragen gesteld, we gaan na of de prostaat in orde is, er wordt een echografie van de bloedvaten gemaakt en een bloedanalyse uitgevoerd. Het is onze bedoeling dit als één pakket aan te bieden zodat alle onderzoeken binnen ongeveer anderhalf uur uitgevoerd zijn. Op basis van de resultaten krijgt de patiënt een advies thuisgestuurd, waarvan indien hij dat wenst een kopie naar de huisarts gaat. Het staat de man vrij voor de behandeling naar zijn huisarts te gaan of hier terug te keren.”

Haast altijd een goede oplossing

Voor de grote meerderheid van de erectieproblemen bestaat een oplossing. De behandeling en de slaagkansen ervan hangen af van de ernst van het probleem. Reden te meer dus om tijdig een arts op te zoeken.

Dr. Verheyden: “In een eerste fase zijn er de erectiepillen. Er zijn tegenwoordig een drietal producten in de handel die in 70 tot 75 % van de gevallen een oplossing bieden. Deze pillen bevorderen de bloedtoevoer naar de penis bij seksuele opwinding. Elk van deze drie middelen (Viagra, Levitra en Cialis) heeft zijn eigen specifieke kenmerken. De eerste twee worden best niet na een vette maaltijd ingenomen omdat dit hun werking vertraagt. In normale omstandigheden werken ze 25 tot 60 minuten na inname, gedurende een 6-tal uur. Cialis werkt 24 uur. Wij kunnen nooit vooraf met zekerheid zeggen of een product probleemloos zal werken. De man moet eerst minstens 6 tot 8 keer een pilletje genomen hebben. De enige groep mannen die deze producten niet mogen gebruiken, zijn zij die omwille van angina pectoris nitraten innemen. Maar er bestaat geen enkele reden om deze producten niet te combineren met bv. een bètablokker (ter behandeling van hypertensie). Er werd in het verleden gezegd dat deze middelen gevaarlijk waren bij hartpatiënten, maar in feite is het eerder het seksuele contact zelf – de fysieke inspanning – dat een risico vormt.

Zeer belangrijk is dat het hier om een symptoom gaat en dat ook de oorzaak efficiënt wordt aangepakt. Daarom zijn veranderingen in de levensstijl essentieel: stoppen met roken (!), overgewicht verliezen, voldoende bewegen, bloedvetten en bloeddruk degelijk regelen en diabetes goed behandelen.

Werken erectiepillen niet of is het gebruik ervan gevaarlijk, dan kan geprobeerd worden het probleem te verhelpen met injecties in de penis of een vacuümpomp. Deze mogelijkheid is echter minder aangenaam en werkt alleen binnen een vaste relatie en als beide partners ze aanvaarden. De laatste oplossing is een prothese, waar we terughoudend tegenover staan omdat het onomkeerbaar is.”

A Leen Baekelandt