Een beetje circusdirecteur

Eigenlijk wilde hij psycholoog worden om de maatschappij te redden, maar Herman Konings raakte in de ban van het gedrag van consumenten. Hippe bril, modieuze outfit, vlotte babbel: voor ons staat een trendwatcher!

Radicaal, Openhartig, Samenhorig en Aanstekelijk: trendwatcher Herman Konings ziet de toekomst ROSA en dus rooskleurig in. Hij daagt op de plaats van afspraak op met een roze brilmontuur op de neus... Is zijn optimisme niet te mooi om waar te zijn en hoe zeker is hij van zijn visie op de toekomst?

Hebt u een glazen bol?

Herman Konings: Nee, natuurlijk niet! Maar ik ben dan ook geen waarzegger. Wat waarzeggers vertellen is niet gebaseerd op wetenschap. Over trendwatchers wordt nogal eens smalend gedaan, à la ’trendquatscher’. Maar serieuze trendwatchers baseren zich op wat biologen, sociologen en nog een hele resem andere wetenschappers vertellen. Daar proberen ze tendensen in te ontdekken die het consumentengedrag in de toekomst zullen kenmerken.

Dat is op zich een beetje frustrerend, omdat er nooit een eindpunt is. De tijd staat niet stil, dus is er altijd weer een nieuwe toekomst op komst. Vandaag is de toekomst van het verleden. Bovendien zijn er altijd om-standigheden waarop je geen vat hebt en die de toekomst beïnvloeden. Het beeld is er wel in grote lijnen, maar het blijft tegelijk ook altijd wat wazig.

Welke omstandigheden kunnen roet in het eten gooien?

Als ergens veel geld in gestoken wordt, is de kans groot dat het aanslaat en dat het verkoopt. De sociale druk zorgt daar wel voor, die heeft nog altijd een sturende werking. Al sputteren er altijd eerst wat mensen tegen, uiteindelijk heeft iedereen een smartphone.

Daarnaast is er soms ook sprake van zelfbevestigende voorspellingen, self fulfilling prophecy’s. Op het gebied van mode en lifestyle – niet echt mijn ding – heb ik dat al gezien. Ooit hadden we een internationaal gerenommeerde trendwatcher op dat gebied uitgenodigd voor een lezing en dan zie je daar hopen mensen uit de modewereld ijverig zitten pennen. Die geven dat door aan hun productiemensen en dan ligt er natuurlijk in de winkel wat die autoriteit voor-speld heeft...

Gaat het vandaag de dag niet allemaal erg snel?

Kijk, wereldwijd werken meer wetenschappers dan ooit aan de toekomst, veel meer dan er sinds het begin van deze planeet ooit geweest zijn. In een aantal landen, zoals pakweg Brazilië, Korea of Turkije, gaat het heel hard wat de drie O’s betreft: onderwijs, onderzoek en ontwikkeling. Wetenschappers zijn de nieuwe helden van de jonge generatie. Die beseft heel goed hoe zwaar de vorige generaties op de wereld en op hen drukken, maar ze geloven in een oplossing door de wetenschap, in de maakbaarheid van een samenleving. Omdat ze opgegroeid zijn met de ervaring van de digitale, virtuele wereld, waarin het allemaal wel goed komt. En ze hebben geen ongelijk.

Wat is de opvallendste trend van de toekomst?

Dat er geen amateurs meer zullen zijn. De technologie zorgt ervoor dat we hoe langer hoe meer zelf kunnen doen, met toestellen die hoe langer hoe gebruiksvriendelijker en compacter zijn. Dat heeft grote gevolgen voor de economie. Nu al verdwijnen de traditionele fotowinkels. Want haast niemand gaat daar nog met een rolletje deels mislukte foto’s naartoe. We laten enkel geslaagde foto’s afdrukken of we drukken ze zelf thuis af. En fotoreportages van bijvoorbeeld huwelijken worden almaar vaker gedaan door amateurs die qua uitrusting niet veel voor professionele fotografen moeten onderdoen. En omdat het hun hobby is en ze er niet van moeten leven, kunnen ze zich permitteren om veel minder te vragen. Het tijdperk van de amateur is voorbij. De grenzen verschuiven.

Er zijn drie keer meer triatleten dan vroeger. Wie zich in zijn vrije tijd op iets toelegt, behaalt heel behoorlijke resultaten die de stielman naar de kroon steken. Vooruitziende boekhandelaars dromen nu al van een compacte drukmachine die op vraag van de klant meteen elk boek drukt. Maar in een nog iets verdere toekomst zal de klant waarschijnlijk een nog compacter toestel ter beschikking hebben, zodat hij elk boek dat hij wil, zelf kan afdrukken...

Ook opvallend is de revival van het authentieke. Mensen nemen geen genoegen meer met wat iedereen al heeft, maar zoeken het bijzondere, het locale op. Alles waar een verhaal achter zit.

Met alle voorkennis die u hebt over toekomstige ontwikkelingen, kunt u makkelijk rijk worden. U hoeft maar te investeren in dat wat het in de toekomst helemaal gaat maken.

Ik investeer zelf helemaal niet, ik bezit geen enkel aandeel. Dat is allemaal te vaag, te vluchtig. Ook dankzij mijn vader: die werkte voor een bank en kende die wereld door en door. Mijn vrouw en ik willen niet per se enorm rijk worden of zo. We hebben – dat is een bewuste keuze – ook geen kinderen die moeten kunnen studeren.

Heeft het zakelijke instinct van uw vader u op weg gezet om het consumentengedrag te bestuderen?

Ik denk het niet. Mijn vader is jong gaan werken en is dan tot bankdirecteur opgeklommen. Dat deed hij graag, met mensen omgaan. Hij was een goede bankdirecteur; zo goed dat hij promotie maakte. Jammer genoeg lag het werk dat hij toen moest doen, hem veel minder: geld recupereren bij middenstanders.

Mijn moeder was huisvrouw en van West-Vlaamse afkomst, misschien had ze daaraan haar ondernemingsgeest te danken. Zij hielp soms kleding verkopen en dat kon ze heel goed. En mijn broers en ik zijn geen van allen ondernemers. Het bedrijfje van mijn vrouw en mezelf is dan ook heel kleinschalig: behalve onszelf, werkt er nog een halve kracht. We willen het niet anders. Ik heb geen zin om het grootschaliger aan te pakken. Ik hou er niet van om mensen te zeggen wat ze moeten doen, hen aan het werk te houden.

Op uw cv prijkt een licentiaatstitel in de theoretische psychologie.

Toen ik in het laatste jaar secundair zat en moest beginnen nadenken over wat ik zou gaan doen, dacht ik aan psychologie vanuit een sociaal engagement: ik wilde mensen helpen, de maatschappij redden. Maar toen moest ik een jaar overdoen omdat ik gebuisd was voor statistiek. Ik had dat knal uit het hoofd geleerd. Pas toen ik er opnieuw aan begon, kwam die klik waardoor ik het opeens snapte en ik geen moeite meer had om dat vak te studeren.

Ik had dus plots veel tijd en ging wat bijverdienen bij een marktonderzoeksbureau (grijnst). Eén van de oudere studenten die daar werkte, was ene Patrick Janssens... Daar is mijn liefde voor het bestuderen van consumentengedrag gegroeid en uiteindelijk heb ik na twee kandidaturen voor theoretische psychologie gekozen. Ik was dat toch al wat beu, het feit dat het in de klinische psychologie nooit eens zwart of wit kon zijn, maar altijd grijs...

Ik neem aan dat u als kind geen trendwatcher wou worden, maar iets spannender: brandweerman?

Nee. (lacht) Ik wou circusdirecteur zijn. En eigenlijk is daar wel iets van overgebleven, ben ik dat ook een beetje geworden. Ik geef tientallen presentaties per jaar en dan probeer ik de aandacht van mijn publiek vast te houden met een goed verhaal; een herkenbaar verhaal.

Ariane De Borger

“De opvallendste trend van de toekomst is dat er geen amateurs meer zullen zijn”