De omgekeerde prothese!

In het spoor van de knie- en heupoperaties komen nu de schouderoperaties opzetten. “Almaar meer mensen weigeren zich neer te leggen bij de beperkingen die een pijnlijke schouder hen oplegt”, zegt orthopedisch chirurg Philippe Debeer (UZ Leuven). “En de chirurg kan hen steeds vaker helpen.” De nieuwste vondst is... de omgekeerde prothese.

De belangrijkste oorzaak van aanhoudende schouderpijn is niet dezelfde als deze van knie- en heupproblemen, waar artrose meestal een belangrijke rol speelt. “Schouder-artrose komt veel minder voor en zeker niet in die mate dat een schouderprothese zich altijd opdringt”, legt prof. Debeer uit. “Het merendeel van de schouderklachten draait om peesproblemen: ontstekingen of scheuren. Die kunnen pijnlijk zijn, maar ook bepaalde bewegingen zo goed als onmogelijk maken en aanzienlijk krachtsverlies veroorzaken.” De onderliggende oorzaak zit vooral in de inklemming van de pezen door (onder meer) een beenderige aanwas, of in slijtage.

“Hoewel schouders niet zoals knieën en heupen het gewicht van het hele lichaam moeten torsen, worden ze toch ook zwaar belast, door de enorme bewegingsamplitude die mogelijk is in het schoudergewricht. Er zijn weinig gewrichten die zoveel verschillende bewegingen maken. Na jaren eist die belasting haar tol.”

Als pijnstillers, ontstekingsremmers, cortisone-injecties en oefentherapie niets opleveren, kan chirurgisch ingrijpen aangewezen zijn. Dat kan door middel van een kijkoperatie, waarbij alles vrij eenvoudig kan schoongemaakt worden langs drie gaatjes in de schouder. “Maar zelfs zo’n artroscopie is nog altijd een operatie!”, waarschuwt prof. Debeer. “Mensen hebben daar vaak een verkeerd beeld van. Ook bij een artroscopie hoort een revalidatie.

In volle ontwikkeling

In geval van inscheuring van de pees kan deze eveneens via een kijkoperatie of een klassieke operatie opnieuw aan het bot vastgehecht worden. “Net omdat die pezen vaak door slijtage gedegenereerd zijn, is het niet altijd eenvoudig om ze te herstellen en weer aan het bot te bevestigen”, verduidelijkt prof. Debeer. “Dat is op dit moment dé uitdaging in mijn vakgebied. Gespecialiseerde firma’s ontwerpen almaar meer gesofisticeerde ankertjes om de pezen aan het bot vast te maken, onderzoekers gooien zich op het perfectioneren van peestransfers en het zoeken naar ander weefsel en injecteerbare cellen om pezen te versterken. Ook gaan ze na of het gebruik van stamcellen hier vruchten kan afwerpen.”

Of een chirurgische ingreep aangewezen is of de patiënt beter met zijn schouderaandoening leert leven, is een heel individuele kwestie. Naast de aandoening en de toestand van de schouder zelf spelen daarbij factoren zoals de leeftijd en de levensstijl van de patiënt een doorslaggevende rol. “Deze beslissing gebeurt in nauwe samenspraak met de patiënt”, zegt prof. Debeer. “Hij moet de voor- en nadelen afwegen. Al wat wij als chirurg kunnen doen, is hem informatie geven. Over de eventuele noodzaak van de ingreep, de slaagkansen, maar vooral over de revalidatie nadien. Want die neemt toch algauw een halfjaar tot een jaar in beslag.”

Een revolutionair idee

Niet zelden ontwikkelen wetenschappers revolutionaire behandelingen, gewoon door op een originele manier tegen een probleem aan te kijken. Zo bedacht een Franse arts de omgekeerde prothese voor mensen met chronische peesletsels, gecombineerd met artrose van het schoudergewricht. Het idee is heel eenvoudig: als er slijtage optreedt in de pezen die de bol aan het uiteinde van de arm en de kom in de schouder bedienen, kan het nuttig zijn de gewrichtsprothese gewoon... om te keren. In plaats van de bol komt een kom, in plaats van de kom een bol. Op die manier nemen andere spieren en pezen de zaak over. Een geniale oplossing voor een aantal selectieve gevallen. Maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Bij deze ingreep wordt immers veel weefsel en bot weggenomen en dat vergroot het risico op verwikkelingen.”

Ariane De Borger