Henry van de Velde in de spotlights

De Boekentoren in Gent is wellicht bekender dan zijn architect, Henry van de Velde (1863-1957). Dit jaar zou deze grote kunstenaar 150 geworden zijn. Het Jubelparkmuseum in Brussel brengt een retrospectieve.

Dat zo’n eerbetoon terecht is, bewijst een blik op zijn indrukwekkende palmares. Van de Velde, die oorspronkelijk kunstschilder was, evolueerde als snel tot architect en designer. Naast de modernistische Boekentoren in Gent zijn onder meer een aantal art nouveau-woningen in Weimar (Duitsland) en het Kröller-Müller Museum in Otterlo (Nederland) van zijn hand. Hij stond aan de wieg van de kunstschool waaruit het Bauhaus zou ontstaan en richtte in Brussel de academie van Ter Kameren op.

De memoires van Van de Velde, die zeer gedetailleerd zijn, lopen als een rode draad door de tentoonstelling, legt persattaché Bart Suys uit. “Hij had een lange carrière en een lang leven. We beschikken dus over een rijke informatiebron. Voor de expo hebben we honderden objecten uit privéverzamelingen en internationale musea verzameld.”

Bureau van Leopold III

Het eerste wat u te zien krijgt, is een paar verzilverde kandelaars. Zij vormen werkelijk een meesterwerk, aldus Suys. “Hier toont Van de Velde welke kracht uitgaat van een lijn en integreert hij schoonheid en functionaliteit, een principe dat hij later op al zijn werken toepast. Het is een stuk uit onze eigen collectie en heeft een grote historische waarde.”

Pronkstukken zijn de meubels uit de Ukkelse Villa Bloemenwerf, door Van de Velde ontworpen voor zichzelf en zijn gezin. Verder ook een volledig treincoupé, want hij was een tijdlang artistiek adviseur van de Belgische spoorwegen. En het bureau dat hij in 1935 maakte voor Leopold III. Het meubel is afkomstig van een privé-eigenaar (die anoniem wil blijven). Van dat interieur worden ook de tafel met landkaarten, het vloerkleed en de bijbehorende armstoel geëxposeerd. Die zijn in bruikleen gegeven door het Koninklijk Paleis. Het is de eerste keer dat dit ensemble wordt tentoongesteld.

Een centrale plek is voorbehouden voor een gedekte tafel met porselein, zilverwerk en stoelen die allen door Van De Velde werden getekend en dan ook zijn veelzijdigheid illustreren. Voor de stoelen zijn naamplaatjes aangebracht van de mensen die belangrijk waren in zijn leven: minister van staat Camille Huys-mans, koningin Elisabeth en de zus van filosoof Friedrich Nietzsche.

Geen sant in eigen land

Is het niet vreemd dat er pas nu voor het eerst een grote expo aan Van De Velde wordt gewijd? “Men is natuurlijk nooit sant in eigen land”, zegt Suys. “Echte kenners appreciëren hem voor zijn veelzijdigheid en pedagogische kwaliteiten. Bij het grote publiek is hij minder bekend. Omdat hij altijd in de schaduw stond van zijn grote concurrent en tijdgenoot Victor Horta, die zeker in Brussel veel bekender is en een veel exuberantere stijl had.”

Eigenlijk is ‘in de schaduw’ niet de juiste uitdrukking. Want Van De Velde en Horta maakten een totaal andere soort kunst en waren elk op hun manier briljant. Deze expo biedt mensen alvast de kans te ontdekken hoe bijzonder Henry van de Velde wel was.

Henry van de Velde. Passie, functie, schoonheid. Van 13/9/2013 tot 12/1/2014 in het Jubelparkmuseum, Jubelpark 10, Brussel. Di-zo, 10-17 u. Prijs: € 4 tot € 10. Info: www.kmkg-mrah.be

Ann Heylens