De pil verder nemen tijdens de menopauze Een goed idee?

“Menopauzeklachten? Niet voor mij. Ik neem gewoon de pil door”, onthulde modecoach Lien Degol onlangs. Zij vormt lang geen uitzondering. Steeds meer vrouwen kiezen voor een overgang zonder of met zo min mogelijk klachten.

Nooit eerder kreeg de menopauze zoveel medische en media-aandacht als vandaag. Toch blijven veel vrouwen onzeker over hoe ze deze levensfase veilig maar ook comfortabel kunnen doorkomen. Gynaecoloog Mireille Merckx (UZ Gent) legt uit wat er zoal veranderd is.

Plus Magazine: waarom is er zoveel verwarring over de behandeling van de menopauze?

Mireille Merckx: Die verwarring is begrijpelijk. De aanpak van de menopauze is de voorbije 40 jaar verschillende keren compleet bijgesteld. Dat heeft te maken met de hormonale behandelingen. Het inzicht in deze materie is in de loop der jaren enkele malen bijgeschaafd. Eerst was er de groeiende overtuiging dat hormonenpreparaten voor alle vrouwen in de overgang een prima oplossing waren. Daar kwam in 2002 bruusk een eind aan door de resultaten van een grote studie waarbij jammer genoeg het kind met het badwater werd weggegooid. De hormonale behandelingen uit die tijd hielden voor een beperkte groep vrouwen een gezondheidsrisico (borstkanker) in, maar latere analyses toonden aan dat ze ook veel gezondheidsvoordelen bieden. Tal van vrouwen en ook artsen staan nog steeds wantrouwig tegenover deze hormonentherapie. Intussen evolueerden we naar een sterk genuanceerde aanpak, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Dat is goed nieuws voor vrouwen met menopauzeklachten. Vrouwen hoeven niet bang te zijn voor deze fase. Eén op de drie ondervindt nauwelijks last. Heb je wel symptomen, dan kan je stap per stap geleidelijk in de overgang terechtkomen en de gynaecoloog kan je daarbij op maat begeleiden.

Is het slim om de menopauze te counteren door de anticonceptiepil door te nemen?

Mireille Merckx: Vroeger luidde het advies om rond je 40ste te stoppen met de anticonceptiepil en je te laten steriliseren. Het risico op cardiovasculaire problemen zou anders toenemen. Die visie is helemaal omgegooid. De huidige generatie anticonceptiepillen is immers veel lager gedoseerd en we gebruiken meer natuurlijke hormonen. Vrouwen zijn vandaag ook veel mondiger en willen niet aan levensstijl inboeten tijdens de overgang. Het is een individuele afweging die elke vrouw in overleg met de arts moet maken. Zo beschermt de anticonceptiepil tegen al te zware bloedingen in de overgangsperiode, tegen warmteopwellingen, nachtelijk zweten, maar ook tegen baarmoederkanker en ze voorkomt verlies van botmassa. Door de pil enige tijd na je 50ste door te nemen, blijft je (kunstmatige) cyclus regelmatig en is de kans groot dat je helemaal niets merkt van je menopauze.

Zijn er vrouwen voor wie dit wel risico’s kan inhouden?

Mireille Merkx: Ja. Bij vrouwen met een hoge bloeddruk, met een verhoogde kans op trombose of cardiovasculaire problemen (soms door familiale voorbeschiktheid) bekijken we geval per geval wat er eventueel mogelijk is. Vrouwen die roken, gebruiken de pil beter niet door. Bij vrouwen met borstkanker zijn we erg terughoudend omdat we weten dat hormonen de groei van een al aanwezige tumor kunnen stimuleren. Maar de huidige anticonceptiepillen, zoals ze vandaag zijn samengesteld, mogen we niet als de oorzaak van een nieuwe borstkanker beschouwen.

Hoelang neem je de pil best door?

Mireille Merckx: De meeste vrouwen kunnen de pil doornemen tot ongeveer 52 jaar. Rond die leeftijd raden we ze aan om een zestal weken te stoppen met de pil, zodat we zien of er al signalen van de overgang aanwezig zijn. In theorie zijn er twee bloedonderzoeken met enige tussentijd nodig om met zekerheid vast te stellen of een vrouw in de menopauze is aanbeland, maar zo’n onderzoek is zeker niet altijd nodig. Is het duidelijk dat de overgang zich heeft voltrokken, dan schakelen we meestal van de pil over op hormoonsubstitutietherapie. Dat kan op verschillende manieren. Zo kan het hormonenspiraaltje dat progesteron bevat, worden gecombineerd met een transdermale crème of patch met oestrogenen (het andere vrouwelijke hormoon) die op de huid wordt aangebracht. Dat is interessant bij vrouwen met een tromboserisico.

Een andere mogelijkheid is een laag gedoseerd hormonenpreparaat dat geen ovulatie meer tegenhoudt, maar wel het gevoel geeft dat je altijd in de eerste week van je cyclus bent. Dat is voor de meeste vrouwen de aangenaamste week. Hormoonsubstitutie bevat minder hormonen dan de anticonceptiepil maar beschermt niet tegen zwangerschap. Rond de menopauze kan er af en toe nog een cyclus doorkomen, waardoor je de hormonenbehandeling best combineert met een voorbehoedsmiddel.

Nog een mogelijkheid is tibolone, een pseudohormoon dat zich als een oestrogeen gedraagt, maar dat niet op de baarmoeder inwerkt en iets meer libido geeft. Van dat product werd een tijdlang afgestapt na de mediahype rond borstkanker en pilgebruik, maar daar is men nu van teruggekomen. Sommige vrouwen willen de anticonceptiepil liever nog wat langer doornemen, maar dan wegen de voordelen niet op tegen de risico’s.

Door het verleden is er nog veel argwaan tegenover hormoonsubstitutie. Wat zegt de wetenschap hier nu over?

Mireille Merckx: Voor heel wat vrouwen met symptomen is dit soort therapie een veilige oplossing om menopauzeklachten zoals warmteopwellingen, nachtelijk zweten, haargroei, depressieve gevoelens enz. buitenspel te zetten. Die kunnen een grote impact hebben op de levenskwaliteit. Die keuze is erg persoonlijk. Vrouwen hoeven zich zeker niet meer schuldig te voelen wanneer ze voor hormonentherapie kiezen.

Recente studies hebben ook duidelijk heel wat preventievoordelen aangetoond zoals bescherming tegen osteoporose en hartaandoeningen. Idealiter wordt deze behandeling het best opgestart binnen de tien jaar na aanvang van de menopauze. Liefst start je er binnen de zes maanden al mee. De keuze aan preparaten is vandaag heel groot, waardoor er voor veel vrouwen een aangepast middel bestaat. Maar net als bij de anticonceptiepil blijven er risicogroepen die we niet kunnen helpen. Borstkanker blijft een taboe. Ook vrouwen die in het verleden een beroerte of een trombose kregen, komen niet in aanmerking voor een orale hormonenbehandeling.

Hoelang mag je met hormonentherapie doorgaan?

Mireille Merckx: Ook hier zijn de inzichten geëvolueerd. Vroeger moest je rond je 60ste zeker stoppen. Vandaag is er consensus dat vrouwen pas moeten stoppen als er contra-indicaties optreden. Risico’s zijn er bijvoorbeeld bij vasculaire klachten maar er zijn net zo goed vrouwen van 70 en ouder die er zich nog altijd goed bij voelen. Vrouwen die aan substitutie doen, laten zich doorgaans ook beter opvolgen door hun arts. Het is wel belangrijk dat je ook een gezonde levensstijl aanhoudt.

KARI VAN HOORICK

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content