Een donderslag voor onze gezondheid

Als er onweer in de lucht zit, worden dieren zenuwachtig en rusteloos. Dat weet elk baasje. Maar hoe zit dat met de mens? Kan een onweer ons ook treffen als een donderslag bij heldere hemel?

Een onweer is een combinatie van wind, bliksem en donder, soms gepaard met hevige neerslag. De wolk die het vaakst in verband wordt gebracht met onweer is de cumulonimbus, die op grote hoogte en in een warme, vochtige en onstabiele atmosfeer ontstaat, soms op meer dan 10 000 meter. In België loopt het onweerseizoen van eind april tot het begin van de herfst.

Het verband met astma

Als er onweer in de lucht hangt, hebben astmamensen vaker last van aanvallen. Tenminste, zo werd het vele jaren geleden wetenschappelijk vastgesteld. “Vijfentwintig jaar geleden was dat inderdaad een duidelijk epidemiologisch feit,” zegt de Luikse longspecialist prof. Pierre Bartsch. “In die tijd volstond het de opnamegegevens van de ziekenhuizen en de weerberichten naast elkaar te leggen om objectief te kunnen vaststellen dat er een verband was tussen het aantal astma-aanvallen en de onweersbuien, vooral dan bij hevig onweer.”

Vandaag is dat verband minder duidelijk. “Gewoon om het simpele feit dat astma tegenwoordig veel beter behandeld wordt. Er komt haast niemand meer met een astma-aanval in het ziekenhuis terecht – en daardoor in de statistieken. De patiënten weten steeds beter hoe ze zelf moeten reageren omdat de huisartsen betere en duidelijker informatie geven. Maar één ding is zeker: ook vandaag gebeurt er wel degelijk iets als het onweert. De mensen hebben dan ongetwijfeld meer last van astma en allergieën.”

Drie hypotheses

Volgens prof. Bartsch is de correlatie tussen astma/allergie en onweer op drie manieren te verklaren. “Maar”, voegt hij daar meteen aan toe, “je moet deze hypotheses wel met een korreltje zout nemen, want ze zijn niet 100 % betrouwbaar en ze sluiten elkaar ook niet onderling uit.”

Ozon. Allergische en astmatische reacties komen vaker voor omdat het weerlicht de vorming van ozon in de hand werkt. “Zoals u weet is ozon zeer irritant voor personen met zwakke longen. Bijvoorbeeld bij erge luchtvervuiling hebben ze er veel last van.”

Graspollen. Onweer komt vaak voor in de lente en de zomer, wanneer er veel graspollen in de lucht zitten. “Je zou kunnen zeggen dat er een soort samenwerking is tussen ozon en graspollen. Onderzoek heeft aangetoond dat ozon astmalijders nog gevoeliger maakt voor graspollen.”

Schimmels. Deze schimmels, de alternaria, zijn aan het eind van de zomer in de lucht aanwezig, vooral bij onweer. “Dit type schimmel komt in de buitenlucht zeer veel voor. Tijdens een onweer zijn het er echter veel meer en ze kunnen bij gevoelige personen tot astmaklachten leiden.”

Migraine en onweer: vergezocht

Ook migraine wordt vaak in verband gebracht met onweer. Is dat een fabeltje, of...? “Sommige klimaatveranderingen worden wel eens aangehaald als oorzaak van migraine,” bevestigt neuroloog prof. Patrice Laloux. “Maar het verband is vergezocht, de correlatie tussen beide is gering. Er zijn diverse klassieke factoren die migraine veroorzaken (stress, hormonen, een tekort of een teveel aan slaap) en ook enkele minder bekende factoren, zoals geuren en klimaatveranderingen. Uit onderzoek is echter ook gebleken dat elementen als vochtigheid, druk, temperatuur en blootstelling aan de wind ook een invloed hebben, zij het in beperkte mate.”

Gwenaëlle Ansieau