De Vlaamse spelregels

Het Vlaams Gewest heeft de successierechten herdoopt tot wat ze echt zijn: een erfbelasting. De spelregels werden grondig herschreven, van de aangifte tot de inning.

De gewesten zijn al geruime tijd bevoegd voor de successierechten en kunnen dus zelf de spelregels, tarieven, verminderingen en vrijstellingen bepalen. De inning daarentegen gebeurde tot op vandaag door de federale overheid (FOD Financiën) – in belastingjargon de belastingdienst genoemd. Elk gewest kon beslissen wanneer het zelf de inning wou gaan organiseren en beheren. Het Vlaams Gewest heeft sinds 1 januari 2015 het heft in eigen handen genomen. De inning gebeurt voortaan door VLABEL, de Vlaamse Belastingdienst.

Vlaanderen heeft van die gelegenheid gebruik gemaakt om de Vlaamse successierechten in de reeds bestaande Vlaamse Codex Fiscaliteit onder te brengen. Daarin zitten nagenoeg alle gewestbelastingen vervat waarvoor Vlaanderen momenteel bevoegd is: de onroerende voorheffing, de belasting op de inverkeerstelling, diverse leegstandsheffingen, enz. En sinds kort dus ook de successierechten, die naar het Nederlandse model tot erfbelasting werden omgedoopt.

Aan de tarieven, vrijstellingen – onder meer de Vlaamse vrijstelling voor de gezinswoning die de langstlevende partner erft – en verminderingen werd niet geraakt. Op andere terreinen zijn er wel ingrijpende wijzigingen.

Aangifte via een modelformulier

De Vlaamse erfbelasting wordt, net als in het verleden, berekend aan de hand van een aangifte van nalatenschap die de erfgenamen zelf moeten opstellen of laten opstellen door een notaris of belastingconsulent, en vooral tijdig moeten indienen. De erfgenamen kunnen opteren voor een gezamenlijke of voor een individuele aangifte.

Hoe? Nieuw is dat je voor de aangifte van nalatenschap voortaan verplicht een modelformulier moet gebruiken. Anders dan voorheen, gaat het om een formulier met tal van voorgedrukte rubrieken en vakjes. De aangifte van nalatenschap heeft met andere woorden meer de look van een aangifte in de personenbelasting gekregen.

Het Nederlandstalige modelformulier vind je terug op Belastingportaal Vlaanderen, de website van VLABEL (http:// belastingen.vlaanderen.be) > Formulieren > Erfbelasting. Wie in een faciliteitengemeente woont en een aangifte van nalatenschap wil indienen in het Frans, kan een Franstalig formulier aanvragen.

Waar? Om een aangifte van nalatenschap in te dienen kan je niet langer terecht bij de regionaal bevoegde ontvanger van successie, volgens de woonplaats van de overledene. Alle aangiften worden voortaan gecentraliseerd op één punt: de Vlaamse belastingdienst VLABEL. Je kan de aangifte doorsturen via de link op de website, via e-mail of verzenden met de post naar Vlaamse Belastingdienst, Erfbelasting, Vaartstraat 16, 9300 Aalst.

Te laat ingediend? Meer betalen!

Je hebt nog altijd 4 maanden de tijd om de aangifte van een nalatenschap te doen bij een overlijden in België. Bij een overlijden in een land van de Europese Economische Ruimte (EER of de 28 lidstaten van de Europese Unie plus IJsland, Liechtenstein en Noorwegen) wordt dat 5 maanden en 6 maanden bij een overlijden buiten de EER.

Je kan ook nog altijd uitstel vragen bij VLABEL, bijvoorbeeld bij een complexe erfenis, wanneer de activa of de erfgenamen moeilijk op te sporen zijn. Bij een eenvoudig – lees een niet gemotiveerd – verzoek tot uitstel krijg je in principe een verlenging van 2 maanden. Een verzoek tot uitstel voor een langere periode dan 2 maanden moet wel gemotiveerd zijn en wordt ook niet meer automatisch toegekend.

Dien je de aangifte te laat in, dan mag je je aan een boete verwachten. Vroeger was dat €25 per maand vertraging en per erfgenaam. Je kreeg toen ook geen boete als je uitstel kreeg. Wel bleef toen de betalingstermijn doorlopen en moest je een nalatigheidsintrest van 7% betalen. Je kon die intrest echter stopzetten door een provisie te storten op de rekening van de ontvanger van successierechten.

NIEUW

1. Als je de aangifte te laat indient, krijg je voortaan een belastingverhoging in plaats van een boete. Die ligt heel wat hoger dan de vroegere boete (zie Aangifte te laat = hogere belasting onderaan deze pagina).

2. Bovendien moet je ook een hogere belasting betalen als je uitstel krijgt, al ligt die weliswaar lager dan bij laattijdig indienen!

3. En je kan de belastingverhoging niet langer ontlopen door een provisie te storten.

Geen schatting meer vooraf

Als erfgenaam moet je in de aangifte de goederen waarderen op hun verkoopwaarde. En dat is niet altijd een eenvoudige klus. Vroeger konden de erfgenamen een voorafgaande schatting laten doen. In overleg met de fiscus werd dan een deskundige aangesteld die een schattingsverslag opstelde dat bindend was voor beide partijen. Dit kon een heel interessante optie zijn.

Voorbeeld. Als de deskundige de waarde van een onroerend goed schatte op €250.000 dan werd dit bedrag opgenomen in de aangifte. Slaagden de erfgenamen er nadien in het huis te verkopen aan een veel hogere prijs (bijv. €300.000), dan hoefden ze geen extra belasting te betalen op de meerwaarde van €50.000. Hadden zij geen voorafgaande schatting laten doen en werd het huis binnen de twee jaar verkocht voor meer dan de waarde die werd aangegeven, dan kon de fiscus wel een extra belasting heffen.

NIEUW

1. De mogelijkheid om vooraf te laten schatten, is niet langer opgenomen in de Vlaamse Codex Fiscaliteit. De Vlaamse administratie zal voortaan zelf schatten en dat bedrag gebruiken voor de berekening van de erfbelasting. Zijn de erfgenamen niet akkoord met de waarde die de fiscus toekent, dan moeten ze een administratieve bezwaarprocedure starten of naar de rechter stappen. De fiscus wordt in dit nieuwe systeem dus rechter én partij, en dit valt uiteraard te betreuren.

2. Recent heeft VLABEL echter bekendgemaakt dat ze met de erkende landmeters-experten een kwaliteitscharter zal afsluiten. De landmeters-experten die het charter onderschrijven, engageren zich om de afgesproken kwaliteitsnormen na te leven. Burgers die een beroep doen op één van deze experten, mogen ervan uitgaan dat de geschatte waarde van het goed in principe door VLABEL niet in twijfel zal worden getrokken.

Forfait voor de kosten

Er is ook goed nieuws te melden! In de aangifte van nalatenschap kunnen de erfgenamen niet alleen de activa (onroerend goed, financiële middelen, auto) opnemen volgens hun verkoopwaarde, maar mogen ze ook passiva (schulden) in mindering brengen. In het verleden moesten deze schulden worden aangetoond met bewijsstukken (kostennota’s, facturen, verklaringen van schuldeisers). Een regel die in Brussel en Wallonië nog steeds geldt.

Wie de Vlaamse erfbelasting moet betalen kan voor de aangifte van schulden voortaan kiezen voor een forfait. Hoe werkt dat? Voor bepaalde schulden (zie verder) zal de administratie automatisch het forfait toepassen, tenzij je als erfgenaam via een verklaring in de aangifte laat weten dat je de werkelijke schulden wil aftrekken. Dan moet je wel bewijsstukken meesturen. Voortaan volstaat een kopie, al kan VLABEL bij twijfel het origineel opvragen.

Forfaitaire schulden

Gewone schulden zoals de laatste ziektekosten (ziekenhuis- en doktersrekening) en de huishoudelijke schulden die nog open stonden op de dag van het overlijden (elektriciteit, water, telefoon, enz.), mag je forfaitair op €1.500 begroten.

Het bedrag van de begrafeniskosten mag forfaitair €6.000 bedragen.

Beide forfaits zullen jaarlijks op 1 januari worden aangepast aan de index van de consumptieprijzen. Je bent niet verplicht om voor beide forfaits te kiezen: je kan voor de gewone schulden het forfait toepassen en de begrafeniskosten bewijzen of omgekeerd.

Niet-forfaitaire schulden

Schulden die specifiek zijn aangegaan om onroerende goederen te verwerven of te behouden, zoals het nog openstaande saldo van een hypothecaire lening voor de koop of verbouwing van een woning, vallen niet onder het forfait. Ze moeten nog steeds worden bewezen via documenten.

Betalen via aanslagbiljet

Totaal nieuw is de manier waarop het Vlaams Gewest de erfbelasting zal innen. Die belasting wordt, zoals de naam laat vermoeden, voortaan ingekohierd: de erfgenamen krijgen dus, net als bij de personenbelasting, een aanslagbiljet. Die aanslag kan worden gevestigd gedurende 5 jaar (9 jaar bij fraude) vanaf het begin van de aangiftetermijn, d.i. in principe vanaf het overlijden.

Hebben de erfgenamen een gezamenlijke aangifte ingediend, dan wordt het aanslagbiljet verzonden naar het adres vermeld in de aangifte. Zoals vroeger kan je hiervoor het adres van de overledene opgeven, het adres van één van de erfgenamen of dat van de professionele adviseur die bijstand verleende bij de opmaak van de aangifte (bijv. de notaris).

Dienden de erfgenamen een individuele aangifte in, dan volgt ook een individuele afrekening.

De erfbelasting moet worden betaald binnen een termijn van 2 maanden vanaf de verzendingsdatum vermeld op het aanslagbiljet.

Nalatigheidsintresten (nog steeds 7%) zijn verschuldigd als de erfgenamen niet binnen die twee maanden betalen. Ook dit was in het verleden anders. Toen begonnen de nalatigheidsintresten automatisch te lopen vanaf het verstrijken van de termijn van 6 maanden (of naargelang het geval 7 of 8 maanden) vanaf het overlijden.

Vragen? Contacteeer de Vlaamse Infolijn via het gratis nummer 1700.

ERIC SPRUYT, NOTARIS EN PROF. KULEUVEN EN FISCALE HOGESCHOOL

Sinds 31 maart 2015 aanvaardt VLABEL geen oude aangifteformulieren meer!