Draag zorg voor uw lever

Onze lever is een ijverig baasje: dag en nacht vervult hij tal van essentiële functies voor ons lichaam. Toch zijn we niet altijd even vriendelijk voor hem. Hoe kunnen we onze lever beter verzorgen?

Hoewel hij veel voor ons lichaam doet, kennen we onze lever nauwelijks. Zelfs wanneer het slecht met hem gaat, merken we dat niet. Vaak is het te laat voor-aleer we beseffen dat er iets mis is. Weet u bijvoorbeeld waar uw lever precies ligt? Hij bevindt zich rechtsboven in de buikholte, achter de ribben, net onder het middenrif. Hij bestaat uit twee kwabben, de ene iets groter dan de andere, en weegt bij volwassenen 1,2 tot 1,5 kg. Omdat er elke minuut bijna anderhalve liter bloed doorstroomt, heeft hij een roodbruine kleur.

Vitale functies

De lever wordt vaak – en terecht – vergeleken met een fabriek: hij produceert, sorteert, elimineert, stockeert,... “Hij vervult inderdaad verschillende vitale functies. Zonder lever kunnen we niet leven”, zegt dr. Moreno van de dienst Hepatologie en gastro-enterologie van het Erasmusziekenhuis in Brussel. “Hij heeft drie hoofdfuncties: de synthese van essentiële eiwitten en enzymen voor ons lichaam, de stofwisseling van verschillende geneesmiddelen en moleculen evenals de afbraak van schadelijke stoffen, en ten derde de productie van gal die een belangrijke rol speelt bij de vertering van vetten.” Bovendien zorgt onze lever voor een voldoende voorraad ijzer, vitaminen en glucose.

Van fibrose naar cirrose

Wanneer we onze lever zwaar op de proef stellen, wordt hij vezeliger en harder (fibrose). Wanneer 75 % van de lever afgestorven is, kan hij zijn functies niet meer naar behoren vervullen en spreken we van leverinsufficiëntie. Het eindstadium van deze degeneratie is cirrose.

In België zijn de drie belangrijkste oorzaken van levercirrose: alcoholgebruik, chronische virale hepatitis (voornamelijk hepatitis C en in mindere mate hepatitis B maar daartegen kunt u zich laten vaccineren) en zwaarlijvigheid. Levercirrose kan een voorbode van kanker zijn. Elk jaar ontaardt ongeveer 5 % van de cirrosegevallen in kanker.”

Het belang van een tijdige screening

Omdat ontaarding van de lever in alle stilte gebeurt, is het belangrijk je tijdig te laten screenen. “Want het grote probleem van de leverziekten”, zegt dr. Moreno, “is dat er behalve vermoeidheid geen symptomen zijn die de patiënt waarschuwen dat hij in een ernstig stadium terechtkomt. Wie tot de risicogroep behoort (wie regelmatig en veel alcohol drinkt, wie mogelijk een virale hepatitis heeft opgelopen omdat hij in aanraking is geweest met bloedproducten of met antecedenten van toxicomanie,...) moet zich écht laten screenen.”

Deze screening bestaat in de eerste plaats uit een bloedproef met daarna eventueel een gloednieuw onderzoek, de FibroScan®, die de graad van leverfibrose bepaalt. Een biopsie is dus niet langer nodig, tot grote vreugde van heel wat patiënten. De FibroScan® heeft heel wat voordelen: dit onderzoek is niet alleen pijnloos, snel (het duurt ongeveer 5 minuten) en onschadelijk maar levert onmiddellijk een resultaat op en kan een groter deel van de lever ineens onderzoeken dan welke andere methode ook. Het principe? Aangezien de lever almaar harder wordt naarmate de ziekte zich ontwikkelt, hoeft alleen maar zijn elasticiteit gemeten worden om deze ontwikkeling te evalueren. De FibroScan® stuurt een schokgolf naar de lever en berekent zijn hard-heid op basis van de voortplantings-snelheid van deze golf. Van de verschillende metingen wordt dan het gemiddelde genomen. Hoe harder de lever, hoe meer de fibrose zich in een vergevorderd stadium bevindt.

Onze lever heeft echter de bijzondere eigenschap dat hij zich in sommige omstandigheden kan herstellen. “Bij acute hepatitis bijvoorbeeld sterven de levercellen af maar kan de lever nadien tot zijn normale staat terugkeren. Ook als de helft van de lever weggenomen wordt, zal hij regenereren en weer even groot worden als tevoren. Maar dat geldt enkel voor een gezonde lever. Als er al een cirrose aanwezig is, zal dit proces veel moeizamer verlopen.”

Geen dieet

Patiënten met een beschadigde lever moeten uiteraard alcohol vermijden en op hun gewicht letten. “Maar er is geen speciaal dieet”, benadrukt dr. Moreno. “Ze mogen alles eten wat ze willen.” Zo is het na de feestdagen voldoende om weer normaal te eten. Logischerwijs gaan ze dan weer wat minder uitgebreid eten, de wijn door water vervangen en weer meer fruit en groenten eten. Een levercrisis of iets dergelijks bestaat dus niet. Deze vaak gebruikte uitdrukking wijst in werkelijkheid meestal op een maag-darmontsteking of op een indigestie.

Ten slotte is een waarschuwing voor wie geneesmiddelen gebruikt hier op zijn plaats. Een cirroselever filtert de geneesmiddelen immers niet meer op dezelfde manier. Dit kan onverwachte neveneffecten ver-oorzaken, het verwachte effect van de geneesmiddelen verzwakken of zelfs giftig worden. Volgt u een medicijnenkuur en krijgt u leverproblemen, praat er dan over met uw dokter! n

Gwenaëlle Ansieau