Door een bril van pastel

Stichting Folon, kasteelhoeve van Terhulpen, Drève de la Ramée, 1310 Terhulpen, 02 653 00 77. Alle dagen open behalve maandag

Jean-Michel Folon is niet met enkele woorden te karakteriseren: tekenaar, schilder, aquarellist, etser, lithograaf, beeldhouwer, ontwerper van wandtapijten en affiches, filmmaker, ontwerper van theater- en operadecors, mozaïeken en glasramen, maar ook levensgenieter, vruchtbare schepper, gentleman. Een gesprek met het hart op de tong...

Het is moeilijk te geloven dat u onlangs 70 bent geworden...

Wie heeft gezegd dat ik 70 jaar ben? Ik voel me meer zeven. En ik heb geen haast om op te groeien. Het leven is als een mooi stuk speelgoed dat je krijgt: hoe meer je ermee speelt, hoe meer je ervan houdt. Ik hou elke seconde een beetje meer van het leven. De Schepper neemt het ons af wanneer we er het meeste aan gehecht zijn. Ik heb nooit gesnapt waarom hij de spelregels zo stom heeft gemaakt.

U hebt honderden van uw werken verzameld in de Stichting Folon, in Terhulpen. Was dat om een soort balans van uw leven te maken?

De Stichting is het open boek van mijn leven. Ze verzamelt alle werken waarvan ik nooit afscheid heb willen nemen. Telkens als ik aan een tekening, een aquarel of een schilderij begin... hoop ik dat ik een mirakel zal verrichten. Mirakels zijn zeldzaam, maar als het gebeurt, ontstaat er een geheimzinnige, diepe band, zoiets als de band tussen moeder en kind. En dan kan ik het natuurlijk niet afstaan. Een jaar of tien geleden kreeg ik het gevoel dat ik al die werken moest samenbrengen. Als ik het niet deed terwijl ik nog leefde, wie zou het later dan doen?

Is het idee van de Stichting op die manier ontstaan?

Ja. Eerst wilde ik ze in Venetië vestigen. Ik hou heel veel van de lagune. Toen ik op een dag de burgemeester van Venetië ontmoette, vroeg ik waar ze al die eilanden voor gebruikten. Nergens voor, zei hij. We kunnen er niets mee doen. Wilt u er eentje? Kies maar, ik verkoop het u voor een symbolische lire. Ik heb toen een fantastisch eiland gekozen, het eiland van de waanzinnigen, er was daar ooit een gekkenhuis geweest. Maar later liep ik de minister-president van het Waalse gewest tegen het lijf, die over mijn Venetiaanse plannen had gehoord. Maar u bent toch Belg? zei hij. En opeens was ik Venetië vergeten. Hij had gelijk: het was logischer dat ik mijn werken zou samenbrengen in het land waar ik geboren ben.

Niet alleen in het land maar ook op de plek waar u geboren bent...

Dat is juist, ik ben opgegroeid in de omgeving van het Solvaypark en de hoeve waar de Stichting nu gevestigd is. Ik heb een deel van mijn jeugd doorgebracht aan het meer van Genval. Mijn vader en mijn broer en ik gingen wandelen in het park van Solvay. Mijn moeder bleef thuis, zodat ze een paar uur rust kreeg. Maar ik bracht altijd rododendrons voor haar mee. Ik wist wel dat je geen takken mocht meenemen, maar er waren er zoveel! En mama hield er zo van... Mijn broer en ik kwamen er zelfs in de oorlog, terwijl de Duitsers het kasteel bezetten. We sneden rododen-drons af voor de neus van de bewakers. Dat was niet ongevaarlijk!

Mijn mooiste herinnering dateert evenwel van voor de oorlog, toen ik vier of vijf jaar was. Op het erf van de hoeve zat er een pauw op een mesthoop. Ik zie hem nog voor me. Zijn veren vormden een regenboog. Al mijn vogels en al mijn regenbogen zijn uit dat beeld ontstaan. Hier... op de kasteelhoeve van Terhulpen waar mijn werk nu verzameld is. Het is voor mij een magische plaats.

De cirkel is dus gesloten. Maar tussendoor hebt u lange tijd in het buitenland vertoefd. Het is ook daar dat u beroemd werd. Geen sant in eigen land?

Ik heb nooit de bedoeling gehad om beroemd te worden. Toen ik 20 was, heb ik België en mijn studies vaarwel gezegd omdat ik mij aan het tekenen wilde wijden. Ik ben naar Parijs gelift en heb mijn weg gezocht. Ik vond het normaal om te vertrekken, net zoals ik het normaal vind om terug te keren.

U ijvert voor een heleboel zaken, van de milieubescherming tot de verdediging van de Rechten van de Mens. Waarom?

Ik voel mij niet bijzonder geëngageerd. Ik maak graag dingen en ik zou graag zeggen dat die de schoonheid van het leven voorstellen. Maar dat lukt niet altijd... Het leven omvat heerlijke maar ook verschrikkelijke dingen. Soms heb ik zin om te beminnen, maar helaas zijn er ook dagen dat ik zin heb om te huilen. Daarom heb ik bijvoorbeeld affiches tegen de doodstraf gemaakt of het standbeeld voor de vermiste kinderen. En daarom ben ik onlangs ambassadeur van UNICEF geworden. Momenteel illustreer ik de Rechten van het Kind. Je kunt niet over de schoonheid van de wereld vertellen zonder soms haar lelijkheid aan te klagen, want ze zijn er allebei.

Een van de onderwerpen die u na aan het hart liggen is de handicap. In het bijzonder het autisme.

Ik vertel over autisme omdat het deel uitmaakt van mijn leven. Ik heb een autistisch kind dat nu veertig is. François. Ik noem hem graag Francesco. Hij is buitengewoon, zoals de meeste kinderen dat zijn... Maar je bent altijd geneigd om iemand die het meer nodig heeft ook meer liefde te geven. Ik hou zielsveel van Francesco. Zijn moeder en ik zijn vergeten dat hij niet helemaal is zoals de anderen. De communicatie valt niet altijd mee, maar het lukt. Liefde vermag alles. Autisten hebben zoveel behoefte aan liefde dat je wel verplicht bent om alle liefde in jezelf bij elkaar te zoeken. Daar word je beter van. Dankzij dat kind heb ik ongelooflijke dingen meegemaakt. We lachen, we zingen, we praten over de maan, over de sterren, Bach en Mozart...

Denkt u dat die ervaring uw leven als kunstenaar heeft beïnvloed?

Enorm. Als je een gehandicapt kind hebt, lijken een heleboel dingen erg relatief. Geld, glorie, roem... Alles wat een kunstenaar normaal interesseert, laat mij onverschillig. Ik werk, ik creëer en ik ben daar heel gelukkig mee, maar de essentie ligt ergens anders. n

Christine Masuy – Foto: Natacha d’Ydewalle

Het is allemaal begonnen met... een pauw op een mesthoop