Een gift voor het goede doel maakt erven goedkoper

Dankzij het duolegaat laat u iets na aan uw favoriete nichtje én aan het goede doel. Maar hoe zorgt u ervoor dat de vzw het spel meespeelt en niet weigert?

Het duolegaat of legaat vrij van successierechten is interessant voor wie na zijn dood via een testament iets wil nalaten aan iemand die veel successierechten moet betalen. De techniek komt erop neer dat u in uw testament twee begunstigden aanduidt (u verdeelt dus de som die u wilt nalaten): een bijzondere begunstigde – bijv. een nichtje – en een algemene legataris – bijv. Artsen Zonder Grenzen. Normaal gezien betaalt elke legataris successierechten op het deel dat hij krijgt, maar bij een duolegaat betaalt de algemene legataris de successierechten op het bijzondere legaat aan de gewone tarieven. Op de rest betaalt de vzw 8,8 % in Vlaanderen, 7% in Wallonië en 12,5% in het Brusselse gewest, op voorwaarde dat ze fiscaal aftrekbare giften kan ontvangen. Is dat niet het geval, dan bedraagt het tarief 25 %.

In absolute cijfers

Stel: suikertante Carmen verkoopt haar huis en trekt in een serviceflat in. Ze heeft dus enkel nog spaargeld en een beleggingsportefeuille met een waarde van euro 500.000. Ze heeft geen broers en zussen en wil dat haar nalatenschap naar haar nichtje Katrien gaat. Als ze een gewoon testament opmaakt, houdt nichtje Katrien, na aftrek van de successierechten, van de euro 500.000 in Vlaanderen slechts euro 195.000 over. In Wallonië en Brussel is dat respectievelijk zelfs maar euro 190.625 en euro 185.000.

Tante Carmen laat berekenen hoe ze haar nalatenschap fiscaal kan optimaliseren via een duolegaat. Als ze haar vermogen aan Artsen Zonder Grenzen overmaakt, met als last om een bijzonder legaat van euro 300.000 (of 60 %) vrij van successierechten uit te keren aan haar nichtje, dan krijgt Katrien euro 300.000 netto. AZG houdt slechts euro 7.400 over in Vlaanderen, euro 16.625 in Wallonië en helemaal niets (euro 0) in Brussel.

Een minimum

In ons voorbeeld is de kans dan groot dat het goede doel, zeker in Brussel maar ook in Vlaanderen, het legaat weigert. De vzw moet voor het legaat immers ook nog administratie op zich nemen en kosten betalen. Aanvaardt de vzw het legaat niet, dan krijgt nichtje Katrien de volledige som waarop ze echter de volle pot aan successierechten zal moeten betalen.

De meeste vzw’s hanteren als regel dat ze netto minstens euro 10.000 moeten overhouden. In ons voorbeeld zal de suikertante haar legaat dus minder scherp moeten spelen en het bijzonder duolegaat vrij van successierechten voor haar nichtje laten zakken naar bijvoorbeeld 55 % of euro 275.000. Het goede doel zal dan euro 46.450 netto overhouden in Vlaanderen, euro 39.375 in Brussel en euro 57.375 in Wallonië. Het is dus belangrijk dat u vooraf een aantal berekeningen laat uitvoeren. Hou er rekening mee dat sommige goede doelen de lat zelfs op euro20.000 tot euro 25.000 netto leggen.

Ook kleinere vermogens

Het is een misverstand dat het duolegaat enkel interessant is voor grote vermogens of voor wie een goed gevulde bankrekening heeft. Stel dat de suikertante euro 200.000 spaargeld heeft en geen onroerend goed meer. Ze maakt een duolegaat op waarbij ze euro 110.00 euro (55 %) netto, vrij van successierechten, legateert aan haar nichtje Katrien en een vzw als algemeen legataris aanstelt die de successierechten betaalt. Katrien zal dan euro 110.000 netto krijgen en het goede doel euro 29.080 in Vlaanderen, euro 37.575 in Wallonië en euro 30.250 in Brussel – nog steeds binnen de gebruikelijke minima. Bij een gewoon testament zou Katrien slechts euro 90.000 krijgen in Vlaanderen (euro 100.625 in Wallonië en euro 95.000 in Brussel) en al de rest zou naar de staat gaan.

Tips voor een ‘win-win legaat’

1. Bouw een minimum in

U vindt het minimumbedrag van het legaat niet op de website van de vzw. Neem dus best vooraf contact op met de organisatie. Doe dit zeker als de waarde van uw goederen kan stijgen of dalen (bijv. bij een beleggingsportefeuille of een onroerend goed).

2. Voorzie een vervanger

Voorzie een zogenaamde subsidiaire algemene legataris (een vervanger als het ware) voor het geval de vzw of de stichting het duolegaat niet aanvaardt of voor het geval de vzw of stichting op het moment van uw overlijden niet meer zou bestaan.

3. Opteer voor een percentage

Steeds meer vzw’s vragen om het bijzonder legaat in een percentage van de nalatenschap uit te drukken (bijv. 55%) en niet in een bedrag (bijv. euro 300.000) vrij van successierechten. Door de daling van de beurs hielden ze in het verleden aan sommige dossiers niets of nauwelijks iets over.

4. Laat vooraf een aantal berekeningen maken

Laat vooraf berekenen wat het resultaat van uw duolegaat zal zijn. Ga daarbij uit van verschillende hypothesen. Calculeer bijvoorbeeld een waardedaling van uw huis in of een waardestijging van uw beleggingsporte- feuille. Uw notaris of vermogensplanner kan dit snel berekenen via aangepaste software.

Johan Adriaens, Onafhankelijk vermogensplanner

Artsen Zonder Grenzen heeft in 2010 bijna 6 miljoen euro aan legaten ontvangen.