De ontmoetingen die mijn leven bepaalden

Een leraar die u dat duwtje gaf in de richting van uw droomcarrière. Een vriendin die u deed nadenken over de zin van uw bestaan. Iedereen heeft wel iemand ontmoet die zijn leven een beslissende wending gaf.

Of ze nu romantisch, vriendschappelijk, professioneel of filosofisch is, een ontmoeting kan onze toekomst bepalen: hetzij door onze plannen in vraag te stellen, hetzij door ze te bevestigen. Soms zijn een treffende blik, een paar goedgekozen woorden, een luisterend oor genoeg om onze kijk op het leven te doen kantelen. Lezeres Claudine Clabots (61) heeft zo een aantal interessante ontmoetingen beleefd. “Ik heb het geluk gehad dat ik een heleboel mensen op mijn pad gevonden heb, die een positieve draai aan mijn leven gegeven hebben. Sommigen zoals mijn leraar Arabisch, Arpag Mekhitarian, hebben het zelfs helemaal omgegooid. Ik was al bezeten van reizen en van nieuwe dingen ontdekken toen ik les ging volgen bij deze Egyptespecialist. Maar hij heeft me kennis laten maken met een religie, een filosofie en een manier van leven, vervuld van wijsheid en respect voor anderen. Dankzij hem ben ik nog altijd gefascineerd door Egypte. Ik heb zelfs een cursus gevolgd om de hiërogliefen te leren ontcijferen. Ik ben met Arpag in contact gebleven tot zijn dood en ik ben de erudiete maar toch zo zachte man altijd blijven bewonderen.”

Door haar open geest en haar sterke wil om te evolueren, was Claudine klaar voor een ontmoeting die haar leven duidelijk heeft verrijkt. Maar dat is niet iedereen gegeven.

Onbekend, onbemind

“Ik krijg heel veel patiënten over de vloer die lijden aan wat men emotionele eenzaamheid noemt: ze hebben de indruk dat ze niet meer in contact staan met anderen, en zelfs niet met zichzelf”, vertelt psychologe Nathalie Gilleman. “Vroeger was er de clan, de familie die altijd klaarstond om te helpen. In dorpen waren dat vaak de buren. De mensen waren nooit totaal alleen, er was een voortdurende uitwisseling op emotioneel vlak. Vandaag ziet die uitwisseling er heel anders uit. Er zijn mensen die ervan overtuigd zijn dat tussen hen en de anderen een soort muur staat. Resultaat is dat ze minder ontvankelijk zijn voor ontmoetingen. Men noemt dat het dissociatieve fenomeen. Die mensen reageren zo omdat ze een trauma hebben opgelopen. We zijn er van nature op ingesteld om empathie te voelen voor de ander. Dat mes snijdt echter aan twee kanten. Dat instinct kan er ook toe leiden dat een fragiel mens totaal onder iemand anders’ invloed raakt, met alle risico’s van dien. Mensen die zo’n traumatische gebeurtenis meegemaakt hebben, ontwikkelen de neiging om zichzelf te beschermen door zich terug te trekken. Zij zullen niet gauw naar anderen toestappen om hen te leren kennen. Het is aan ons, therapeuten, om onze patiënten te leren hoe ze zich opnieuw kunnen openstellen.

Zelfs een negatieve ontmoeting kan verhelderend zijn en de lont aansteken, ook zij kan een motor van verandering worden. Een extreem strenge leerkracht of een dominante vriend kunnen in die zin een rol spelen. Door hen kunnen mensen gemotiveerd worden om niet opnieuw hetzelfde te moeten meemaken.”

Een kwestie van karakter én van hormonen

Waarom staan sommige mensen open voor dergelijke ontmoetingen en andere niet? “Dat is een kwestie van karakter, maar ook van hormonen”, legt Nathalie Gilleman uit. “Wie op zoek is naar iemand anders, wie er ontvankelijk voor is om zijn eerste teleurstellingen achter zich te laten, beschikt over een stevig overlevingsmechanisme. Uiteindelijk zijn we sociale wezens van aard. We hebben elkaar nodig.”

Maar dat instinct minimaliseert helemaal niet de rol van het toeval, van dat magische mysterie van ontmoetingen, vriendschappelijk of professioneel. Hoewel: is er nog wel sprake van toeval als het gaat om een kennismaking in het kader van een stage, een conferentie of een congres? Dan is het toch vrij logisch dat je iemand ontmoet die in het verlengde ligt van wat je intellectueel zoekt? “In zo’n geval ben je je er min of meer van bewust dat je iets zoekt. Maar dan nog moet zo’n ontmoeting op het geschikte moment plaatsvinden en moet je in de goede geestesgesteld-heid zijn. Het is zoals in de liefde: om verliefd te kunnen worden, moet je toch wel een minimumbehoefte hebben aan iemand anders. Als iemand genoeg heeft aan zichzelf, zal hij niet snel mooie ontmoetingen beleven.”

De grens over

Zijn er ideale momenten om mensen te ontmoeten en open te staan voor koerswijzigingen in uw leven? Adolescenten hebben vaak referentiepersonen nodig. Bij hen ontstaat vaak een behoefte aan iemand die kan helpen of steunen. Dat kan een leraar zijn die hem of haar zelfvertrouwen geeft. Ook het begin van het leven als volwassene – de eerste baan – en het einde van de beroepsloopbaan zijn momenten waarop alles mogelijk is. Elke etappe laat andere ontmoetingen toe, nieuwe ervaringen. “Elke keer als we een grens oversteken, komen er automatisch mechanismen op gang die deze overgang soepeler kunnen doen verlopen. Als we dan op iemand kunnen steunen, kan dat een grote hulp zijn”, beklemtoont Nathalie Gilleman.

Soms wordt pas naderhand duidelijk hoe belangrijk een ontmoeting geweest is. “Het komt erop neer dat twee mensen onbewust elkaar vinden”, zegt Nathalie Gilleman. “Dan wordt duidelijk of ze complementair zijn (elkaar aanvullen) of gelijk (veel gemeen hebben). Een uitwisseling is er in ieder geval, maar soms is pas later duidelijk of er iets constructiefs uit kan groeien. Een verrijkende ontmoeting vraagt soms tijd...” n

Gilda Benjamin, Ariane De Borger