De wet beschermt geliefden, ook als ze uit elkaar zijn

De rol van schuchtere maar onbevallige geliefde in La folie des grandeurs – aan de zijde van Louis de Funès en Yves Montand – maakte actrice Alice Sapritch op slag beroemd. Ze is dan 55 jaar en neemt zo eindelijk wraak op haar (letterlijk) geruïneerde kindertijd. Haar vader speelde door zijn gokverslaving de gezinswoning kwijt. Vaarwel Istanbul. Alice strandt in Brussel en komt zo in Parijs terecht.

Gelukkig is zo’n drama vandaag in België ondenkbaar. De bescherming van de gezinswoning is heilig, een recht dat geldt ongeacht wie de eigenaar is. Zowel voor wie gehuwd is (zelfs al is dat met scheiding van goederen), als voor wie wettelijk samenwoont, geldt dat de gezinswoning niet mag worden verkocht, bezwaard met een hypotheek of verhuurd, zonder toestemming van de partner. Ook al is die partner geen mede-eigenaar.

Dat principe geldt ook als degene die 100% eigenaar is, de deur van de woning achter zich heeft dichtgetrokken na een dispuut. Logisch, want de wet wil immers de partner beschermen en voorkomen dat hij/zij op straat wordt gezet. Verrassend is evenwel dat dit ijzersterke principe ook blijft gelden als de ‘beschermde’ partner, die geen eigendomsrecht heeft, het huis verlaat. Anders gezegd: zelfs al wordt de 100% eigenaar in de steek gelaten door zijn partner, dan nog kan hij/zij niet zomaar met het huis doen wat hij/zij wil. Het spreekt voor zich dat deze situatie niet kan blijven duren: bij een feitelijke scheiding zal de familierechter dan ook stappen ondernemen om deze toestand te deblokkeren.

Dit alles zowel voor wie gehuwd is als voor wie wettelijk samenwoont. Het recht heeft zich aangepast aan een sociologische evolutie: liefde is voor eeuwig en niet enkel binnen het huwelijk. Die gelijkschakeling wordt ook deels doorgetrokken in het erfrecht: de wettelijk samenwonende partner erft het vruchtgebruik van de gezinswoning. “Maar zonder testament erft hij/zij verder niets van de partner”, benadrukt Gaétan Bleeckx, notaris in Sint-Gillis en woordvoerder van de Brusselse federatie van notarissen. “Het verschil tussen wettelijke samenwoners en gehuwden is toch nog groter dan veel koppels denken.” Beseffen ze eigenlijk wel dat één van hen de wettelijke samenwoning eenzijdig kan beëindigen?

Feitelijke samenwoners zijn nog slechter af! Voor hen geen bescherming van de gezinswoning. Na een overlijden is het zelfs zo dat de partner die mede-eigenaar is, door de erfgenamen van de overledene kan worden gedwongen uit onverdeeldheid te treden en de woning te verkopen. Dus al beschermt de wet geliefden die uit elkaar zijn, dan nog neem je best je voorzorgen!

Zelfs al wordt de partner die 100% eigenaar is in de steek gelaten, dan nog kan hij niet zomaar met zijn huis doen wat hij wil.