Een droom aan de pols

Elk jaar kopen tienduizenden Belgen een exclusief polshorloge van minimaal 2500 euro (en vaak veel méér). Tienduizenden anderen dromen ervan of zijn bezig ervoor te sparen. Wat maakt een Rolex of een Patek Philippe zo bijzonder en zo gewild? Zijn tweedehandse ‘koopjes’ te vertrouwen? En wat zijn de trends?

(*) Ars Nobilis, Hoge Raad voor Juwelen en Uurwerken, Nieuwelaan 97, 1853 Strombeek, tel. 022676241

Eigenlijk zijn er geen”, antwoordt Joe Claessens laconiek op de vraag wat de voornaamste vernieuwingen in het wereldje van de luxe polshorloges zijn. Hij staat aan het hoofd van Ars Nobilis, de vereniging van de juweliers en horlogeverkopers in België (*). “In de technologie van deze horloges verandert er bijna niets meer. Alleen in de vormgeving zie je trends verschijnen en weer verdwijnen. Maar verder blijven die exclusieve horloges wat ze altijd al waren: een uniek samenspel van edele materialen, handenarbeid en vakmanschap.”

Volgens een schatting van deze vereniging hebben de Belgen in 2001 (het jongste jaar waarvan statistieken beschikbaar zijn) voor zo’n 450 miljoen euro polshorloges gekocht: “11 september heeft de verkoop, zoals die van alle luxegoederen, een flinke knauw gegeven maar inmiddels merken we toch een herstel. Polshorloges in de duurste prijsklasse doen het in België opnieuw goed, net als de betere groep binnen de goedkopere modellen. Alleen de middenmoters blijven achter ten opzichte van de periode vóór 2001.”

Niets digitaals

Negentig percent van al die luxehorloges wordt nog steeds in Zwitserland gemaakt of gebruikt Zwitserse onderdelen van edele materialen, vooral zilver, goud, platina en roestvrij staal. Titaan en alakriet (een zeer hard samengesteld materiaal) maken de jongste jaren opgang. Ook de polsband is gemaakt voor de eeuwigheid (massief goud of zilver) en in dameshorloges worden vaak diamanten en andere edelstenen verwerkt.

Het gaat hier ook altijd om mechanische en analoge horloges met nog echte radertjes, veertjes en slingertjes. Het eindeloos verfijnde en gecompliceerde binnenwerk wordt nog volledig met de hand gemaakt door gespecialiseerde meester-uurwerkmakers. Het ineenpassen van de honderde soms uiterst kleine onderdelen, het afstellen, het inwerken in het montuur en de kwaliteitscontrole vragen precisiewerk en kunnen voor één enkel horloge soms een volle week in beslag nemen. Zeker wanneer het eindproduct niet alleen het uur moet aangeven, maar een Zimmertoren in miniatuur wordt. Bijvoorbeeld met een tweede tijdzone, het jaartal, de schrikkeljaren, een eeuwigdurende kalender, een alarm, een beltoon, de zon- en maanstanden, de dagindeling, een chronometer enz. Ook al deze functies worden in het raderwerk gepast door de handen van zeer duur betaalde vaklui.

Met andere woorden: we staan hier ver van de goedkope digitale kwartshorloges met batterijtjes en de in massa geproduceerde printplaatjes met elektronische schakels. Een luxehorloge kunt u trouwens vaak herkennen aan het feit dat u het nog moet opwinden. Al bestaan er ook modellen die dat opwinden automatisch doen, via een veersysteem.

De mode wil groter en dikker

Er is nog een reden waarom luxehorloges zo duur zijn: hun zeldzaamheid, gekoppeld aan de exclusieve merknaam. Het gebeurt geregeld dat een bepaald model slechts in zeventig of nog minder exemplaren vervaardigd wordt. Dat maakt het uiteraard tot een gegeerd verzamelobject en soms ook tot een veilige belegging. Van de Calibre ’89 van Patek Philippe, naar het schijnt het meest gecompliceerde Zwitserse polshorloge dat ooit gemaakt werd, bestaan slechts 4 exemplaren. Het bestaat uit 1728 onderdelen en biedt 33 functies. Op een veiling begin dit jaar werd er eentje verkocht voor 4,2 miljoen euro.

Ook de tijdloze schoonheid maakt deze horloges erg aantrekkelijk. Zoals Joe Claessens al zei: in de techniek van de analoge horlogerie wordt bijna niets nieuws uitgevonden. De eerste chronograaf (horloge met chronometer) dateert al van de negentiende eeuw en het eerste duikershorloge van Rolex vierde vorig jaar zijn vijftigste verjaardag. Alleen geniale horlogers zoals François-Paul Journe slagen er soms nog in technische verbeteringen in de prestaties van het binnenwerk aan te brengen. Ze maken dat we zulke horloges vandaag minder vaak moeten opwinden of dat de tijdsaanduiding nog accurater wordt.

In het design van de horloges zit er duidelijk wel beweging. Ronde of ovale vormen komen weer vaker voor dan rechthoekige, vierkante of driehoekige. De mode van de heel dunne horloges is echter helemaal voorbij. Grotere en dikkere modellen vormen nu de trend, ook bij de dames, en vele worden aangeboden in de versies small, large en extra large. Bij enkele modellen is extra large zelfs vijf keer groter dan wat we ‘normaal’ zouden noemen. Kwestie van te kunnen opscheppen, misschien. Mijn Rolex is veel groter dan de uwe.

Het enige juweel van de (rijke) man

Luxehorloges worden hoofdzakelijk om twee redenen gekocht: als statussymbool en uit passie. Het statussymbool is vooral belangrijk voor gefortuneerde mannen: zo’n pronkstuk hoort even hard bij hun positie in de samenleving als een sportwagen, diepzeeduiken, golfen, solozeiltochten en avontuurlijke expedities. Het vormt bovendien vrijwel het enige juweel dat ze zonder gêne kunnen dragen. Niet te verwonderen dat merken als Porsche, Lamborghini en Bentley een eigen gamma luxehorloges hebben ontwikkeld. Ze volgen daarmee het voorbeeld van couturiers als Balmain, Gucci, Christian Dior en Versace of van luxeschoenmaker Ferragamo, die al lang onder hun naam exclusieve dameshorloges aanbieden.

Daarnaast heb je mannen (en soms ook vrouwen) die niet per se willen opvallen met hun Baume & Mercier of hun Breitling, maar die het horloge kopen uit liefde voor het knappe vakmanschap, de technische hoogstandjes, de schoonheid en het exclusieve karakter van het object. Joe Claessens: “Ik ken mensen die helemaal niet bemiddeld zijn maar die ervan dromen eens in hun leven zo’n luxehorloge te kunnen kopen om zichzelf te plezieren. Ze sparen hard en doen er opofferingen voor, omdat ze nu eenmaal meer belang hechten aan een echt horloge van pakweg Jaeger-Lecoultre dan aan een grote auto of verre vakanties.”

Een uitstervend beroep

De veiligste plek om in ons land een luxehorloge te kopen is zonder twijfel de juwelier die een opleiding uurwerkmaker heeft gevolgd. Dat laatste is belangrijk. In ons land mag iedereen zich immers probleemloos juwelier noemen maar uurwerkmaker is een beschermd en helaas ook uitstervend beroep. Nog slechts twee scholen in België bieden de opleiding aan, het Technicum Noord-Antwerpen en het IATA in Namen. Niet iedere juwelierszaak is dus een gediplomeerd horlogespecialist. Joe Claessens: “Als het aantal horloges in de vitrine de juwelen overtreft, mag u vrijwel zeker zijn dat de zaakvoerder een uurwerkmaker is. U kunt hem of haar natuurlijk ook de vraag stellen: bent u uurwerkmaker of alleen juwelenhandelaar?”.

Een uurwerkmaker heeft ervaring met het binnenwerk van al die Zwitserse schatten die hij verkoopt. Hij is dus goed geplaatst om advies te geven en uiteraard ook om herstellingen uit te voeren. Al wringt hier wel een schoentje. Joe Claessens: “Onze Belgische uurwerkmakers krijgen steeds minder de gelegenheid hun beroep uit te oefenen. Het meest delicate onderdeel van een reparatie is het openen van het montuur geworden omdat het zeer gecompliceerde binnenwerk en de wijzerplaten tegenwoordig bijna één geheel vormen met het omhulsel. Grote merken roepen hun horloges voor reparaties daarom steeds vaker terug naar de fabriek.”

Een tophorloge kopen via het internet? Te mijden, zelfs wanneer de prijzen erg interessant lijken. U hebt geen enkele garantie op authenticiteit en bovendien moet u zo’n horloge liefst met eigen zintuigen gekeurd hebben eer u het koopt. De website www.worldofwatches.com wordt in de sector wel als bonafide beschouwd. Dit bedrijf koopt nieuwe horloges op bij juweliers die ermee stoppen, maar ook eindereeksen. De prijzen liggen gemiddeld 20 tot 30 % lager dan in de detailhandel (inclusief de verzending) en u hebt de mogelijkheid om uw aankoop terug te sturen als u niet tevreden bent. Zo zagen we op deze site een Hercules Chronograph voor euro2730 (normale prijs euro3300) en een Capeland Baume & Mercier voor euro2447.

Tweedehands?

‘Echte’ Cartiers of Gucci’s die u door een straatverkoper voor 5 of 10 euro worden aangeboden, daarvan weet u uiteraard dat het vervalsingen zijn. In het tweedehandse circuit zijn echter ook authentieke luxehorloges voor een zacht prijsje te vinden. Althans: soms en op voorwaarde dat u uw tijd neemt en zeer voorzichtig blijft. De grens tussen nep en echt blijft immers zeer dun. Zo zijn al heel wat toeristen in Thailand en Vietnam opgelicht in luxueuze en zeer betrouwbaar ogende juwelierszaken, die ‘echte’ Rolexen aanboden vanaf 1200 euro. Toen ze thuis hun koopje lieten onderzoeken, bleken ze wel een uitstekend horloge te hebben gekocht maar géén Rolex.

“Het probleem is, dat ook wij geen garanties kunnen bieden”, zegt Joe Claessens van Ars Nobilis nog. “Ik ken geen enkel lid van onze vereniging dat luxehorloges tweedehands verkoopt. Het publiek kan bij ons wel een lijst van experts krijgen, maar zo’n expertise kost uiteraard geld en kan in de praktijk vaak pas na de aankoop gebeuren.”

De meeste kans op een interessant koopje maakt u bij verzamelaars-kenners die enkele exemplaren verkopen om nieuwe aankopen te kunnen doen. Of bij particulieren die een financiële tegenslag kennen en daarom hun luxegoederen verkopen. Of nog, bij mensen die een tophorloge erven en te koop aanbieden omdat ze er zelf niet geïnteresseerd in zijn. Dit soort van mensen kunt u vinden in de kleine advertenties van kranten en reclamebladen, via de Koopjeskrant, soms op ruilbeurzen en via websites als www.sieraden.2dehands.be en www.ebay.be . In ons land zijn de afstanden nooit groot: als de aanbieder in België woont, kunt u beter eens langsgaan om het kleinood te bekijken. Veel hangt af van het vertrouwen dat u zelf in de verkoper stelt én van het risico dat u wilt nemen. Dat geldt eveneens voor antiekwinkels. Als dat vertrouwen wederzijds is, kan de handelaar zelfs toestaan dat u het waardevolle horloge eerst laat keuren door een expert. n

Ludo Hugaerts