De schuld van Vijftig Tinten Grijs

Uit alle studies blijkt dat vijftigers er vaak niet aan denken om zich te beschermen tegen seksueel overdraagbare aandoeningen. Toch zijn soa’s vandaag net in die leeftijdsgroep aan een opmars bezig.

Volgens dokter Charlotte Jones, voorzitster van de British Medical Association, lijdt het geen twijfel wie de schuldige is. In een interview met het Britse dagblad The Independent wijt ze de recente toename van soa’s (seksueel overdraagbare aandoeningen) bij 45-plussers aan de erotische roman Vijftig Tinten Grijs van E.L. James. De trilogie met sadomasochistische inslag – soms smakeloos bestempeld als mummy porn (mamaporno) – heeft volgens haar, sinds de publicatie in 2011, een toename van onveilig seksueel gedrag veroorzaakt. In het Verenigd Koninkrijk is het aantal soa’s sinds 2011 in die leeftijdscategorie inderdaad met 7% toegenomen, chlamydia-infecties niet meegerekend.

Campagne spreekt aan

Toegegeven, misschien is de link tussen een literair fenomeen en de stijging van het aantal soa’s ietwat kort door de bocht. Maar één ding staat vast: het seksleven van vijftigers evolueert en de condoomreflex volgt die evolutie absoluut niet! Vandaar dat het aidspreventieplatform actief in Brussel en het Waalse Gewest de voorbije drie zomers een campagne heeft opgezet die zich specifiek tot een meer volwassen publiek richtte. “Lange tijd focuste de preventie op jongeren. Nochtans weten we vandaag dat aids méér voorkomt bij dertigers en veertigers. En sinds het begin van deze eeuw neemt het aantal aidsgevallen bij vijftigplussers opnieuw toe. In 2000 telden we elk jaar ongeveer 100 hiv-infecties bij vijftigers. Vandaag zijn dat er bijna 200 per jaar”, weet Thierry Martin, voorzitter van het aidspreventieplatform.

Rond de slogan Doe het waar je wil, met wie je wil en hoe je wil, maar altijd met condoom zoomde deze campagne in op diverse risicosituaties: ontrouw, losbandig gedrag, partnerruil of zelfs gewoonweg een nieuwe bedpartner! “Liefst 75% van alle volwassenen bleek zich aangesproken te voelen door de diverse en concrete gevallen die wij onder de aandacht brachten”, aldus nog Thierry Martin.

Cultureel taboe

Nochtans mocht deze campagne noch op de radio, noch op tv worden uitgezonden vóór 22 uur, uit vrees onvoorbereide luisteraars of kijkers te choqueren. Maar ondanks het hardnekkige culturele taboe dat erop rust, is seks bij vijftig-, zestig-, zeventig- en zelfs tachtigplussers wel degelijk een realiteit. “Vroeger werd iemand van 50 als oud afgeschilderd. Dat klopt vandaag absoluut niet meer. Integendeel: als je 50 bent, sta je vaak aan de top van je professionele loopbaan. En soms heb je ook meer tijd om aan jezelf te denken”, reageert Esther Hirch, klinisch seksuologe en sekstherapeute.

In een tijdperk waarin genot en zelfontplooiing centraal staan, lijkt leeftijd niet langer een belemmering voor bevredigende, ja zelfs onstuimige liefde en seks. “Ik heb cliënten die, hoewel bijna 80, toch een minnaar hebben en seks echt heel belangrijk vinden”, aldus nog de seksuologe. Vandaag zien heel wat mensen het niet meer zitten om na een echtscheiding of na het overlijden van hun partner alleen te blijven: ze willen een nieuw hoofdstuk toevoegen aan hun intieme leven.

“Al is het niet altijd evident om een partner van je eigen leeftijd te ontmoeten. Zeker niet voor dames: zij kunnen vaak niet op tegen jongere vrouwen. Vandaar dat datingsites zo populair zijn”, stipt Esther Hirch aan. En als het dan klikt, wordt preventie afgedaan als bijkomstig! “Men ervaart het risico als gering en als ver van zijn bed, hoewel bescherming echt wel nodig is. En naarmate mensen sterker het gevoel krijgen dat het leven eindig is, laait hun belangstelling voor seksualiteit ook opnieuw op. Het idee dat ze al die nieuwe dingen nog kunnen ervaren en beleven, maakt hen bijzonder enthousiast!”

Eenmaal de 50 voorbij worden we voortdurend gewaarschuwd voor ziekten als diabetes en kanker. Daardoor lijkt het risico op soa’s veel kleiner. Verder willen datingsites doorgaans niet met preventiecampagnes worden geassocieerd. “We hebben al geprobeerd om met hen samen te werken, maar ze houden de boot af: commercieel gezien vinden ze het geen goede zet om een link te leggen tussen hun eigen merk en soa’s”, legt Thierry Martin van het preventieplatform uit.

Geen condoomreflex

De dertigers van vandaag – de erfgenamen van de aidsjaren, zeg maar – zijn hun seksleven gestart met condooms. Maar de zestigers van nu hebben er vaak zeer weinig ervaring mee. “Sommigen vinden het gênant om condooms te kopen in een apotheek. Wij merken dat wanneer we condooms uitdelen, velen zeggen: ‘ik zal het aan mijn kleinzoon geven’. Alsof een condoom onmogelijk iets voor hen kan zijn”, aldus nog Thierry Martin.

Daarbij komt nog dat sommige lichamelijke veranderingen preventie kunnen bemoeilijken. “Een condoom aandoen lukt enkel bij een betrouwbare en langdurige erectie. Terwijl die erectie met de leeftijd vaak net wat trager komt, minder hard is en meer rechtstreekse stimulering nodig heeft. Beide partners moeten zich daar bewust van zijn, zodat ze er ook rekening mee kunnen houden”, licht Esther Hirch toe. “En ja, sommige mannen halen liever geen condoom boven, uit angst hun erectie kwijt te raken of voor een casanova versleten te worden. Eigenlijk zitten ze dus met precies dezelfde angsten als heel jonge mannen”, nuanceert Thierry Martin. Het ultieme bewijs dat we in ons hoofd allemaal 20 zijn als het over seks gaat.

JULIE LUONG