Heren, weg met dat buikje

Heel wat vrouwen trekken de buikriem aan en leggen zichzelf, vaak om esthetische redenen, een draconisch dieet op. Voor mannen lijkt de esthetiek een veel minder belangrijke drijfveer. Maar wat de heren vaak niet (willen) weten, is dat overgewicht voor hen veel ernstiger gevolgen kan hebben voor de gezondheid. Het vet van een buikje is gevaarlijker dan het vet in de traditionele ‘dikke heupen’ van een vrouw. Dus heren, werk weg dat buikje!

Vierenveertig procent van alle Belgische mannen weegt te veel. 24 % kampt maar met wat overgewicht, maar één op de vijf is echt zwaarlijvig! Dat zijn de feiten. Staan de heren er dan zoveel slechter voor dan de dames? Neen. Ook 43 % van de vrouwen sleept kilo’s te veel mee. Waarom dan een speciaal afslankdossier voor mannen? Daar zijn diverse redenen voor. Ten eerste wordt er aan afslankmethodes en -tips voor vrouwen voortdurend aandacht geschonken en blijven mannen vaak in de kou staan. Ten tweede slanken mannen en vrouwen niet op dezelfde manier af. Ten derde, en misschien nog veel belangrijker: vet stapelt zich bij mannen eerder op in de buik en precies dat buikvet is een stuk gevaarlijker voor de gezondheid.

Te zwaar, wat betekent dat?

Bij zwaarlijvigheid denken de meeste mensen meteen aan de weegschaal. Maar is het gewicht dat zij aanwijst alleenzaligmakend? Zeker niet! Dat je het gewicht steeds moet zien in verhouding tot de lichaamslengte lijkt de logica zelve. Daar was de Belgische statisticus Adolphe Quételet in 1853 al achter gekomen. Hij ontwikkelde de Quételetindex, die internationaal bekend zou worden onder de naam Body Mass Index of BMI. Om deze BMI te berekenen moet u uw lichaamsgewicht in kilogram delen door het kwadraat van uw lichaamslengte in meter. Een normaal, gezond gewicht geeft bij personen tussen 18 en 70 jaar een BMI tussen 18,5 en 25. Bekomt u een waarde tussen 25 en 30 dan moet er een alarmbelletje gaan rinkelen want dan kampt u met overgewicht. En bedraagt uw BMI meer dan 30, dan is het de hoogste tijd om in te grijpen, want dan bent u zwaarlijvig.

Toch zegt ook de BMI niet alles. Hij geeft een onrechtstreekse inschatting van de vetmassa maar zegt nog niets over de plaats waar dit vet opgestapeld zit. En op dit vlak heeft de natuur de heren enigszins benadeeld. De typisch mannelijke vetopstapeling ter hoogte van de buik, het zogenaamde appeltype, is immers een belang- rijke risicofactor voor het ontstaan van hart- en vaatziekten en van diabetes. Om dat risico in te schatten geeft de omtrek van de taille (gemeten tussen de onderste ribbenboog en de heupen) een goede aanwijzing. Bedraagt die tussen 80 en 93 cm dan geldt slechts één advies: houden zo! Geeft het meetlint een waarde van 94 tot 102 aan, dan weegt u te veel. Om geen verhoogd risico op gezondheidsproblemen te lopen, valt u dan maar beter enkele kilo’s af. Blijkt uw tailleomtrek meer dan 102 cm te bedragen dan bent u zwaarlijvig (obees), hebt u een duidelijk verhoogd gezondheidsrisico en moet u dringend gewicht verliezen. Begin daar echter niet onbezonnen aan. Laat u deskundig begeleiden!

Extra kilo’s wegen op uw gezondheid

Natuurlijk weet u wel dat zodra u een aantal kilo’s te veel meezeult, u bij een inspanning gemakkelijker buiten adem bent en de zweetdruppels sneller op uw voorhoofd parelen. Maar helaas brengt overgewicht meer teweeg dan dat. Zoals gezegd is het duidelijk bewezen dat een appelvorm een belangrijke risicofactor is voor hart- en vaatziekten (atherosclerose, hoge bloeddruk, hartinfarct, beroerte,...) en diabetes. Maar de extra belasting van uw skelet blijft ook niet zonder gevolgen. Vooral de rug, de heupen en de knieën krijgen het zwaar te verduren, de lever kan vervetten, er bestaat een verhoogde kans op darm- en prostaatkanker, jicht en galstenen, het seksleven gaat lijden onder overgewicht en ook de nachtrust wordt veel vaker gehypothekeerd door snurken en slaapapneu (kortstondige onderbrekingen van de ademhaling tijdens de slaap).

Mannen in het voordeel

Voelt u zich als man op dit ogenblik erg verongelijkt omdat uw appelvorm u aan grotere risico’s blootstelt, dan volgt nu het goede nieuws! Eens het verdict gevallen is en u het besluit hebt genomen om de strijd met de kilo’s aan te binden, dan bent u in het voordeel. Mannen slanken namelijk makkelijker af dan vrouwen. Een man verbrandt in rust per dag 270 kcal meer dan een vrouw. Dat heeft hij te danken aan zijn grotere spiermassa. De stofwisseling van spieren verbruikt in rust meer energie dan eenzelfde hoeveelheid vetweefsel. Met andere woorden: mannen hebben een hoger basaal metabolisme (energieverbruik in rust). Om dit voordeel te behouden is het echter belangrijk tijdens het diëten geen spiermassa te verliezen. En dat gebeurt onvermijdelijk bij wie een crashdieet volgt.

Maar er is nog goed nieuws voor meneer: de ervaring leert dat mannen minder cynisch staan tegenover dieetmaatregelen (zowel op het vlak van de voeding als van de lichaamsbeweging) en gemotiveerder zijn om de instructies goed op te volgen. Ere wie ere toekomt!

Wees realistisch

Hoe u het ook draait of keert, een gezond gewichtsverlies is altijd gebaseerd op drie eenvoudige basiselementen: een aanpassing van de voedingsgewoonten, gedragsveranderingen en meer beweging. De eerste vereiste om te kunnen slagen is dat u zichzelf een realistisch doel stelt en dat betekent concreet een gewichtsdaling van 5 tot 10 % van het huidige lichaamsgewicht over een periode van 6 tot 12 maanden. Hoe belangrijk de gezondheidsvoordelen zijn die u kunt bereiken met een dergelijk verlies leest u in het kaderstukje 10 procent minder betekent..., p. 57.

De lat hoger leggen en uzelf een strenger dieet opleggen heeft echt geen zin. U zult het nooit volhouden tot het doel bereikt is, maar wat erger is: zodra u stopt, zullen de kilo’s er weer bij vliegen omdat uw basaal metabolisme gedaald is. Dat is de reden waarom herhaalde dieetkuren die niet worden volgehouden, vaak eindigen met een gewichtstoename in plaats van een gewichtsverlies!

Gezond eten in vijf regels

Gezond(er) eten is heus niet zo moeilijk.

n Regel 1: sla nooit een maaltijd over. Eet per dag 3 degelijke maaltijden en 2 tussendoortjes. Stel uw lichaam niet voor verrassingen. Eet liefst op vaste tijdstippen.

n Regel 2: eet de portie die u nodig hebt, niet de portie die u voorgeschoteld krijgt. Overschotjes van de anderen belanden niet op uw bord, maar gaan de koelkast of de vuilnisbak in. Anderzijds is ook hongeren uit den boze.

n Regel 3: drink voldoende water per dag. Het stilt de honger en is nodig om de vrijgekomen afvalstoffen van de vetverbranding af te voeren.

n Regel 4: vul uw bord bij een hoofdmaaltijd voor de helft met groenten, een vierde met vlees of vis en een vierde met aardappelen, rijst of pasta.

n Regel 5: stel uw menu evenwichtig samen zodat u voedingsmiddelen uit alle groepen van de actieve voedingsdriehoek op uw bord hebt en in de juiste verhoudingen. Een gemiddelde man heeft 2500 calorieën per dag nodig. Tot hoeveel u die hoeveelheid beperkt tijdens uw afslankkuur (500 tot 800 kcal minder) hangt af van de snelheid waarmee u uw doel wilt bereiken. Maar denk erom: blijf redelijk! Met een gewichtsverlies van 0,5 tot 1 kg per week zit u goed.

Meer bewegen kan!

Voldoende bewegen is net zo nodig als gezond eten. Een halfuurtje per dag doelbewust bewegen is een minimum. Het mag ook driemaal per dag tien minuutjes zijn, maar liever niet één keer per week een fietstocht van 3,5 uur. Wandelen, fietsen en zwemmen zijn uitstekend. Maar ook een keertje vaker de trap nemen, uw gazon maaien, zelf uw wagen wassen en waxen in plaats van naar de carwash te rijden, een extra grote tocht maken met de hond, uw wagen op een plek parkeren waar het gratis is en dat laatste eindje naar het centrum van stad te voet afleggen... alle kleine beetjes helpen echt!

Als dit allemaal niet volstaat

Als u met ernstig en bijgevolg gevaarlijk overgewicht kampt of al uw goedbedoelde inspanningen niet het verhoopte resultaat geven, dan kan een arts beslissen om u aanvullend bij uw voedings- en bewegingsprogramma een geneesmiddel voor te schrijven. Er zijn slechts twee medicijnen waarvan de doeltreffendheid op lange termijn wetenschappelijk werd bestudeerd en die bovendien relatief veilig zijn voor de behandeling van zwaarlijvigheid, namelijk sibutramine en orlistat. Sibutramine vermindert het hongergevoel en orlistat beperkt de vetopname in de darm. Beide geneesmiddelen zijn echter niet vrij van nevenwerkingen en mogen alleen onder strikt medisch toezicht gebruikt worden. Als ook dat nog onvoldoende zoden aan de dijk brengt, dan kan een heelkundige ingreep overwogen worden. Chirurgie blijft echter voorbehouden voor mensen met een BMI hoger dan 40 of een BMI van meer dan 35 in combinatie met hart- en vaataandoeningen of diabetes. De meest toegepaste procedure is het verkleinen van de maag door het plaatsen van een maagband. Hierdoor wordt het volume voedsel dat in één keer kan worden gegeten, verkleind. Andere technieken zijn een verticale gastroplastie en een maagbypass, waarbij met een deel van de maag een klein maagzakje wordt gevormd. Dit zijn echter veel zwaardere ingrepen.

Nog andere methodes beperken de absorptie van voedsel. Een voorbeeld hiervan is de Scopinarotechniek waarbij een deel van de maag wordt weggenomen en een deel van de dunne darm overbrugd of kortgesloten. Maar dit zijn drastische maatregelen die u wellicht kunt vermijden door de strijd met de kilo’s op een verstandige, gecontroleerde manier aan te binden.

Interessante lectuur: ‘Ban de Buik’ van Christa Jouk en Peter Otten, isbn 90-02-21466-9, Standaard Uitgeverij, e 14,95 n

Light kan geen kwaad?

Dat dacht u maar! Een lightproduct bevat 30 % minder suiker, vet of zout maar lightkoekjes of lightchips behoren nog steeds tot de restgroep van onze actieve voedingsdriehoek en dat betekent: slechts af en toe te gebruiken!

Moet je mijn vader zien!

Misschien bepalen uw genen voor een deel of u aanleg hebt om te verdikken of niet. Maar dat u veel meer calorieën opneemt dan u verbruikt, daar zit uw vader voor niets tussen! Houd uzelf niet voor de gek!

We maken ons allemaal wijs dat we echt niet te veel eten. Schrijf gedurende één week alles wat u eet, snoept, drinkt,... op in een boekje met het juiste tijdstip erbij en de reden: honger, stress, emotie. U zult verrast zijn!

Water is een prima dorstlesser,

maar helpt bovendien om het hongergevoel te onderdrukken.

1,5 liter drinken per dag is een minimum.

Let op met alcohol!

Die bevat veel calorieën en bevordert bovendien de eetlust.

Breng beweging in uw leven. Laat de auto al eens thuis en neem consequent de trap in plaats van de lift of de roltrap.

Crashdiëten leiden vooral tot vochtverlies (niet tot gewichtsverlies) en afbraak van spierweefsel. Hoe minder spierweefsel, hoe lager het basaal metabolisme, dus hoe meer moeite u moet doen om nog meer af te vallen!

Appel is ongezond!

Neen, niet de blozende, gezonde vrucht maar wel de appelvorm van meneer. Vetophoping op de buik vergroot het risico op hart- en vaatziekten en suikerziekte aanzienlijk.

“Ik voel me zo alleen!”

Diëten hoeft niet in afzondering te gebeuren. Met een haalbaar en realistisch voedingsplan kunt u probleemloos blijven meedraaien in uw job, gezin en vriendenkring.

Niets is absoluut verboden!

Wat verboden is, wordt pas echt onweerstaanbaard. Zeg dus niet dat u vanaf vandaag geen druppel alcohol meer zult aanraken. Geniet bij gelegenheid gerust van een glaasje, maar houd het bij één glas en verzin niet elke dag een nieuw excuus om er een te drinken.

Leen Baekelandt