Eerst vadertje staat, dan de erfenis

Erfgenamen kunnen voortaan pas het geld van hun erfenis opstrijken als zij eerst hun eigen belastingen en sociale schulden én die van de overledene betalen.

Zodra financiële instellingen weet hebben van het overlijden van een cliënt blokkeren ze zijn rekeningen en tegoeden (en die op naam van de echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner). De bank moet de ontvanger van de successierechten inlichten over het bestaan van de rekeningen, de nummers doorgeven alsook de saldi op de datum van overlijden. Dit gebeurt aan de hand van een ‘verklikkingslijst’ die ze aan de fiscus bezorgt en waarvan erfgenamen een kopie kunnen krijgen.

STAP 1 U hebt een akte of attest van erfopvolging nodig

Pas nadat de bank deze informatie heeft verstrekt, kan ze in principe de tegoeden op de financiële rekeningen uitkeren aan de nabestaanden. De bank moet echter elke erfgenaam ten belope van zijn erfdeel uitbetalen, zo niet riskeert ze twee maal te moeten betalen. De bank kan dus pas bevrijdend (lees: geldig) uitbetalen wanneer ze weet wie de erfgenamen zijn en wat hun precieze erfdeel is. Dit gebeurt via de voorlegging van een attest of akte van erfopvolging . De erfgenamen kunnen hiervoor aankloppen bij de ontvanger van successierechten of bij een notaris. In een aantal gevallen – als er een testament of een huwelijkscontract is – kan enkel de notaris de akte van erfopvolging afleveren.

STAP 2 De notaris/ontvanger verwittigt de fiscus en de RSZ

Wie ooit een onroerend goed verkocht, schonk of in hypotheek gaf, weet het: vooraleer de notaris de verkoop- of schenkingsakte maakt, moet hij de fiscus verwittigen die nagaat of de cliënt fiscale schulden heeft. Zo ja, dan bericht de fiscus de notaris hierover – de notificatie, in het jargon – en de notaris moet de schulden inhouden van de verkoopprijs of het bedrag van het hypothecair krediet.

Sinds 1 juli 2012 geldt een gelijkaardige plicht voor notarissen en ontvangers van successierechten die door erfgenamen verzocht worden om een attest of akte van erfopvolging af te leveren. Zij sturen één elektronisch bericht naar de fiscus en de RSZ (loontrekkenden) of RSVZ (zelfstandigen), met vermelding van de identiteit van de overledene, van de erfgenamen of legatarissen (via testament).

LET OP! Hebt u een btw-nummer, dan moet u dit meedelen aan de notaris. Meldt u dit niet, dan riskeert u een administratieve boete van euro 500.

STAP 3 De fiscus/ RSZ meldt de openstaande schulden

De fiscus en/of de RSZ kunnen de notaris of ontvanger een aangetekende brief (met ontvangstmelding) terugsturen waarin zij de schulden melden die nog uitstaan op naam van de overledene of van iemand anders die in het bericht wordt vermeld (erfgenaam, legataris,...). Het kan gaan om belastingen van allerlei slag: inkomstenbelastingen, onroerende voorheffing, verkeersbelasting, btw, enz.

De fiscus/RSZ heeft 12 werkdagen om te reageren. Maar omdat zij ervan uitgaan dat ze de twaalfde werkdag zelf nog kunnen reageren, dient er in de praktijk pakweg 15 dagen gewacht te worden.

STAP 4 Eerst betalen, dan erven

Erfgenamen zullen de erfenisgelden die bij banken geblokkeerd staan maar kunnen opstrijken nadat zij hun eigen fiscale en sociale schulden en die van de overledene hebben aangezuiverd.

De notaris/ontvanger zal (allicht) voor iedere erfgenaam afzonderlijk een uitgifte (een officieel afschrift) van de akte/attest van erfopvolging afleveren. Tegen sommigen onder hen kan immers een notificatie van schuld bestaan, tegen anderen niet.

Per erfgenaam vermeldt hij:

– voor wie het afschrift bestemd is

– hoeveel de erfgenaam krijgt uit de nalatenschap

– dat er geen fiscale of sociale kennisgevingen zijn gebeurd, zodat zijn aandeel kan worden vrijgegeven

OF:

– voor welk bedrag en door welke schuldeiser er een kennisgeving is gedaan, waarbij zijn deel kan worden vrijgegeven na aanzuivering van deze schuld(en).

WEETJE Erfgenamen die geen fiscale of sociale schulden hebben uitstaan, zullen dus niet moeten wachten op hun deel tot een erfgenaam die wél schulden heeft in orde is.

De houder van financiële tegoeden (meestal de bank) zal de tegoeden kunnen vrijgeven als hij een attest of akte van erfopvolging krijgt en de voorwaarden die daarin vermeld staan naleeft. De notaris kan laten weten dat er geen schuld is, dat de schuld voldaan is of dat de bank de rekening kan vrijgeven nadat zij de schuld doorstort aan de fiscus/ RSZ.

Eric Spruyt, notaris, docent KULeuven en HUB, Brussel