“Help, mijn kind houdt van een vreemdeling!”

Steeds meer jonge Belgen delen hun leven – of een stuk ervan – met een ‘vreemdeling’. Voor hun ouders is dat niet altijd makkelijk. Ze worden heen en weer geslingerd tussen hun bezorgdheid en het verlangen om de keuze van hun kind te respecteren.

De kleine Belgen van tegenwoordig spelen en leren van in de kleuterschool samen met kinderen van andere nationaliteiten. Na een opeenvolging van immigratiegolven is de aanwezigheid van Italianen, Marokkanen, Turken en – recenter – mensen uit de landen van het vroegere Oostblok doodgewoon geworden in onze samenleving. Is het dan een wonder dat er liefde opbloeit tussen Belgen en buitenlanders? Uiteraard niet. Cupido trekt zich niets aan van de herkomst van zijn slachtoffers. Het hart kent geen geografische grenzen en de regels van de godsdienst verplichten niemand meer om een partner van hetzelfde geloof te kiezen.

Leve het verschil

Veel mensen denken onterecht dat vreemdelingen in eigen kring trouwen, uit een soort gemeenschapsreflex of gewoon omdat het makkelijker is. Vroeger was dat waar maar de huwelijksstatistieken van het jaar 2002 leren ons dat buitenlanders die in België wonen veel vaker met Belgen dan met landgenoten trouwen. Op een totaal van 40 000 huwelijken die vorig jaar werden afgesloten, gaf in 7000 gevallen een Belg zijn of haar jawoord aan een buitenlander (van welk continent dan ook). Het aantal mensen dat multicultureel een synoniem vindt van mooi, is dus groot.

Wat is de verklaring voor de groeiende aantrekkingskracht die andere culturen uitoefenen? “In de partnerkeuze spelen bewuste en onbewust motieven mee”, vertelt Simon Mukuna, professor psychologie aan de ULB. “In tegenstelling met wat men meestal denkt, kan iemand zich aangetrokken voelen tot een buitenlander uit een gevoel van... verbondenheid. Als je iemand van een andere cultuur leert kennen, besef je vaak dat er naast de verschillen en de conflicten ook waarden zijn die je met elkaar deelt. Zo kun je getroffen worden door het respect en de tederheid van immigranten uit het zuiden tegenover oude mensen, en beseffen dat je dat ook belangrijk vindt.”

Soms is de motivatie complexer: “Sommige mensen willen zich onbewust verzetten tegen het eigen milieu en de partners die ze daar ontmoeten”, stelt Simon Mukuna. “Een partnerkeuze die conflicten binnen de familie zal veroorzaken, kan een soort afrekening met bepaalde familieleden betekenen. Het kan ook een manier zijn om jezelf te bevestigen, om op te vallen, een antwoord te vinden op wat je als onbegrip ervaart.”

De families: met vallen en opstaan

In gemengde relaties is de invloed van de familie vaak heel groot. Het verzet van de ouders tegen de huwelijksplannen is dan ook de belangrijkste hindernis waarmee een gemengd paar wordt geconfronteerd. Wat jammer is, want precies in een gemengde relatie hebben de partners veel steun en erkenning nodig. “Die erkenning moet soms worden afgedwongen”, benadrukt prof. Mukuna. “En dat is nooit makkelijk! De clichés die wantrouwen scheppen zijn misschien wat afgezwakt, maar toch blijft er aan beide kanten veel angst en argwaan bestaan. Dat verklaart waarom weinig families enthousiast zijn als een Belgisch kind vertelt dat het zijn leven wil delen met – zeg maar – een Senegalees, of omgekeerd.”

Waar komt die argwaan vandaan? Een gemengde relatie kan bedreigend lijken voor onze zeden, ons geloof en onze zekerheden. Het valt voor de ouders niet mee om de angst voor een confrontatie met een andere cultuur, een andere godsdienst, andere zeden en gebruiken te overwinnen. Voor een stuk is die angst gegrond, want twee culturen kunnen in waarden en levenshouding sterk van elkaar verschillen. Om slechts één voorbeeld te geven, in de culturen van de Middellandse Zee en Azië zijn de rol en de plaats van de vrouw in het gezin en in de samenleving heel anders dan in België. Dat leidt soms tot onaangename verrassingen voor jonge Belgische vrouwen die verliefd worden op een man uit die landen. “Bovendien vrezen de ouders vaak problemen met de kinderen van het nieuwe paar”, gaat Simon Mukuna verder. “Als je kind bijvoorbeeld met een moslim wil trouwen, zal dat gevolgen hebben voor de opvoeding en de godsdienstkeuze van de kleinkinderen. Aangezien een moslim volgens zijn godsdienst alleen met een ongelovige mag trouwen als de kinderen moslims zullen worden, moeten er afspraken worden gemaakt. Verder zijn veel ouders bang voor problemen met de schoonfamilie. Dat heeft niet alleen met sociale en culturele verschillen te maken, maar ook met misverstanden of met de angst dat de andere familie te veel invloed zal hebben. En natuurlijk kunnen mensen soms gewoon niet met elkaar opschieten, ongeacht hun herkomst, godsdienst of cultuur.”

De vrijheid om ja... of nee te zeggen

Multiculturele stellen moeten vaak eindeloos veel overredingskracht opbrengen om de bezorgdheid van hun omgeving te sussen. Soms proberen ze hun verschillen te minimaliseren om geen enkel familietaboe te schenden. Dat stelt de familie en de vrienden gerust. Het is een manier als een andere om duidelijk te maken dat het eigenlijk een gewone relatie is. En dat is ze in veel opzichten inderdaad. Je ziet dit vaak bij vreemdelingen die in België geboren en getogen zijn en afstand hebben genomen van de (vooral religieuze) waarden van hun oorspronkelijke cultuur. In de ogen van de familie lijken ze dan vanzelf minder vreemd.

Culturele of etnische verschillen zijn echter niet altijd makkelijk weg te moffelen. Soms heeft de familie het er zo lastig mee dat het tot een breuk komt. De kinderen aanvaarden immers erg moeilijk dat hun oprechte, diepe gevoelens door de familie worden afgewezen. Daar schuilt een van de grote dilemma’s van de ouders: hoe kun je een kind duidelijk maken dat je het niet ziet zitten met zijn relatie, zonder het voorgoed van je te vervreemden? Simon Mukuna: “Ik denk dat het belangrijk is dat iedereen die met de relatie te maken heeft de kans krijgt om eerlijk zijn of haar mening te zeggen, ook als die niet leuk is om te horen. Niets is voor een gemengd paar zo erg als via een omweg te moeten vernemen dat iemand van de familie zich negatief over de relatie heeft uitgelaten. Oprecht zijn en zeggen wat je echt denkt is nooit gemakkelijk, maar ouders moeten zich zo vrij mogelijk voelen om de kinderen te steunen, of zich tegen de relatie te verzetten. Later kunnen ze eventueel nog altijd erkennen dat ze zich vergist hebben. Terloops gezegd, mensen die een gemengde relatie afwijzen verdienen evenveel respect als zij die ze goedkeuren. Iedereen heeft recht op een eerlijke mening.”

Een kwestie van rijpheid

Maar moeten uiteindelijk niet de kinderen zelf hun volle verantwoordelijkheid opnemen? Simon Mukuna: “Ja, want in de westerse maatschappij hebben de mensen die met elkaar willen samenleven het laatste woord. Als je een geslaagde relatie hebt, moet je die durven verdedigen tegenover de mensen om wie je geeft. En als later zou blijken dat zij gelijk hadden, moet je dat kunnen toegeven. Natuurlijk veronderstelt dat voldoende rijpheid bij alle betrokkenen.”

In tegenstelling tot wat velen denken, houden veel gemengde relaties stand. Daar zijn toegevingen en compromissen voor nodig en dat vereist volwassenheid, verdraagzaamheid en wederzijds respect. Maar geldt dat niet voor elke relatie? Soms zijn de culturele verschillen tussen een Belg uit een burgermilieu en een Belg uit een arbeidersmilieu groter dan die tussen bijvoorbeeld een Belg en een Congolese die samen opgegroeid zijn en school hebben gelopen...

A Karima Amrous

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content