Eiland van religieuze tradities

In Malta gaat het leven rustig zijn gangetje op het ritme van de religieuze feesten. De Goede Week is een mooie gelegenheid om te proeven van het plaatselijke leven met processies, fanfares en vuurwerk.

Uit de lucht gezien lijkt Malta op een stenen schip dat verankerd ligt in de Middellandse Zee. Met zijn vele okerkleurige huizen vormt de hoofdstad Valletta een dicht stedelijk weefsel, waar buitenwijken in elkaar overvloeien en een stenen agglomeratie vormen met klokkentorens en majestueuze koepels die de eentonigheid van de compacte woonomgeving doorbreken.

Devotie en plezier

Malta heeft een diepgewortelde religieuze traditie die tot op vandaag in stand wordt gehouden. Het volstaat de deuren van de kerken open te duwen om een overvloed aan wandtapijten en sculpturen te ontdekken die vertellen hoe gelovig de ridders uit de oude aristocratie waren. In de St John’s Co-kathedraal in Valletta leidt het pad met grafstenen waaronder de ridders van de Orde van Malta rusten naar een kapel die is afgesloten met een rood fluwelen gordijn, dat het bloed van Christus symboliseert. Hier hangt ook het beroemde schilderij De onthoofding van Johannes de Doper van Caravaggio. De barokke plek is nog altijd een ontmoetingsplaats voor de Maltezen. Dat zie je wanneer je er binnenstapt tijdens de Goede Week. Rond het massief gouden tabernakel zijn de gelovigen verdiept in stil gebed. Straks zullen ze mekaar ontmoeten op de drempel van de kerk en een praatje maken.

Op Witte Donderdag brengen de Maltezen zeven bezoeken aan zeven verschillende kerken. Gezinnen wandelen door de straten en gaan van het ene portiek naar het andere, waarbij ze zeker een bezoekje brengen aan de bijzondere miniatuurkruiswegen die sommigen in de inkomhal van hun huis bouwen. Ze stellen in hout gebeitelde figuurtjes tentoon die beschilderd zijn met felle kleuren. ’s Avonds vormen honderden Maltezen een luidruchtige processie over een met lantaarns beschenen kruisweg. Ze mondt uit in een reusachtige, verlichte calvarie. De Heilige Week houdt verplichtingen in. Geen kraampjes waar alcohol geserveerd wordt, wel veel figolli, kleine kleurrijke paastaartjes in de vorm van diertjes, geparfumeerd met anijs of sinaasappel.

Goede Vrijdag is een dag van rouw gewijd aan historische evocaties van het lijdensverhaal van Christus. De belangrijkste, met bijna duizend figuranten, vindt plaats in Zebbug: tableaux vivants verbeelden taferelen uit de bijbel, op het ritme van muzikanten die plechtig de lange mars scanderen van de boetelingen die de zware kruiswegstaties dragen.

Wat een contrast met paaszondag wanneer piekfijn uitgedoste families samenkomen op de pleinen! De kinderen spelen vrolijk verstoppertje te midden van de menigte. Het lijkt wel alsof de hele bevolking is samengekomen op het plein bij de kerk. De klokken luiden uit volle kracht om de herrijzenis te herdenken tijdens een reusachtig aperitief dat uitloopt in een familiemaaltijd.

Blauw zover het oog reikt

In Valletta, eens de Goede Week achter de rug, is het leven rustig. Op lunchtijd lijkt de stad zelfs helemaal stil te vallen om veel later in de namiddag weer te hernemen. Een fijn moment om door de steegjes te flaneren die richting zee buigen. Het is zo stil dat je het geklots van de golven in de haven hoort. Silhouetten van elegante zeilboten, luxejachten, cruiseschepen en Maltese sloepen brengen beweging in de horizon.

Op Malta is de zee nooit ver weg. Maar ook al leiden alle wegen naar het water, je komt er niet zomaar bij: de golven slaan tegen hoge krijtrotsen en de kleine baaien liggen goed verstopt. Je moet naar het noorden, naar Marsaxlokk, een haventje in de holte van een baai, om kennis te maken met het leven van de vissers die hun netten op de kaden oplappen terwijl ze babbelen in een taaltje met Arabische klanken, maar met een zangerig Italiaans ritme. Duizenden kleurrijke sloepen dansen op het water. Het zijn de beroemde luzzu’s, met op de boeg altijd het oog van Osiris geschilderd om de zeevaarders te beschermen tegen de kwade geesten op zee.

Op Gozo, het meest rurale eiland van de archipel, kun je wel dichter bij de zee komen. De terrasbouw daalt af naar de kust met kliffen en rotsachtige baaien. Volgens de legende hield de nimf Calypso Odysseus hier zeven jaar gevangen in een grot, aan een roze zandstrand met gouden gloed. Een stralende dag op Gozo wordt afgesloten met een immer feeërieke zonsondergang bij het Blauwe Raam, een hoge boog boven het water, gevormd door de erosie.

TEKST CHRISTIANE GOOR – FOTO’S CHARLES MAHAUX