De (vrede)rechter verzoent

U hebt een conflict met een buur, een huurder of uw ex-partner maar daarvoor een proces starten vindt u wat overdreven? Waarom zou u geen verzoeningspoging wagen bij de (vrede)rechter? Het is gratis, het gaat snel... en hij is een specialist ter zake!

Bij een discussie waar u onderling niet uitraakt, is het lang niet altijd nodig om naar een advocaat te hollen en een echte procedure bij de rechtbank te starten. Die duurt vaak lang en is niet goedkoop. In bepaalde gevallen is het mogelijk en zinvol (soms zelfs verplicht) om een verzoeningspoging te ondernemen bij de rechtbank, meestal bij het vredegerecht.

Typische conflicten

Een verzoeningspoging bij de vrederechter is alleen mogelijk voor zaken waarvoor de vrederechter bevoegd is als het tot een echte procedure zou komen. Typische gevallen zijn geschillen tussen:

n buren (bijvoorbeeld over lawaai-hinder, de afstand van bomen en planten tot de perceelgrens,...)

n een eigenaar en een huurder (bijv. over het niet betalen van huur, over wie bepaalde herstellingen aan de huurwoning moet betalen,...)

n mede-eigenaars (bijv. over het onderhoud van gemeenschappelijke delen)

n een onderhoudsplichtige en een onderhoudsgerechtigde.

In al deze gevallen heeft de inzet van het geschil geen belang. Elk conflict tussen een eigenaar en een huurder moet dus wel degelijk bij de vrederechter worden ingeleid, ook als het conflict over meer dan euro 1860 gaat. Daarnaast kan een verzoening bij de vrederechter ook voor heel wat geschillen waarvoor in principe een andere rechtbank bevoegd is, maar waarvan de inzet minder bedraagt dan euro 1860. Bijvoorbeeld: een discussie met uw garagist over een herstelling die minder dan euro 1860 kost. Ligt de factuur hoger, dan is de rechtbank van eerste aanleg of eventueel de rechtbank van koophandel bevoegd .

LET OP! Voor zaken die niet tot de bevoegdheid van de vrederechter behoren, kunt u uiteraard wel een verzoeningspoging ondernemen bij de rechtbank die normaal bevoegd is voor de materie (de arbeidsrechtbank bij geschillen tussen een werkgever en een werknemer, de rechtbank van eerste aanleg bij geschillen boven euro1860, de rechtbank van koophandel voor handelaars,...). De regels zijn in ruime mate dezelfde als deze bij een verzoening voor de vrederechter. Alleen is zulke werkwijze heel wat minder gebruikelijk.

Het moet (meestal) niet, het mag

In principe bent u niet verplicht om een zaak in verzoening voor de vrederechter te brengen. Als u dat per se wenst, kunt u onmiddellijk een echte procedure starten. Dit gebeurt met een dagvaarding of een verzoekschrift.

Een uitzondering op de vrijheid van keuze tussen verzoening en gewone procedure bestaat is voorzien voor geschillen in het kader van pachtzaken, waar een voorafgaande verzoening bij de vrederechter verplicht is. Tot voor kort bestond nog een uitzondering voor huurgeschillen waarbij de woning de huurder tot hoofdverblijfplaats dient. Vooraleer daar te gaan procederen, was u verplicht een verzoeningspoging te ondernemen maar dit is niet langer het geval (lees in dit verband het kaderstukje p. 84).

Eenvoudige procedure

Wilt u een verzoeningspoging starten bij de vrederechter, dan hoeft u niet per se een beroep te doen op een advocaat. De procedure is heel eenvoudig.

n U stapt (of schrijft een brief) naar de griffie.

Het volstaat dat u naar het (bevoegde) vredegerecht stapt en daar om een verzoening vraagt. Op de griffie worden dan de nodige formaliteiten vervuld om de procedure te starten. U kunt de verzoening ook schriftelijk aanvragen door een brief te sturen naar het vredegerecht. Dat hoeft niet aangetekend te gebeuren. U vermeldt uw identiteit en adres en die van de persoon die u wilt oproepen. U geeft ook kort aan waarover de discussie gaat en wat u wilt bereiken (bijvoorbeeld dat de andere partij u een bepaald bedrag betaalt). U vermeldt dat u de andere partij in verzoening wilt oproepen en ondertekent de brief.

weetje U kunt geen verzoening vragen in plaats van iemand anders (bijv. een buur of een familielid). Wilt u dat doen, dan moet deze buur of familielid mee de brief ondertekenen.

n De vrederechter roept op.

Na hooguit een paar weken krijgen beide partijen een brief van het vredegerecht met de datum en het uur waarop zij kunnen langskomen. De verzoening zal niet plaatsvinden in een openbare zitting maar in het kantoor van de vrederechter, dus zonder toeschouwers.

Houd er rekening mee dat diegene die u in verzoening oproept niet verplicht is te komen opdagen. Blijft hij weg, dan is de verzoening een maat voor niets. De vrederechter zal in dat geval enkel kunnen vaststellen dat er geen verzoening mogelijk is. Op dat ogenblik een uitspraak in de zaak doen – lees: de afwezige partij veroordelen – kan hij niet. Het zou ook kunnen dat de andere partij niet zelf verschijnt maar een advocaat stuurt, of een familielid.

LET OP! Als u zich door iemand anders wilt laten vertegenwoordigen, moet u die persoon een schriftelijke volmacht geven. Spreek ook duidelijk met hem af tot hoever die persoon toegevingen mag doen. Als u dit op papier wilt zetten, doe dat dan apart van de volmacht want de vrederechter zal de volmacht willen zien.

De partijen beslissen

Komen beide partijen (of hun vertegenwoordigers) opdagen, dan kan de verzoeningspoging beginnen. De vrederechter tracht te bemiddelen en tot een oplossing te komen, maar hij kan niets afdwingen. Het zijn uiteindelijk de partijen die uit vrije wil tot een vergelijk moeten komen.

n Een verzoening.

Ofwel slaagt de vrederechter erin de standpunten te verzoenen en bereikt u een akkoord. Allicht zult u allebei wat water bij de wijn moeten doen en een deel van uw eisen laten vallen. Als u nog geld van uw huurder moet krijgen, zou u bijvoorbeeld kunnen aanvaarden dat hij de achterstal in schijven betaalt (in plaats van het ganse bedrag in één keer te moeten ophoesten).

Als u tot een verzoening komt, dan stelt de vrederechter daar een Proces-verbaal van verzoening van op. Dit wordt ondertekend door de beide partijen, de griffier en de vrederechter.

LET OP! Het proces-verbaal heeft dezelfde waarde als een vonnis en is dus bindend. Dit betekent dat u er later niet zomaar op kunt terugkomen. Het is zelfs zo dat u – na een proces-verbaal van verzoening – geen hoger beroep hiertegen kunt aantekenen.

weetje Leeft de tegenpartij de overeenkomst niet na, dan kunt u met het proces-verbaal naar een gerechtsdeurwaarder stappen om het te laten uitvoeren. De gerechtsdeurwaarder kan beslag laten leggen op bepaalde goederen van de andere partij. Hiervoor hebt u wel een officieel getekend afschrift van het pv nodig, in het jargon een grosse genoemd. Dat kunt u (of de gerechtsdeurwaarder) opvragen op de griffie van het vredegerecht.

n Geen verzoening.

Als de standpunten te ver uit elkaar liggen, is er geen akkoord mogelijk. In dat geval zal de vrederechter een Proces-verbaal van niet-verzoening opstellen. Soms wordt er zelfs helemaal niets opgemaakt. Na een mislukte verzoeningspoging hebt u de keuze: de zaak zo laten of een echt proces inleiden bij de vrederechter. In dit laatste geval zal hij niet meer de rol van bemiddelaar op zich nemen, maar die van rechter.

weetje Hoewel ze bij het mislukken van de verzoening geen beslissing nemen, durven sommige vrederechters wel eens een indruk geven van de richting waarin hun uitspraak zou gaan, mocht er een echte procedure bij hen worden ingeleid. Maar u kunt daar niet op rekenen. Sommige vrederechters laten niet in hun kaarten kijken.

Bijna altijd zinvol

Is een verzoeningsprocedure altijd zinvol? Het is alleszins het proberen waard, zeker als u denkt dat met praten toch nog een oplossing mogelijk is. Komt u tot een regeling, dan vermijdt u een procedure (met de daaraan gekoppelde kosten). Komt u niet tot een akkoord, dan hebt u er alleen wat tijd bij ingeschoten. Opletten toch, want u mag de termijnen voor het instellen van een echt proces niet uit het oog verliezen (zie kader: Let op de termijnen!, p. 83).

In de praktijk leiden verzoeningsprocedures geregeld tot resultaat, al ligt het succespercentage bij verplichte verzoeningen aanzienlijk lager dan bij vrijwillige. Een gouden regel voor een geslaagde verzoening is: bepaal op voor- hand welke toegevingen u eventueel wilt doen en hoever u wilt gaan om tot een oplossing te komen. Zo krijgt u geen spijt van beslissingen die u in de emotie van het moment zou nemen. n

Jan Roodhooft, advocaat