Een bewogen leven

Adolphe Sax was voor de blaasinstrumenten wat Stradivarius voor de strijkers was. Dit jaar zou hij precies 200 jaar geworden zijn. Voor het Muziekinstrumentenmuseum in Brussel een aanleiding om hulde te brengen aan deze beroemde muzikale Belg.

Adophe Sax was een veelzijdige persoonlijkheid”, zegt Jo Santy, woordvoerder van het Muziekinstrumentenmuseum. “Daarom hebben we de tentoonstelling opgevat volgens vier grote thema’s: Sax als uitvinder, als zakenman, Sax zelf en Sax na Sax, want pas na zijn dood vond zijn uitvinding de weg naar de jazz en werd het instrument echt beroemd”.

Puissant rijk en berooid

Antoine-Joseph Sax (roepnaam Adolphe) werd op 6 november 1814 geboren in Dinant als zoon van een instrumentenbouwer. Zijn ouders verhuisden naar Brussel en daar leerde hij in het atelier van zijn vader de knepen van het vak. Aanvankelijk perfectioneerde hij bestaande instrumenten, maar toen hij amper 28 was, kon hij zijn eigen uitvinding – de saxofoon – voorstellen in Parijs. Hij oogstte lof van componist Berlioz en een jaar later, in 1843, vestigde Sax zich definitief in de Franse hoofdstad. Daar ontwikkelde hij een nieuw koperen blaasinstrument: de saxhoorn, die hij kon leveren aan de Franse militaire muziekkapellen. Pas in 1846 vroeg hij een octrooi aan voor de saxofoon.

“Hij musiceerde ook zelf en was een ongelooflijk gedreven iemand”, gaat Santy verder. “Hij heeft gewroet en gevochten en kende nauwelijks een privéleven. Hij had wel kinderen, maar was geen familieman. Sax kampte zijn leven lang ook met veel tegenstand. Hij kreeg af te rekenen met tal van rechtszaken, die hij telkens won, maar die hem ruïneerden. Dat hij als kleine Belg mocht leveren aan het Franse leger, zorgde nu eenmaal voor veel jaloezie. Hij is puissant rijk geweest, maar ook berooid.”

De saxofoon van Bill Clinton

Het museum vertelt uiteraard zijn verhaal aan de hand van instrumenten. Ook nu weer zullen bezoekers muziekfragmenten kunnen beluisteren. “We stellen een 200-tal stukken tentoon. Het gaat om instrumenten van Sax-signatuur en een aantal bijzondere exemplaren die hij zelf in de loop van zijn leven verzamelde. Daarvan komen er 120 uit onze eigen collectie. De rest zijn bruiklenen uit musea en van privéverzamelaars”, aldus de museumwoordvoerder. “Pronkstukken zijn de oudste bekende saxofoons en het originele octrooi uit 1846, waarop u kunt zien hoe Sax bestaande elementen heeft gecombineerd om zijn bekende instrument te ontwikkelen. We zijn ook trots dat we de persoonlijke saxofoon van Bill Clinton kunnen tonen. Hij is helemaal uitgevoerd in de Amerikaanse kleuren. Clinton schonk zijn saxofoons aan een aantal Amerikaanse musea, en op die manier hebben wij hem in bruikleen gekregen.”

Saxofoon weer Belgisch

Adolphe Sax overleed in 1894. Zijn zoon volgde hem op, tot de firma Adolphe Sax & Cie in 1928 de boeken neerlegde. In de jaren 1990 is de laatste telg van de familie Sax gestorven. Een Brugse zakenman kocht het merk in 2012 terug en produceert nu opnieuw Belgische saxofoons.

Sax200. Van 8/2/2014 tot 11/1/2015 in het MIM, Hofberg 2, Brussel. Prijs: € 12 inclusief permanente tentoonstelling). Op 8 en 9/2: gratis openingsconcert. Info: ? 02 545 01 30 en www.mim.be

Ann Heylens