Een brood gezond, graag!

Het is zowel eenvoudig als gezond en maakt al eeuwenlang deel uit van onze voeding. Toch varieert het broodverbruik sterk naargelang de leeftijd, de economische situatie, de modetrends. Krijgt ons dagelijks brood wel de aandacht die het verdient?

Wat is er eenvoudiger dan brood? Je neemt wat bloem, een scheutje water, wat zout en gist en klaar is Kees! En toch brengt de geur van vers- gebakken brood ons in de zevende hemel, en is de smaak van een verse, nog halfwarme boterham met boter, confituur, of kaas heerlijk... Soms schuilt het geluk in de eenvoudigste dingen.

Dalend verbruik

In België verbruiken we gemiddeld 120,6 gram brood per dag (*). Een cijfer dat gestaag daalt sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Toen aten we nog 400 gram per dag. Vergeleken met vroegere generaties zijn onze energiebehoeften echter gedaald (door een betere verwarming, het zittend bestaan, enz.). Ook speelt mee dat er verschillende andere producten, zoals ontbijtgranen, op de markt zijn gekomen. En dan is er nog de onhebbelijke gewoonte van sommige mensen om het ontbijt over te slaan...

Let wel op, want dit cijfer is een gemiddelde. Zo bestaan er niet te verwaarlozen verschillen tussen mannen en vrouwen (de mannen verorberen 145,8 g brood per dag, de vrouwen slechts 97,4 g), en tussen de regio’s (in Vlaanderen: 136,6 g, in Brussel en Wallonië: 97,5 g/dag).

Onvoldoende!

Zelfs in Vlaanderen, waar de broodconsumptie dus aanzienlijk hoger ligt dan in Wallonië en Brussel, blijft het cijfer ver beneden de aangeraden hoeveelheid. Brood is immers een belangrijke bron van koolhydraten, en volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), moeten de koolhydraten zorgen voor het leeuwendeel van onze calorieaanvoer, namelijk tussen de 55% en de 75% van onze totale dagelijkse hoeveelheid energie.

“Voor een aanvoer van 2500 kcal zouden we minstens 5 sneden brood van 35 gram moeten eten”, legt diëtist Serge Pieters uit. “Dit verdeeld over twee maaltijden, waaronder het ontbijt. Vanzelfsprekend moet deze hoeveelheid ook aan- gepast worden aan gestalte en gewicht, en aan het persoonlijke energieverbruik.”

Brood maakt niet dik

Jarenlang heeft brood geleden onder een slecht imago. Vele mensen dachten dat het een dikmaker was en schoven het opzij. Vandaag weten we beter. “Brood op zich is een uitstekend voedingsmiddel”, zegt Serge Pieters. “Het is wat je erop legt, dat het verschil maakt.”

De broodconsumptie is trouwens aanzienlijk lager bij ziekelijk zwaarlijvige personen (104,9 g/dag) dan bij personen met een normaal gewicht (122,1 g) of een licht overgewicht (122,8 g).

Simpel gezond

Brood heeft veel voedingskwaliteiten. “Vooreerst is het rijk aan koolhydraten, die de energie leveren die ons lichaam nodig heeft. Daarenboven is het arm aan vetstoffen, maar wel een bron van plantaardige eiwitten. Even interessant bij bruin en volkorenbrood, is de aanvoer van vezels die noodzakelijk zijn voor een goede darmtransit. Bovendien zorgen bruin en volkorenbrood er eveneens voor dat u sneller het gevoel hebt dat u verzadigd bent. Alleen voor personen met een zwakke maag is witbrood aan te bevelen, want dat verteert makkelijker.”

Variaties op één en hetzelfde thema

Tarwe is de graansoort die het meest gebruikt wordt voor het maken van brood. De voedingskwaliteiten variëren naarmate het meel meer of minder zemelen (het omhulsel van de graankorrel) bevat. Hoe witter het meel, hoe minder zemelen en hoe minder voedingskwaliteiten. Zemelen zijn immers niet alleen rijk aan vezels, maar ook aan mineralen en essentiële vitamines (van de B-groep).

Witbrood is gemaakt op basis van gezeefd meel, waaruit alle zemelen werden verwijderd. Het is zeer makkelijk verteerbaar. Volkorenbrood is gemaakt op basis van meel dat nog veel zemelen bevat. Bruinbrood is een mengeling van witte bloem en volkorenbloem. En roggebrood is een mengeling van rogge- en tarwemeel. “Om het meeste profijt te halen uit al deze soorten, is het aan te bevelen uw gezond verstand te gebruiken”, zegt Serge Pieters nog. “Regelmatig afwisselen is het beste: volkoren, grijs, wit...”

Let op met zout en vetstoffen

Meer brood gebruiken is perfect maar... let wel op voor te veel zout en vetstoffen. In België schrijft de wet voor hoeveel zout aan het brood mag worden toegevoegd: 1,2 gram per 100 gram. In Frankrijk echter is tot 1,9 gram per 100 gram toegelaten. Zeker wie moet oppassen met zout (in geval van hoge bloeddruk, bijvoorbeeld) kan maar beter gewaarschuwd zijn! De Wereldgezondheidsorganisatie legt de lat van het zoutverbruik dan weer op 5 gram per dag.

Een trucje om alle risico’s uit te sluiten? Bak uw brood zelf! Zo kunt u zo veel (of zo weinig) zout toevoegen als u wilt. En wees op uw hoede voor zoute vleeswaren! De vetstoffen die u zelf aan uw boterham toevoegt, kunnen namelijk snel het voedings-evenwicht in de war sturen. Kies de vetstof die het best beantwoordt aan uw gezondheidsprofiel. Indien u uw cholesterol in de gaten moet houden, vervang dan de boter door een margarine verrijkt met omega 3-vetzuren. Let u op uw gewicht, smeer dan niet te veel vetstof op uw boterham, of kies een minarine of een dieetboter.

Vanzelfsprekend maakt u een kruisje over te zoute charcuterie. Kies eerder voor een plakje koud vlees (varkens- of rundgebraad, kip,...) of voor kaas, zonder een beetje vetstof en een flinke portie rauwkost te vergeten. n

* enquête over het Belgische voedingsmiddelenverbruik in 2004, Wetenschappelijk Instituut van de Volksgezondheid.

Gwenaëlle Ansieau