De schatten van Nijvel

Op een koude dag achter glas genieten van een ‘Tarte al d’jote’ en uitkijken op één van de merkwaar-digste kerken van ons land. Het zijn maar twee van de genoegens die het Waals-Brabantse Nijvel biedt.

Aan het einde van de vijver in het Parc de la Dodaine van Nijvel, krijgt de bezoeker een mooi zicht op het silhouet van de collegiale Sint-Gertrudekerk. De indrukwekkende, grotendeels romaanse kerk lijkt het stadje te beheersen.

Op de Grand-Place, die twee jaar geleden werd heraangelegd en deels verkeersvrij is, valt de ongewone bouw nog meer op. De hoofdgevel aan de westkant heeft een halfronde ingang en lijkt haaks op de rest van het gebouw te staan. De kerk is gebouwd in Duits-Ottoniaanse stijl en werd in 1046 ingewijd in aanwezigheid van de Duitse keizer. Ze is gebouwd bovenop een veel oudere benedictijnerabdij waarvan de heilige Gertrude de eerste abdis was. Samen met Tongeren en Doornik is Nijvel dan ook één van de oudste steden van België.

Heilige autobougie

Eeuwenlang was de collegiale kerk een wereld op zichzelf: ze diende als rechtbank en zelfs als balzaal (de kannunikessen legden geen belofte van kuisheid af). Op 10 mei 1940 verwoestten de bommen van de Luftwaffe niet alleen de historische binnenstad, maar ook een deel van de collegiale kerk. Dat had één voordeel: bij de restauratie is men teruggekeerd naar de oorspronkelijke romaanse stijl. Afgezien van een paar barokke onderdelen straalt de binnenkant van de kerk sobere pracht uit waar de moderne blauwe glasramen van het hoofdkoor wondermooi bij passen.

Eén van de vreemdste schatten van Nijvel ziet u in een zijkapel: het zilveren schrijn met de relieken van Gertrude uit 1982. Om te tonen dat het schrijn hedendaags is, heeft zilversmid Felix Roulin het versierd met moderne gebruiksvoorwerpen: de sleutel van een boormachine, een autobougie, een flessenopener van Coca-Cola.

Tip: bezoek de kerk bij voorkeur in de vroege namiddag. Elke weekdag start om 14 uur een gegidste rondleiding (WE om 14 en 15.30 uur). Dan krijgt u toegang tot delen van de kerk die normaal niet toegankelijk zijn: de funderingen van de Merovingische abdij onder de kerk, de schatkamers en de sfeervolle kloostergang naast het gebouw. Op de binnenplaats vormen de klokken die men tijdens WOII wist te verbergen, een stilleven. Jammer van het lelijke stadhuis dat tegen de middeleeuwse kloostergang werd aangebouwd (je zou bijna hopen op een tweede bombardement).

Als u voor deze rondleiding kiest, start uw stadsbezoek dan in de voormiddag met de Jan van Nijvelwandelingen: drie korte en onderling combineerbare luswandelingen die een goed beeld van de stad bieden. Jan van Nijvel is de mascotte van de stad en u kunt hem bijna levensgroot in verguld metaal zien hangen aan één van de kerktorens. Het beeld slaat al vijf eeuwen de uren van de klok.

Grote monumenten moet u op uw wandeling niet verwachten (het bombardement heeft te veel verwoest), maar wel joie de vivre. Dat u in de Saint-Jacqueswijk nog mooie huizen ziet, is te danken aan een slager die begin jaren ’50 tegen de afbraakplannen van de stad één van de eerste buurtcomités van België opstartte. Loop ook binnen in het rode gerechtsgebouw op de Grand-Place en proef er de 19de eeuw. De Rue de Namur en de zijstraten zijn dan weer leuke winkelplekken.

Culinair erfgoed

Op uw wandeling zal u vast het grote aantal restaurants opvallen. In Nijvel houden ze van lekker eten, zo veel is zeker. Misschien omdat de stad twee schatten van culinair erfgoed koestert: de Doubles en vooral de Tarte al d’jote.

Doubles zijn boekweitpannenkoeken met een kaasvulling, die enkel gegeten worden tussen de Sint-Gertrudeprocessie eind september en carna- val. Tarte al d’jote is een hartige taart gevuld met een mengsel van snijbiet en lokale kazen. Dit speciale mengsel heet d’jote en wordt ook in meer hedendaagse bereidingen gebruikt. De taart is één van de oudste streekgerechten van ons land en over de authenticiteit wordt streng gewaakt door een broederschap. Ze kent sterren toe aan de Tartes al d’jote die worden aangeboden door lokale restaurants en bakkers. Dit jaar kregen restaurants L’Union en Le Duc de Brabant en bakkerij Tout au beurre de hoogste onderscheiding (5 sterren) voor hun taart. Het is stevige kost, maar wat kan dat smaken na een stadswandeling op een koude dag!

In de omgeving

Als u in de namiddag nog wat tijd over hebt, kunt u een bezoek overwegen aan een bezienswaardigheid in de omgeving van Nijvel. Het Hellend vlak van Ronquières ligt op 8 km en is een wonder van Belgische technologie. Minder bekend (maar een aanrader) is het dorpje Rebecq in het Roman Païs (de streek waarvan Nijvel de hoofdplaats is). Door het centrum kronkelt de Zenne, met een romantische bruggetje en twee watermolens.

Ludo Hugaerts – Foto’s Bart Degrande