Eerste Hulp bij Ongelukjes

Kleine en grote ongelukjes, ze liggen overal op de loer. Daarvoor hoeft u echt geen gekke dingen te doen. De eerste boodschap in dergelijke gevallen: blijf kalm. Wat u verder wél en niet mag doen, leest u in dit EHBO-dossier.

Berenklauwwondjes

Wie in aanraking komt met het blad of de stengels van de berenklauw of deze plant zonder handschoenen knipt of uittrekt, riskeert ernstige wonden. Als de huid in aanraking komt met de brandharen, geeft dit in eerste instantie een brandblaar. Later kan dit evolueren tot een open, zwerende wonde.

DOEN

Spoel de wonde minimaal 5 minuten af onder lauw stromend water.

NIET DOEN

De blaren doorprikken.

De huid die in contact is geweest met de plant blootstellen aan de zon.

Een splinter in de huid

Niets zaliger dan blootsvoets lopen... als u er het risico op een splinter in de voet bijneemt.

DOEN

Pak de splinter met een pincet beet, zo dicht mogelijk bij de huid.

Trek de splinter voorzichtig in de lengterichting uit de huid.

Kijk na of u hem helemaal beet hebt.

NIET DOEN

Een voorwerp met weerhaken (bv. een vishaak) zelf uit de huid verwijderen.

De splinter bedekken met een pleister.

Zolang de splinter nog aanwezig is, baden (zelfs met een product in het water).

Een tand uitgeslagen

Het zal u maar overkomen. Iemand maakt een onverwachte beweging of bij een val raakt u één of meerdere tanden kwijt.

DOEN

Ga onmiddellijk naar de tandarts en neem de tand mee onder uw tong of in een bekertje met halfvolle of volle melk (op deze manier bewaart u de tand bij de juiste zuurtegraad). Een uitgevallen tand die binnen de 20 minuten weer in de mond wordt geplaatst, heeft een reële kans om weer vast te groeien.

NIET DOEN

De tand in water bewaren.

Een vuiltje in uw oog

U maakt een strandwandeling en plots steekt er een stevige bries op ... Zand of een ander vuiltje in uw oog kan uiterst vervelend zijn.

DOEN

Tracht met de punt van een schone doek of een gaasje het vuiltje uit het oog te halen. Wanneer u daarbij het bovenste ooglid omkeert, laat u het slachtoffer naar beneden kijken, voor het onderste ooglid kijkt het beter naar boven.

Lukt het niet meteen om het vuiltje te verwijderen, dan kunt u het oog extra laten tranen of oogdruppels indruppelen.

Kreeg u een splinter, een metaalschilfer of een ander scherp voorwerp in het oog, dan raadpleegt u meteen een oogarts.

Bij een bijtende stof in het oog, spoelt u het geopende oog meteen 30 minuten met lauw water en raadpleegt u een arts.

NIET DOEN

In het oog wrijven.

Druk uitoefenen op de oogbol.

Splinters of andere scherpe voorwerpen zelf uit het oog proberen te verwijderen.

Een vreemd voorwerp in de neus

Uzelf zal dat misschien niet meteen overkomen. Maar uw kleinkinderen steken maar al te graag de meest onmogelijke dingen in hun neus.

DOEN

Laat het kind de neus snuiten terwijl u zelf het niet-verstopte neusgat stevig dichthoudt zodat alle druk op het voorwerp wordt gezet.

Indien het voorwerp niet loskomt, gaat u maar beter naar een arts.

NIET DOEN

Zelf met uw vingers of scherpe voorwerpen in de neus peuteren.

Een insect in het oor

Het kan ook u overkomen wanneer u bijvoorbeeld na de picknick een uiltje vangt.

DOEN

Druppel lauw water of slaolie in het oor. Het insect komt er vanzelf uit.

Lukt dat niet, raadpleeg dan een arts.

NIET DOEN

Met uw vingers of een pincet in het oor peuteren.

Een bijensteek

Een bijensteek kan bijzonder ernstige gevolgen hebben bij mensen die allergisch zijn voor bijen- en wespengif. Zij kunnen slik-, spraak- en ademhalingsmoeilijkheden krijgen... In de ernstigste gevallen kunnen hartritmestoornissen en bewustzijnsverlies optreden. In tegenstelling tot de wesp, laat een bij ook steeds een angel achter die verwijderd moet worden.

DOEN

Algemeen

Schuur eerst voorzichtig met een mesje of uw nagel over de huid om het gifzakje dat aan de angel zit te verwijderen.

Haal vervolgens met een pincet de angel uit de huid.

Probeer het gif uit het wondje te zuigen. Hiertoe worden in de apotheek ook toestelletjes verkocht (Aspivin).

Ontsmet het wondje en koel de steekplaats om de pijn te verzachten.

Bij allergie

Mensen met een gekende allergie voor bijengif hebben altijd een noodsetje bij zich met een injectiespuit die meteen moet toegediend worden. Heeft de persoon in kwestie dit setje niet bij of doet hij voor de eerste keer een allergische reactie, verwittig dan meteen een arts.

NIET DOEN

Het gifzakje leegknijpen.

Bijensteken in de mond of de keel zelf behandelen.

Een zonnesteek

Een zonnesteek is het gevolg van te veel zon op het hoofd of de nek waardoor het centrum in onze hersenen dat de lichaamstemperatuur regelt, verstoord raakt. Gevolg: de lichaams- temperatuur stijgt, de persoon gaat zweten, wordt verward, krijgt spierkrampen en hoofdpijn. In extreme gevallen kan hij zelfs het bewustzijn verliezen.

DOEN

Meteen ingrijpen is de boodschap! Haal de persoon uit de zon en koel hem snel af. Trek zoveel mogelijk kleren uit en bedek de blote huid met natte, koele doeken. Probeer deze doeken om de vijf minuten opnieuw nat te maken.

Laat de persoon als hij bij bewustzijn is, veel water drinken.

NIET DOEN

In paniek slaan. Dat vergroot de kans dat u de verkeerde beslissingen neemt.

Zonneallergie

Bleke huidjes durven wel eens overgevoelig reageren op de zon. De schuldige voor een zonneallergie is de UVA-straling. De huid vertoont kleine blaasjes of bultjes die hevig jeuken. Zonneallergie kan een gewone overgevoeligheidsreactie zijn (ze komt dan vooral voor in de lente en het begin van de zomer) maar ze kan ook secundair optreden, bij gebruik van bepaalde geneesmiddelen, plantenextracten of schoonheidsproducten.

DOEN

Zorg voor een geleidelijke blootstelling aan de zon.

Bescherm uw huid met een zonnebrandmiddel met een goede UVA-filter.

De jeuk kunt u verminderen door de verbrande plekken te koelen met natte doeken of door er mentholpoeder op aan te brengen. Dat koopt u in de apotheek.

Ga op de verpakking of de bijsluiter na of u producten gebruikt die overgevoeligheid in de hand kunnen werken. Indien dat het geval is, blijft u het best uit de zon.

NIET DOEN

Bij de eerste tekenen van allergie nog langer in de zon blijven.

Oorpijn tijdens een vliegreis

Rondom de neus zitten 16 holtes en ook het middenoor is een holte. Alle staan ze in verbinding met de neus en de luchtdruk erin moet gelijk zijn aan die in de buitenlucht. Bij het stijgen en dalen van het vliegtuig verandert de druk in de cabine. Dus moet ook de druk in de holtes zich kunnen aanpassen.

DOEN

Veel slikken (bv. kauwgom eten) en gapen is meestal voldoende om het drukverschil tussen oor en neus te verkleinen.

Volstaat dat niet, pers dan met gesloten mond en neus lucht in de keel-neusholte.

NIET DOEN

Neusdruppels gebruiken.

Overmatig snuiten of keelschrapen. Dit doet de slijmvliezen zwellen.

Een bloedneus

Een bloedneus kan optreden zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak.

DOEN

Laat de persoon in schrijfhouding zitten (licht voorovergebogen) en de neus gedurende minstens 10 minuten krachtig dichtknijpen, door twee vingers tegen het harde neusbot te klemmen.

Als de neus telkens opnieuw begint te bloeden, raadpleegt u een arts.

NIET DOEN

Met het hoofd achterover gebogen zitten. Het bloeden zal niet stoppen, het bloed zal enkel via de keel weglopen.

Blaren op de voeten

Wrijving geeft blaren, dat heeft elke wandelaar al aan den lijve ondervonden. Vooral wanneer de huid vochtig is door transpiratie ontstaan makkelijk blaren.

DOEN

Kleine blaren laat u beter intact.

Grote blaren ontsmet u. Daarna maakt u ze met een steriel mesje of naald open (houd bv. de punt een tijdje in het vuur en laat ze opnieuw afkoelen). Druk de blaar voorzichtig leeg door er een wattenstokje overheen te rollen. Dek de blaarrest af met een steriele pleister of een speciale blaarpleister (hydrocolloïdpleister).

Trek droge sokken aan, liefst in een natuurlijk materiaal.

NIET DOEN

Stappen met slechtpassende schoenen of kousen met naden dragen.

Een bloeduitstorting onder de nagel

Wanneer uw vinger ergens geklemd raakt, kan zich onder de nagel een bloeduitstorting voordoen. Dit kan heel pijnlijk zijn omdat het bloed gaat drukken op het gevoelige nagelbed.

DOEN

Aan kleine bloeduitstortingen die niet te pijnlijk zijn, hoeft u niets te doen. Na een aantal weken zal (een deel van) de nagel loskomen, afvallen en vervangen worden door een nieuwe.

Bij een grote, pijnlijke bloeduitstorting kunt u de pijn verlichten door een gaatje te maken in de nagel. Verwarm een scherp voorwerp zoals een naald of een opengeplooide paperclip in een gasvlam tot de punt roodgloeiend is. Houdt de hete punt op de nagel precies waar de bloeduitstorting zit (zonder hard te drukken!). In de nagel smelt langzaam een klein gaatje, waar u niets van voelt.

NIET DOEN

Hard drukken want dan kunt u het nagelbed raken. Dit is niet gevaarlijk, maar wel erg pijnlijk.

Netelroos

Netelroos wordt ook urticaria of galbulten genoemd. Het is een jeukende huiduitslag met bleke tot roze, lichtgezwollen vlekken. De uitslag ontstaat plotseling en verdwijnt meestal na enkele uren tot dagen. Meestal werd deze uitgelokt door contact met een bepaalde stof via de huid of de voeding.

DOEN

Netelroos gaat steeds vanzelf over zonder blijvende huidbeschadiging. U kunt dus gewoon afwachten.

Tracht na te gaan waar de reactie mee samenhangt zodat u het contact met die uitlokkende factoren kunt vermijden.

Vermijd stress en hitte.

De jeuk kunt u milderen door een frisse douche te nemen, de vlekken te deppen met water met een scheutje azijn of een crème of lotion op basis van menthol te gebruiken die u in de apotheek koopt.

NIET DOEN

Krabben.

Blauwe plekken of een vinger tussen de deur

U loopt ergens tegenaan, krijgt een duw die een beetje hard aankomt, maakt een val ... Blauwe plekken zijn er snel. En wie is er al eens niet met zijn vinger tussen een deur gekneld geraakt?

DOEN

Koel de plek 10 tot 15 minuten onder de kraan of met ijsblokjes die u in een doek of een washandje hebt gestoken.

Laat het gekneusde lichaamsdeel rusten in een positie die hoger is dan de rest van het lichaam.

Als u twijfelt over de ernst van de kneuzing, raadpleeg dan een arts

NIET DOEN

Het gekneusde lichaamsdeel bewegen.

Het verwarmen.

IJs rechtstreeks op de huid leggen. Dit kan vrieswonden veroorzaken.

Een rood oog

Ons oogwit wordt bedekt door slijmvlies dat hele fijne bloedvaatjes bevat. Bij irritatie zetten de vaatjes uit, waardoor het oog rood wordt. Zo’n ontsteking of conjunctivitis kan meerdere oorzaken hebben. Komt er pus uit het oog, dan hebt u wellicht een bacteriële besmetting opgelopen. In dat geval raadpleegt u beter een arts. Veel mensen hebben ook last van rode, droge ogen in lokalen met airconditioning.

DOEN

Tracht de lucht in het lokaal vochtig te houden met een waterverdamper.

Druppel kunsttranen in uw ogen.

NIET DOEN

In uw ogen wrijven. Zo verergert u de irritatie en verhoogt u de kans op infectie.

Een flauwte

We spreken van een flauwte wanneer iemand plots en kortstondig het bewust- zijn verliest als gevolg van zuurstoftekort in de hersenen.

DOEN

Leg het slachtoffer op de rug en breng de benen omhoog, tot ze hoger liggen dan de rest van het lichaam.

Controleer de pols en de ademhaling. Als hier iets mis mee is, verwittigt u beter meteen de hulpdiensten.

Maak de ademhalingswegen vrij (verwijder eventuele tandprothesen, maak klemmende kledij los,...)

Leg eventueel koude kompressen of een vochtig washandje op het voorhoofd of in de nek.

Wanneer het slachtoffer bijkomt, kunt u het geleidelijk rechtop laten zitten, maar doe het voorzichtig.

NIET DOEN

Het slachtoffer meteen terug laten opstaan. Daardoor treedt een plotse bloeddrukdaling op die hem meteen weer het bewustzijn zal doen verliezen.

Een snijwonde

Een snijwonde doet minder pijn dan een schaafwonde, maar bloedt meestal veel erger.

DOEN

Reinig grondig met water en ongeparfumeerde zeep: eerst de plaats rond de wonde, daarna de wonde zelf.

Ontsmet de wonde.

Dek ze af met een steriel gaas.

Bij een diepe wonde die hevig bloedt, raadpleegt u een arts.

NIET DOEN

Op de wonde blazen om het pikken van het ontsmettingsmiddel te verzachten.

De wonde afplakken.

Een kwallenbeet

Aanraking van een kwal kan plaatselijke irritatie van de huid uitlokken. Dit geeft pijn, brandende jeuk, roodheid, zwelling, soms blaasjes. De plaatselijke irritatie verdwijnt meestal spontaan na een 15-tal minuten maar soms treden vergiftigingsverschijnselen op zoals misselijkheid, braken, spierkrampen, verwardheid.

DOEN

Het getroffen huiddeel voorzichtig afspoelen met zeewater of verdund azijn.

Bij een ernstige reactie (braken, misselijkheid,...) raadpleegt u beter een arts.

NIET DOEN

Wrijven op de geïrriteerde plek, zelfs niet met een handdoek. Dat verergert de pijn.

Een tekenbeet

Een teek is een soort spinnetje dat van bloed leeft. Op zich is een tekenbeet geen groot probleem. Maar teken kunnen drager zijn van de ziekte van Lyme (een aandoening die het zenuwstelsel aantast en verlamming kan uitlokken) en ze op mensen overdragen. Daarom moet het beestje zo snel mogelijk verwijderd worden!

DOEN

Verwijder de teek, liefst met een tekentang. Maak hiermee een draaiende en trekkende beweging tot de teek loslaat.

Ontsmet het wondje.

Noteer waar en wanneer u gebeten werd en raadpleeg bij een allergische reactie een arts.

Als u enige tijd later griepverschijnselen krijgt, vergeet dan niet aan de arts te melden dat u gebeten werd door een teek.

NIET DOEN

Bij het verwijderen van de teek op het lijf van het beestje nijpen.

De teek proberen te verdoven. Ze zal als reactie haar maag ledigen wat de kans op besmetting vergroot.

Een ingegroeide nagel

Een ingegroeide nagel komt meestal voor aan de grote teen. De zijkanten van de nagel zijn sterker gebogen en drukken op de huid die hierdoor geïrriteerd raakt en ontsteekt.

DOEN

Eens het probleem bestaat, kunt u zelf weinig doen. Een arts kan een deel van de nagel wegknippen.

Om ingegroeide nagels te voorkomen, kunt u ze recht afknippen en ze voor het overige zoveel mogelijk met rust te laten.

De kromming van de nagels ontstaat vaak door te nauwe schoenen. Die moet u bijgevolg vermijden.

NIET DOEN

Bijten of peuteren aan uw nagels, een velletje aftrekken naast uw nagels.

De teennagels te schuin afknippen.

Spierkrampen

Een spierkramp treedt op bij een plotse samentrekking van de spiervezels, waarbij acute pijn ontstaat. Overbelasting of langdurig dezelfde houding aannemen kan een oorzaak zijn. Spierkramp komt ook voor bij sporters die oververmoeid en uitgedroogd raken.

DOEN

Krampen in de benen die ’s avonds en ’s nachts optreden en die niet veroorzaakt worden door een slechte bloedvoorziening ingevolge vaatvernauwing, reageren vaak gunstig op het nemen van een magnesiumsupplement.

Rek de spier en masseer ze voorzichtig.

Neem een warm bad of een douche.

Doet u aan sport, drink dan voldoende om vochttekort te voorkomen.

NIET DOEN

Een inspanning beginnen zonder voldoende opwarming.

De pijn negeren door gewoon verder te sporten. Zo kunt u ernstige spierbeschadiging uitlokken.

Diarree

Bij ernstige diarree vormt uitdroging (verlies van water én zouten) de belangrijkste bedreiging.

DOEN

Voorkom uitdroging. Dit doet u het best door toediening van ORS (orale rehydratatie solutie). ORS-zakjes zijn verkrijgbaar in de apotheek. Ze moeten opgelost worden in gekookt water of mineraalwater uit flessen.

Wanneer de diarree minder wordt, schakelt u over op zacht, lichtverteerbaar voedsel.

Bij waterige diarree zonder bloed of slijmen kan u een middel als loperamide (Imodium) innemen.

NIET DOEN

Diarree met bloed en slijmverlies zelf proberen te behandelen. Raadpleeg in dergelijk geval steeds een arts.

Wrijvingswonden bij transpiratie

Wie hevig transpireert tijdens een inspanning krijgt makkelijk te maken met wrijvingswonden.

DOEN

Draag kleding die het transpiratievocht maximaal opneemt.

Deze wrijvingswonden zijn perfect te vergelijken met luiereczeem bij baby’s. Alle zalfjes, crèmes en talkjes die bij baby’s gebruikt worden, kunnen dus ook bij wrijvingswonden voor verlichting zorgen.

NIET DOEN

Synthetische stoffen dragen die het zweten nog bevorderen en die weinig of geen transpiratievocht opnemen.

A Leen Baekelandt