EMDR in 7 vragen

Met je ogen de vinger van een therapeut volgen om de weg te vinden naar mentale genezing. Het werkt. In die mate zelfs dat EMDR een van de meest aangewezen therapieën is om traumatische herinneringen te ontdoen van hun emotionele lading.

EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing, in het Nederlands oogbewegingstherapie. De Amerikaanse Francine Shapiro ontdekte de techniek in 1987, toen ze kanker had en tijdens een wandeling vaststelde dat haar onrustige gedachten plots afnamen nadat ze haar ogen van links naar rechts (en terug) had bewogen. Nadien werkte zij samen met andere onderzoekers een methode uit, die werd uitgetest op o.a. veteranen uit de Vietnamoorlog. Aanvankelijk werd de methode gebruikt om posttraumatische stressstoornis (PTSS) te behandelen, later werd ze ook ingezet bij andere mentale stoornissen. Tal van wetenschappelijke studies toonden intussen de doeltreffendheid aan.

1 Wat is het principe?

Psychologe en psychotherapeute Nathalie King legt uit: “De methode is gebaseerd op afwisselende bilaterale zintuiglijke stimulatie. De therapeut vraagt je terug te denken aan een traumatische gebeurtenis en zorgt dat je ogen van links naar rechts bewegen en weer terug. Andere manieren zijn afwisselend tikjes op je linker- en rechterknie of je linker- en rechterhand, links-rechtsgeluiden via een hoofdtelefoon of vibraties die afwisselend door elk van beide handen worden gestuurd.”

2 Waarom afwisselende stimulatie?

Nathalie King: “Het kan gebeuren dat je er maar niet in slaagt je mentaal over een traumatische ervaring heen te zetten, omdat die erg intens was of je er herhaaldelijk mee te maken kreeg. Je brein is dan niet meer in staat tot adaptieve informatieverwerking. Dat proces loopt vast en de traumatische informatie wordt bevroren, waardoor je een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelt. Zolang het proces geblokkeerd is, kan de informatie niet worden verwerkt. Je beleeft de traumatische gebeurtenis telkens opnieuw en blijft last hebben van de vele symptomen die ermee gepaard kunnen gaan: hypersensitiviteit, angst, depressie, flashbacks, nachtmerries, overdreven waakzaamheid, vermijdingsgedrag, een eetstoornis, slaapstoornis, enz. Via afwisselende bilaterale stimulatie kan de therapeut het proces deblokkeren en de adaptieve informatieverwerking weer op gang brengen.”

3 Hoe gaat het concreet in zijn werk?

Nathalie King: “De EMDR-therapeut volgt een achtstappenprotocol. Hij vraagt je om je te concentreren op een beeld dat symbool staat voor je traumatische ervaring alsook op het gevoel en de gewaarwording die ermee gepaard gaan. Tegelijk vindt afwisselende bilaterale stimulatie plaats en wordt de traumatische informatie geleidelijk aan beetje bij beetje van haar emotionele lading ontdaan.”

De therapeut herhaalt de desensitisatiecyclus tot je op de vraag in welke mate het beeld je nog emotioneel raakt, nul antwoordt op een schaal van nul tot tien. Vervolgens helpt de therapeut je om te focussen op positieve gevoelens en gedachten, en die te verankeren en versterken. De therapie is klaar wanneer je de traumatische informatie helemaal hebt verwerkt en gearchiveerd, zodat je voortaan anders naar de gebeurtenis kijkt en er afstand van kan nemen.”

“Een sessie duurt 45 tot 90 minuten, afhankelijk van de therapeut en de fase van het therapieplan. De ernst van de traumatische gebeurtenis, het aantal traumatische ervaringen, je leeftijd, de hulpbronnen waarover je beschikt, of er tijdens de desensitisatie nieuwe gevoelens opduiken... bepalen mee hoeveel sessies je nodig hebt.”

EMDR kan worden gecombineerd met andere technieken zoals hypnose, neurolinguïstisch programmeren (NLP), het gebruik van metaforen, enz.

4 Bij welke stoornissen is EMDR aangeraden?

Nathalie King: “Sinds 2013 beveelt de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) EMDR, maar ook cognitieve gedragstherapie (CGT), aan bij acute stress, rouw en PTSS. Posttraumatisch stresssyndroom kan tal van oorzaken hebben: een ongeluk, een aanslag, een natuurramp, huiselijk geweld, verkrachting, incest, agressie, intimidatie, een scheiding, emotionele en affectieve verwaarlozing, enz. EMDR kan eveneens helpen bij pijnbestrijding en is zeer doeltreffend bij het behandelen van fobieën, verslavingen, eetstoornissen of een gebrek aan zelfvertrouwen in combinatie met beperkende overtuigingen.”

5 Is EMDR bij iedereen inzetbaar?

Nathalie King: “EMDR kan worden toegepast op elke leeftijd, van kinderen tot hoogbejaarden. Leiden aan psychose of borderline is een contra-indicatie, omdat het risico bestaat op decompensatie. Ook bij epilepsiepatiënten is EMDR afgeraden. Leeftijd is op zich geen obstakel, maar het is wel uitkijken bij bejaarden met een zwak hart of cognitieve stoornis. In dat geval moeten er, in overleg met de arts, voorzorgen worden genomen.”

6 Hoeveel kost EMDR?

50 tot 100 euro per sessie, afhankelijk van de regio. Doe je een beroep op een therapeut die geregistreerd is bij de Psychologencommissie, dan geniet je een terugbetaling door je ziekenfonds.

7 Hoe vind je een betrouwbare therapeut?

Het is cruciaal dat je een therapeut kiest die een opleiding EMDR heeft gevolgd. Je huisarts kan je hierbij zeker raad geven. Op compsy.be, de website van de Psychologencommissie, vind je de lijst met gediplomeerde therapeuten.