Het duolegaat, een win-win

Iets nalaten aan een non-profitorganisatie en toch voor je erfgenamen zorgen? Het kan. En wel dankzij de interessante formule van het duolegaat. De fiscus steunt het goede doel!

Steeds meer mensen willen zelf ingrijpen in het erfrecht. En dus groeit het aantal testamenten maar zit ook een goed doel erin opnemen in de lift. Bij Handicap International hebben ze daar ervaring mee en laat de organisatie zich juridisch adviseren. De geknipte partner dus om het over duolegaten te hebben.

Is een goed doel in je testament niet iets voor mensen zonder kinderen?

Nicole Luyckx van Handicap International: De meerderheid van dit soort legaten gebeurt inderdaad nog steeds door mensen zonder kinderen, maar er is een kentering bezig. Het taboe dat je altijd je familie moet begunstigen is gesneuveld. Verenigingen nemen ook zelf meer initiatieven om aan te geven dat je hen kan begunstigen in een testament. Maar vooral de campagne gecoördineerd door de vzw Testament.be, die nalatenschappen en schenkingen ten voordele van goede doelen promoot, werpt vruchten af. Sinds wij – net als zo’n 90 andere verenigingen – bij Testament.be zijn aangesloten, worden wij veel vaker rechtstreeks gecontacteerd door potentiële schenkers/testators. Vroeger werden we pas op de hoogte gebracht als het testament openviel. Nu weten we vooraf wie er interesse heeft.

Weten mensen op voorhand waar hun geld naartoe gaat?

Nicole Luyckx: De meeste mensen vertrouwen de organisatie en stellen geen specifieke eisen. Maar als mensen toch een specifiek doel opgeven in hun testament, houden we daar rekening mee.

Kan je op je beslissing terugkomen?

Nicole Luyckx: Je kan een testament altijd herroepen.

Hoe zit dat met het duolegaat waarbij je een goed doel in je testament opneemt en tegelijk je erfgenamen bevoordeelt?

Nicole Luyckx: Ook het duolegaat wint aan belang als techniek om zowel je erfgenamen als een goed doel te bevoordelen. Je laat een som na aan een organisatie én een som aan een erfgenaam. (hoe het duolegaat het verschil maakt, lees je op p. 79). De organisatie betaalt de successierechten, zowel op het deel dat ze zelf ontvangt, als op de som die de erfgenaam krijgt. Op het eigen deel betaalt ze een verlaagd tarief van 8,5% (7% in Wallonië, 12,5% in Brussel, op voorwaarde dat de vzw federaal erkend is, of 6,6% voor een stichting van openbaar nut), maar op het deel dat naar de erfgenaam gaat, betaalt de organisatie de volle successierechten. En bij verre familieleden of vrienden – vreemden dus – liggen die tarieven erg hoog.

Is het duolegaat dan wel altijd een goede zaak voor de organisatie?

Jasmine Roels (notariskantoor Van den Eynde), die Handicap International juridisch adviseert: Als er een groot onevenwicht is tussen het bedrag dat de organisatie krijgt en het bedrag dat aan de andere legatarissen wordt toebedeeld, kan het zijn dat de organisatie geld moet bijleggen in plaats van er iets aan over te houden. In zo’n gevallen zal de organisatie het duolegaat weigeren en kan de laatste wil van de overledene niet worden gerespecteerd. Dit betekent ook dat de legatarissen heel wat minder overhouden van de nalatenschap dan wanneer het duolegaat wordt aanvaard. Daarom is het van groot belang dat het testament goed wordt opgesteld. Ook al is elke situatie anders, 55% voor het goede doel en 45% voor de overige legatarissen, blijkt heel billijk.

Is er een minimumbedrag vereist?

Jasmine Roels: De vereniging moet geen minimumbedrag, maar wel een minimumaandeel in de nalatenschap krijgen om het legaat te kunnen aanvaarden. Het duolegaat mag niet hoofdzakelijk gericht zijn op het vermijden van successierechten. De persoon die een duolegaat opstelt, moet ook echt een deel van zijn nalatenschap aan een goed doel willen schenken. Omdat de omvang van het patrimonium nog grondig kan wijzigen tussen de dag waarop het testament wordt opgesteld en de dag van overlijden, raden wij sowieso aan te werken met percentages, eerder dan met concrete bedragen.

Nicole Luyckx: In absolute getallen is €10.000 voor een organisatie een heel mooi bedrag. Alleen kan het zijn dat we daar door de techniek van het duolegaat niets aan overhouden wanneer we bijvoorbeeld met die €10.000 nog eens €20.000 successierechten moeten betalen.

Wat met schenkingen/verkopen binnen de drie jaar voor het overlijden?

Jasmine Roels: Stel dat iemand die een duolegaat heeft opgemaakt, binnen de drie jaar voor zijn overlijden nog een woning heeft verkocht. Dan vermoedt de fiscus dat de verkoopprijs nog deel uitmaakt van het patrimonium van de overledene. Als de erfgenamen niet kunnen bewijzen wat er met dat geld is gebeurd, zullen zij hierop toch successierechten moeten betalen. Of stel dat de overledene binnen de drie jaar voor zijn overlijden bedragen heeft geschonken zonder dat er schenkingsrechten werden betaald, dan moeten daarop in principe nog successierechten worden betaald.

Zo kan het gebeuren dat het goede doel successierechten moet betalen op bedragen die zich niet meer in de nalatenschap bevinden. Omdat het goede doel de overledene meestal niet kent, kan het onmogelijk weten of aantonen wat er precies in de drie jaar voor het overlijden is gebeurd. Het is dan ook heel belangrijk om in het testament te bepalen dat de vereniging enkel successierechten moet betalen op de bestaande omvang van de nalatenschap op datum van het overlijden.

Moet je naar de notaris?

Nicole Luyckx: Strikt genomen niet, maar we raden om de redenen die daarnet werden aangehaald wel zeer sterk aan om dat te doen. Het is heel belangrijk dat het testament goed is opgemaakt.

Jasmine Roels: Misschien even een misverstand hieromtrent uit de weg ruimen: het is niet omdat je naar de notaris gaat dat je sowieso een authentiek of notarieel testament moet laten opmaken. Notarissen maken ook ontwerpen voor eigenhandige testamenten, dat drukt de kosten. Je moet dan ook niet terug naar de notaris om je testament te herroepen. Je kan dat gerust thuis doen.

Als de organisatie de successierechten betaalt, houdt ze zich dan ook met de afwikkeling van de erfenis bezig?

Jasmine Roels: Er is een verschil tussen een ‘echt’ duolegaat en wat wij een ‘omgekeerd duolegaat’ noemen. Bij een echt duolegaat betaalt het goede doel de successierechten, maar neemt het ook de volledige afhandeling van de nalatenschap op zich. Het goede doel beslist in dat geval bijvoorbeeld door wie de woning wordt leeggemaakt of hoe de woning wordt verkocht.

Bij een ‘omgekeerd duolegaat’ is het goede doel de bijzondere legataris. Dan betaalt het goede doel weliswaar de successierechten, maar moeten de andere legatarissen de afhandeling van de nalatenschap beheren. In dat geval kan de familie nog een belangrijke rol spelen, als ze aangesteld is als algemeen legataris.

(Bron: De Morgen, 16 oktober 2014)

ANNEMIE GODDEFROY

De legaten voor het goede doel blijven stijgen. Een piek die voor een groot deel aan de babyboomers te danken is.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content