De oorlog is hot in Bastogne

Nog nooit hebben de Wereldoorlogen ons zo geboeid als vandaag. In en rond Bastogne ontdekken we nieuwe reconstructies van het Ardennenoffensief (WOII) en de foxholes uit de tv-serie Band of Brothers. Met vergeten dorpjes en een prachtige natuur als kers op de taart.

Op de weg van Bizory naar Foyrijden we voorbij een gedenkteken voor de Easy Company. Hier in de sparrenbossen van Bois Jacques vocht de compagnie uit de tv-serie Band of Brothers. Aan de andere kant van de weg zaten de Duitsers. Het monumentje is mee gesponsord door Tom Hanks.

Zeshonderd meter verder, bij een bord met Bois Jacques/Jack’s Wood/ Band of Brothers, zoeken toeristen met camera’s tussen de bomen naar de foxholes, de mangaten die de Amerikaanse soldaten tijdens het Ardennen-offensief hebben uitgegraven. Jean-Luc Lemaire, mijn gids en oud-militair, vindt ze meteen. Ik zie, netjes op één lijn, kuilen aan de voet van bomen. Sommige grotendeels opgevuld met bladerresten, andere dieper. Re-enactors spelen hier in de winter het offensief na en graven de kuilen dan opnieuw uit. Maar niemand houdt het er langer dan twee nachten vol (in december ’44 trotseerden de G.I. ’s drie weken lang tot -25°C).

Bijna alsof u erbij was

Oorlogstoerisme is hot. Niet alleen in de Westhoek. Ook in Bastogne herleeft het oorlogsverleden met nieuwe attractiepolen. “Na de herdenking van de 50ste verjaardag van de Battle of the Bulge in 1995 dachten we dat het gedaan was met WOII te herdenken”, zegt mijn gids. “Maar kijk, nog nooit zagen we zoveel oorlogstoeristen als nu. Een derde zijn Amerikanen.”

Een goede start voor de verkenning van het stadje is de wandeling Bastogne en 1900 (ongeveer 3 km), voorzien van infoborden. Ondanks de naam brengt dit parcours ons niet alleen langs oudere monumenten (zoals de romaans-gotische Sint-Pieterskerk en de middeleeuwse Porte de Trèves), maar ook langs de herinneringen aan het Ardennenoffensief. Zoals de Shermantank en de buste van Anthony McAuliffe (de legendarische generaal die de vraag tot overgave van de Duitsers beantwoordde met de uitdrukking Nuts!) op het naar hem genoemde centrale plein van het stadje. Elders wachten het monument voor Patton en het huis waar Hitler één nacht sliep, in mei 1940. In de Espace Quartier Latin kunt u nog tot eind 2013 de tentoonstelling Ik was 20 in ’45 in Bastogne bezoeken.

Nog relatief nieuw zijn de Bastogne Barracks. Deze kazerne van het Belgische leger diende als hoofdkwartier van de Amerikanen. Van hieruit verstuurde McAuliffe zijn Nuts-antwoord. Het Belgische leger heeft er een collectie legervoertuigen van alle strijdende partijen uit WO II bijeengebracht en een reconstructie van het belegerde Bastogne ingericht. Zo zien we, op basis van een historische foto, een tableau vivant dat het officierendiner op kerstavond ’44 doet herleven.

De oorlog nog niet beu? Goed, want buiten de stad vindt u wellicht de meest interessante sporen. Een kleine 2 km buiten het centrum ligt de heuvel Mardasson met het bekende stervormige monument ter ere van de Amerikaanse gesneuvelden. Veel kleiner is mijlpaal 1147, het laatste paaltje van de Weg van de Vrijheid. Deze herdenkingsstenen staan langs de route die het leger van Patton aflegde van Utah Beach tot Bastogne. Vlakbij deze mijlpaal zijn ze volop het nieuwe Bastogne War Museum aan het bouwen dat in de lente van 2014 open gaat. Het moet het referentiemuseum voor WOII in België worden, net als In Flanders Fields dat in Ieper voor WOI is.

Iets verder buiten Bastogne kunt u de benen strekken in het Bos van deVrede in Bizory. Een deel van dit nieu-we bos werd door Amerikaanse veteranen aangeplant, samen met kinderen van Bastogne. In het dorpje Bras wacht Bastogne Ardennes ’44. Dit gloednieuwe privémuseum is geslaagd in een huzarenstukje: in de altijd kou-de kelder is, compleet met nepsneeuw en al, een reconstructie van het slagveld rond Bastogne gemaakt met authentiek materiaal. Alsof u erbij was.

Maar genoeg oorlog nu. Bastogne ligt immers in een uithoek van de Ardennen waar het in de mooie maanden rustig wandelen is. Ook fietsen is hier een plezier, want het stadje vormt het startpunt van drie Ravelroutes op oude spoorlijnen.

Twee aanraders voor een zomerse wandeling:

– De Promenade des Bisons in Recogne (11 km, vertrek aan het kerkje, bewegwijzerd met blauwe ruiten). Schrik niet als u hier bizons in de wei ziet staan. De route voert immers langs een boerderij die bizons kweekt en toeristen ontvangt in een soort van westerndorp (indianen incluis).

– De Promenade de la Betlange in Villers-la-Bonne-Eau (9,9 km, vertrek aan het kerkje, bewegwijzerd met blauwe rechthoeken). Een van de mooiste natuurwandelingen van de streek. Onderweg naar het vertrekpunt rijdt u in Losange voorbij een elegant wit kasteeltje omringd door vijvers: het ouderlijke huis van prinses Mathilde.

Ludo Hugaerts – Foto’s Bart Degrande