Droge ogen

Een droog oog is onaangenaam. Hoe het precies voelt, hangt af van patiënt tot patiënt. “Soms hebben de patiënten de indruk dat er iets in hun oog zit”, zegt Dr. Miriam Zelinka van de oogartsenpraktijk Brussels Eye Doctors. “Ze klagen over een branderig gevoel, zijn zeer gevoelig voor licht en moeten vaker met de ogen knipperen. De ogen zijn rood en moe. Lenzen worden nog maar moeilijk verdragen. U moet weten dat het hoornvlies – rekening houdend met de kleine oppervlakte – een van de meest bezenuwde plekjes van ons lichaam is. Vandaar dat het zo gevoelig is...”

Tranen – die we uitsmeren telkens wanneer we met onze ogen knipperen – hebben vele functies. “Ze beschermen het hoornvlies tegen verzwering, leveren de zuurstof en de nutriënten die het nodig heeft en spoelen eventuele onzuiverheden weg van het oogoppervlak. Maar ze vervullen ook een optische rol: ze maken het hoornvliesoppervlak gladder. Vandaar dat we beter zien nadat we even met de ogen hebben geknipperd.”

Kwantiteit én kwaliteit

Droge ogen zijn geen onschuldig fenomeen. Soms ligt het probleem bij de kwantiteit van de tranen, soms bij de kwaliteit. “Om dit te begrijpen, moet u weten dat de traanfilm uit drie lagen bestaat: een slijmlaag, een waterige laag en een vetlaag. Elke laag wordt door een andere klier geproduceerd. Soms vermindert de traanproductie omdat de klieren met de leeftijd verschrompelen. Maar het gebeurt ook dat slechts een van de klieren minder goed werkt. Dat volstaat om de samenstelling van de traanfilm te wijzigen: die heeft dan niet meer dezelfde eigenschappen en dat kan tot droge ogen leiden.”

Om een diagnose te stellen, onderzoekt de arts het oogoppervlak met een biomicroscoop, ook spleetlamp genoemd. Daartoe druppelt hij eerst fluoresceïne in het oog, oranje oogdruppels die onder het blauwe licht van de spleetlamp groen kleuren. Met behulp van deze techniek kan de arts de toestand van het hoornvlies checken: de fluoresceïne vult de gaatjes op het hoornvlies op die de droogheid veroorzaakt. Onder het blauwe licht zien deze letsels eruit als groene puntjes. Soms gaat het om een diepe hoornvlieszweer.

“Met deze techniek kunnen we ook de traanstroom in beeld brengen, d.w.z. de hoeveelheid tranen in het oog op een welbepaald moment. Als de traanproductie verminderd is, kunnen we dat zien. Om de basale traanafscheiding nog beter te beoordelen, kunnen we ook de Schirmertest uitvoeren. Daarbij bevestigen we onder lokale verdoving een strookje vloeipapier in de overgangsplooi tussen de oogbol en het onderste ooglid. Na vijf minuten kijken we hoeveel millimeter van het strookje doordrongen is van tranen. Deze test wijst op een probleem indien minder dan 5 mm vloeipapier doordrongen is.”

Om de kwaliteit van de tranen te beoordelen, gebruikt de arts de BUT-test (BUT staat voor Break-Up Time): nog altijd met behulp van fluoresceïne meet hij de tijd (in seconden) tussen het aanbrengen van een druppel op het hoornvlies en de afbraak van de traanfilm. Breekt die af nog vóór er 10 seconden verstreken zijn, dan betekent dit dat het vetlaagje ontoereikend is en de kwaliteit van de traanfilm dus niet in orde.

De oplossingen

Uiteraard worden droge ogen nóg droger onder invloed van omgevingsparameters zoals airco, intensieve verwarming of een ventilator die te dicht staat. “Ook sommige aandoeningen (syndroom van Sjögren, sarcoïdose, enz.) en sommige geneesmiddelen (psychofarmaca, antidepressiva, immunosuppressiva bij transplantaties of chemotherapie) kunnen een rol spelen”, preciseert Dr. Zelinka. “Maar in de overgrote meerderheid van de gevallen worden droge ogen veroorzaakt door hormonale veranderingen. De oplossing bestaat er dan in, kunsttranen in het oog te druppelen. Er zijn tal van druppels op de markt waarvan zowel de samenstelling als de viscositeit verschilt. De behandeling verloopt vaak gradueel: we beginnen met de lichtste formule. Indien nodig kunnen we de viscositeit opdrijven. Hoe stroperiger de druppels, hoe beter ze beschermen. Gewoonlijk moet de patiënt twee tot drie keer per dag druppelen, soms vaker. Druppels zonder bewaarmiddelen worden beter verdragen.”

Heel soms zal de arts voorstellen de traanpunten af te sluiten met een piepkleine siliconenplug waardoor de tranen niet meer naar de neus kunnen vloeien. Hier kan het gaan om permanente of tijdelijke plugs.

Een laatste optie is de zogenaamde cauterisatie (toebranden van traanpunten): de toegang tot het traanafvoersys- teem wordt dan definitief afgesloten.

Enkele tips

n Kies voor voeding met veel vetzuren (vis, visoliecapsules).

n Installeer een luchtbevochtiger, vooral als de lucht in het vertrek droog is.

n Wanneer u heel geconcentreerd bent (bijv. wanneer u leest of computerwerk doet...), knippert u sowieso minder met uw ogen. Maak er een gewoonte van, bewust vaker te knipperen.

n Zijn uw ogen geïrriteerd? Houd ze dan om het halfuur gedurende een volle minuut gesloten.