Help, ik ben verliefd!

De film ‘Smoorverliefd’ van Hilde Van Mieghem is een succes, maar stel dat het u echt overkomt? U bent 54, u hebt een stabiel en gelukkig huwelijk met een partner van wie u écht houdt en toch, ineens: boem, smoorverliefd op iemand anders! Luistert u naar uw hart of naar uw verstand? Of is er een tussenweg?

U bent 25 of 35 jaar getrouwd, u hebt een gezin uitgebouwd en er heerst rustige vastheid in uw leven... tot op de dag dat u iemand ontmoet op wie u pardoes smoorverliefd wordt. U komt in een roes terecht waarin alle zekerheden wegvallen. Het is een zalig, maar tegelijk beangstigend gevoel: hoe kan dit mij op mijn 54ste nog overkomen? En wat moet ik ermee?

“Geen paniek”, meent psycholoog en relatietherapeut Alfons Vansteenwegen, bekend van boeken als Liefde is een werkwoord en Als liefde zoveel jaar kan duren. “Je kunt er niets aan doen, want het kan echt iedereen overkomen. Verliefd worden is immers van alle leeftijden. Het is zeker niet gebonden aan een midlifecrisis en het overvalt vrouwen evenzeer als mannen. Misschien zullen mannen iets gemakkelijker een affaire starten dan vrouwen, zeker in een huwelijk waarin de man de dominerende figuur is. Maar afgezien daarvan schiet de hormonenwinkel bij mannen en vrouwen even hard in gang als op hun zestiende. Het grote verschil is dat je al een pak levens-ervaring hebt opgedaan. Je hart mag dan nog even snel kloppen als op je zestiende, je verstand geeft heel andere signalen...”

We worden een beetje gek

Mooi. Als we er toch niets kunnen aan doen, mogen we dan zonder remmingen genieten van die verliefdheid? Ja en neen. “Verliefdheid is een intense belevenis – gevoel én energie tegelijk”, zegt de psycholoog. “Het is leuk en spannend, maar tegelijk beleef je een kleine waanzin. Je ziet het object van je verliefdheid niet zoals hij of zij werkelijk is, maar zoals je hem of haar wenst. Eigenlijk worden we verliefd op een illusie. Hij of zij wordt het symbool van alles wat je al jaren wenste of gemist lijkt te hebben. Je wordt ernaartoe gedreven, je zou altijd bij hem of haar willen zijn en je ziet geen enkele negatieve kant. Zeker op oudere leeftijd worden we vaak verliefd op een illusie. De verliefde man die een affaire is begonnen, zal zeggen: mijn vriendin begrijpt me nog vóór ik een woord heb gezegd, terwijl mijn vrouw een hele uitleg nodig heeft. Jammer voor hem, maar die man leeft in een droomwereld, want hij heeft nog nooit met die vriendin samengewoond.”

Als we single en ongebonden zijn, is er geen probleem om onze zalige verliefdheidsroes uit te leven, op voorwaarde uiteraard dat de andere onze gevoelens beantwoordt. Maar ook dan moeten we oppassen voor impulsieve beslissingen waarvan we later bittere spijt kunnen krijgen. Zoals meteen gaan samenwonen met de nieuwe geliefde. “Ik ben 62 en ik word geregeld verliefd”, laat lezer Herman ons weten. “Alleen weet ik dat ik moet oppassen. Verliefd zijn is heerlijk, maar het is aangewezen je verstand nooit op nul te zetten.”

Het blijft een werkwoord

Het hoge woord is eruit: ons verstand. Wat doe je als je zwaar verliefd wordt en al dertig jaar getrouwd bent of een vaste relatie hebt? Kiezen voor een stiekeme affaire? “Zulk een affaire kan deugd doen en een goede, duurzame relatie kan een affaire zeker overleven, maar het kostenplaatje is te hoog”, meent Alfons Steenwegen. “De pijn die je je partner bezorgt, het heel moeilijke en langdurige proces om het vertrouwen te herstellen, je eigen schuldgevoel, alle leugens die je moet verzinnen: wil je dat allemaal riskeren voor een verliefdheid die, hoe intens ook, toch voorbijgaat? Het feit dat je al dertig jaar een duurzame relatie hebt, moet toch betekenen dat jullie op een of andere manier overeenkomen? Stel dat je hem of haar verlaat om je verliefdheid te volgen, dan is de kans klein dat het tot een duurzame relatie komt. Daarover is wetenschappelijk onderzoek verricht: wanneer iemand zijn/haar partner verlaat en gaat samenwonen met een nieuwe vlam, blijkt die relatie in slechts 15% van de gevallen duurzaam stand te houden. Begrijp me niet verkeerd: ik sluit niet uit dat een nieuwe relatie kan lukken en leiden tot nieuw geluk. Maar ook dan moeten we bereid zijn er hard aan te werken en er veel tijd en energie in te stoppen. Liefde blijft een werkwoord, zeker als we na ons vijftigste de zekerheden van een gesetteld leven opgeven.”

Verliefdheid omzetten in vriendschap

Liever geen affaire dus en toch smoorverliefd, wat kunnen we dan doen? Alfons Van Steenwegen: “Aan mensen die al vele jaren een redelijk huwelijk of een vaste relatie hebben, geef ik twee adviezen. Vooreerst: probeer gewoon vrienden te worden met het object van je verliefdheid, zonder (seksuele) verhouding. De kans is groot dat die vriendschap langer zal duren dan de verliefdheid. Natuurlijk mag je in die nieuwe vriendschap niet meer energie stoppen dan in je andere vrienden. Wil de derde partij méér, dan is het nu het moment om neen te zeggen. Hoe hard dat ook kan vallen...

Ten tweede: vertel het aan je partner. Zeg: ik ben verliefd geworden op X of Y, het is een toffe madam of meneer, maar ik ga echt niets beginnen met haar of hem. Dat opbiechten is verdomde lastig, maar op termijn is het de beste oplossing. Je partner zal zonder twijfel gekwetst reageren, maar er vrijwel zeker geen reden tot een breuk in zien.

Een nieuwe kans, maar ook een rouwproces

Een verliefdheid jaagt altijd een elektrische schok door een huwelijk maar dat hoeft niet altijd negatief te zijn. Soms (maar het is geen algemene regel!) kan die schok aan het koppel een boost geven om weer aan hun huwelijk te gaan werken. Dat betekent: praten, praten en nog eens praten. Hoe staan we na al die jaren tegenover elkaar? Welke grote en kleine zaken hebben we elkaar te verwijten? En wat willen we nog samen bereiken? Misschien wordt het de aanleiding om hierover voor het eerst in jaren echt na te denken en alles op tafel te werpen. Als dit diepgaande gesprek gebeurd is, laten we die episode rusten. Het heeft geen enkel nut de wonde weer open te rijten en de verliefdheid als argument te gebruiken bij de minste onenigheid. Voelen we dat we met praten alleen niet uit die huwelijkscrisis geraken, dan moeten we evenmin aarzelen om een beroep te doen op professionele hulp. Een relatietherapeut kan onze situatie met de nodige afstand bekijken.

Dat alles belet niet dat het lang kan duren eer onze verliefde gevoelens echt over zijn, zoals Suzanne elders getuigt (zie het kaderstuk p. 23). Volgens onze pyscholoog is twee jaar zeker geen uitzondering. Ook Jean-Pierre (61) heeft het ondervonden: “Op een dag heb ik C. teruggezien, een vrouw met wie ik in het begin van mijn carrière een jaar lang op de trein gependeld heb. Ze heeft een tof karakter, ze houdt van plezier maken en kan alles relativeren. Ik ben op slag verliefd op haar geworden en met haar een affaire begonnen. Een jaar later heeft mijn vrouw het ontdekt. Toen ik zag hoe zij eronder leed, heb ik alle contact met C. verbroken, maar ik voelde al snel een groot gemis. Een jaar na de beëindiging van de affaire heb ik zelfs een hartaderbreuk gedaan. Pas nu ben ik helemaal hersteld. Ik houd nog altijd van mijn vrouw, ook al is de liefde in de loop der jaren vooral tederheid geworden. Ze wil niet dat ik nog enig contact heb met die andere vrouw, ook niet in de vorm van een gewone vriendschap. Ik kan dat goed begrijpen, maar tegelijk weet ik nu ook: verliefdheid kan leiden tot héél veel pijn. Ik heb het gevoel dat ik een rouw beleef.”

Ludo Hugaerts

“Zeker op oudere leeftijd worden we vaak verliefd op een illusie.”