Glutenvrij ? Streng en voorzichtig!

Gluten uit uw voeding weren is geen sinecure. Dit graaneiwit is namelijk zeer nadrukkelijk aanwezig, en vooral daar waar u het niet verwacht... Twee zaken zijn aan de orde: streng zijn én voorzichtig.

Gluten vindt u vooral terug in vier graanproducten: tarwe, gerst, spelt en rogge. De bakkers kennen deze tarwesoorten maar al te goed want zij zijn belangrijke basisingrediënten voor de broodbereiding. Gevaarlijk zijn ze alleen voor mensen die lijden aan coeliakie (ook wel eens glutenallergie genoemd, al is dit niet helemaal correct, zie verder).

Een ziekte, geen allergie

Coeliakie is geen allergie maar wel een auto-immuunziekte, wat wil zeggen dat het de eigen antilichamen zijn die zich tegen de betrokken persoon keren. In het geval van coeliakee is het de dunne darm die daar het slachtoffer van is. Bij een gezond persoon gelijkt de dunne darm op een buis waarvan de binnenoppervlakte bezaaid is met darmvlokken, een soort van vingers die de absorptiecapaciteit vergroten. “De ziekte coeliakee vernietigt deze darmvlokken”, legt de diëtiste Mercedes Vignioble uit. “Zonder deze darmvlokken lijkt de binnenkant van de dunne darm op een gladde buis die niet meer in staat is om voedsel te verteren, wat een risico op ondervoeding inhoudt.”

De symptomen van coeliakie variëren van de ene persoon tot de andere: aanhoudende vermoeidheid, anemie, depressie, constipatie, diarree, migraine, spruw... Soms is er ook sprake van een lymfoom, als bijkomende complicatie. In België weet 1 persoon op de 300 dat hij lijdt aan coeliakee, maar er zijn er velen die met de ziekte leven zonder het te weten... en dus zonder zich te verzorgen.

Nooit improviseren

Eenmaal de diagnose gesteld, heeft de patiënt niet veel keuze: genezen van deze ziekte kan namelijk niet. Er rest hem alleen een strikt dieet te volgen, en dit levenslang. Wanneer een persoon erin slaagt om een totaal glutenvrij dieet te volgen, ziet men dat er zich al na zes maanden weer darmvlokken vormen.

Het te volgen dieet is heel streng en niet eenvoudig toe te passen. Daarom is het voor een nieuwe patiënt zinloos te proberen het in zijn eentje te klaren. Hij heeft absoluut het advies van een gespecialiseerde diëtist nodig om hem te helpen, zijn voeding aan te passen. Men kan zich ook informeren bij verenigingen die de nieuwe patiënt helpen in de verschillende stappen die hij moet zetten, hem artsen en diëtisten kunnen aanbevelen én gespecialiseerde winkels waar glutenvrije producten kunnen gekocht worden. Het is ook mogelijk om glutenvrije producten bij deze verenigingen aan te kopen. Zij beschikken over regionale afgevaardigden tot wie de patiënten zich kunnen wenden.

Een ijzeren discipline

Behalve de vier reeds vermelde granen stellen de andere granen geen problemen (rijst, maïs, haver, boekweit, gierst...) Toch is het beter om voorzichtig te zijn en ook haver te mijden. Dat bevat weliswaar geen gluten maar doordat de culturen op het veld regelmatig wisselen, is het mogelijk dat zo’n haverveld ‘besmet’ wordt door tarwe van een vorige oogst en er zich tarwekorrels mengen met de haver.

Wie glutenvrij moet eten, mag dus een kruis maken over de meeste graanproducten: brood, koeken, gebak, granen, zelfs in kleine hoeveelheid en onder alle vormen (griesmeel, vlokken, grutten...). Hij moet ook leren bij al zijn aankopen de etiketten te lezen. Want in heel wat voedingsproducten is ook tarwebloem aanwezig en in tal van klaargemaakte gerechten wordt het gebruikt als bindmiddel. Gluten kunnen zich bovendien bevinden in voedingsproducten waar je ze helemaal niet verwacht, zoals sommige fijne vleeswaren (salami, hesp...), sauzen, klaargemaakte en samengestelde gerechten of schimmelkaas (de schimmels worden gekweekt op brood),... Er bevinden zich zonder twijfel ook gluten in een bereiding, als ze een van de volgende producten bevat: aroma’s, bier, paneermeel, tarwekiemen, vermicelli, kruidenmengeling, seitan,...

In het beste geval duidt een product klaar en duidelijk aan dat het glutenvrij is, al dan niet d.m.v. het icoontje van een tarwehalm in een cirkel met een streep daardoorheen. Maar in geval van twijfel, wanneer de samenstelling van het product niet duidelijk is vermeld, is het beter om het niet te vertrouwen.

Trucjes

Wilt u alle risico’s uitsluiten, dan bestaan er gelukkig enkele goede trucjes:

n er bestaan meelproducten zonder gluten (verkrijgbaar in gespecialiseerde winkels) waarmee u thuis zelf brood en patisserie kunt maken

n op restaurant mijd u sauzen, gepaneerde gerechten, pasta’s, beignets... Kies simpele, niet-samengestelde gerechten: een stukje vis met aardappelen, een geroosterde lap vlees met gekookte groenten...

n wanneer u bij vrienden bent uitgenodigd, is het vaak beter uw eigen maaltijdje mee te brengen, zo bent u tenminste zeker van de inhoud

n als voorbeeld van hoe voorzichtig u moet zijn: zelfs de hosties in de kerk bevatten gluten!

Ook zonder lactose

Op het ogenblik dat de diagnose wordt gesteld, is het mogelijk dat de patiënt ook geen lactose verdraagt. De oorzaak hiervan is dat de lactase, het enzym dat de vertering van lactose mogelijk maakt, zich op de darmvlokken bevindt. Wanneer deze zijn verdwenen, bevat de dunne darm dus ook geen lactase meer. Dit probleem is echter van voorbijgaande aard: indien het dieet strikt wordt gevolgd, zal de lactase na een zestal maanden opnieuw aanwezig zijn, wanneer de darmvlokken zich hersteld hebben. In afwachting moet de patiënt alle melkproducten die lactose bevatten mijden en ook de aanwezigheid leren herkennen van lactose in sommige voedingsmiddelen (brood, beschuiten, puree, vleeswaren, sauzen, snoepgoed...). Ook in deze materie is de raad van een diëtiste noodzakelijk. n

Verenigingen waar u terechtkunt:

Vlaamse Coeliakievereniging http://vcv.coeliakie.be

Vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten http://www.vvvd.be

Gwenaëlle Ansieau

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content