De kleine lettertjes: vaak kunt u eraan ontsnappen!

Wanneer u een factuur in de brievenbus krijgt van een aannemer, garagist of handelaar, staan op de achterzijde vaak algemene voorwaarden vermeld: de gevreesde ‘kleine lettertjes’. Maar in hoeverre (en wanneer) zijn ze bindend voor u? Of, belangrijker nog, wanneer zijn ze dat niet?

Heel wat handelaars plaatsen hun algemene voorwaarden bewust op de achterzijde van bestelbons of facturen. Bij een discussie kunnen ze ernaar verwijzen en beweren dat de consument gebonden is door de inhoud... hoewel die veelal eenzijdig in het voordeel van de aannemer of handelaar is opgesteld.

In de algemene voorwaarden staan meestal een aantal klassieke afspraken zoals:

wat er gebeurt als u de factuur niet tijdig betaalt. Dan bent u wellicht een intrest verschuldigd (veelal rond de 10 % op jaarbasis) plus een schadevergoeding wegens laattijdige betaling (ook vaak 10 %). Soms last de handelaar een eigendomsvoorbehoud in: u wordt pas eigenaar na volledige betaling van de prijs

welke sancties u boven het hoofd hangen als u de overeenkomst alsnog verbreekt

in welke mate u de aannemer of handelaar aansprakelijk kunt stellen als het geleverde goed gebreken vertoont of wanneer u schade berokkend wordt

wat de gevolgen zijn van een niet-tijdige levering.

Verder wordt ook de rechtbank vermeld die bevoegd is voor eventuele geschillen.

Voorwaarden niet aanvaard? NIET BINDEND!

De aannemer of handelaar kan zich enkel op de algemene voorwaarden beroepen als de consument die heeft aanvaard. Met andere woorden: u moet uw akkoord gegeven hebben en dat is lang niet altijd het geval! Als u de voorwaarden alleen maar krijgt op de factuur (voor- of achterzijde) en u ze voordien nooit hebt gezien (ook niet op de bestelbon, bijvoorbeeld) dan hebt u het volste recht om te zeggen dat u de voorwaarden niet hebt aanvaard. U bent er immers niet mee akkoord gegaan op het moment van het afsluiten van het contract.

Hebt u echter ook een bestelbon of offerte ondertekend waarop de kleine lettertjes vermeld waren, dan kunt u naderhand nog moeilijk de toepassing van deze voorwaarden in vraag stellen. U hebt dan immers voor akkoord met de bestelling en de voorwaarden getekend.

WEETJE! Sommige handelaars laten de consument een document tekenen waarop vermeld staat dat hij de algemene voorwaarden die ter inzage in hun winkel of bedrijfsruimte liggen, aanvaard heeft. De meeste rechters oordelen dat u er in zulk geval niet door gebonden bent. Ook als de algemene voorwaarden opgesteld zijn in een andere taal dan de uwe kunt u stellen dat u ze niet begrijpt en er dus niet door gebonden bent. Ook hier is de kans reëel dat een rechtbank dit standpunt zal bijtreden.

LET OP! De handelaar of aannemer zou kunnen beweren dat hij al eerder zaken deed met u (en dat u zijn voorwaarden dus kende). Of dat u de factuur hebt betaald zonder ze te betwisten, waardoor u ook de toepasselijkheid van de kleine lettertjes zou hebben aanvaard. Bent u een consument, dan maken de argumenten van de handelaar/aannemer meestal weinig kans op succes. Bent u echter zelf een handelaar, dan is dit wel het geval.

TIP Wilt u volledig op zeker spelen, stuur dan bij de ontvangst van de factuur een aangetekende brief naar de handelaar of aannemer waarin u stelt de voorwaarden niet te hebben aanvaard en dus niet gebonden te zijn.

Voorwaarden aanvaard, maar niet wettelijk? NIET BINDEND!

Zelfs al hebt u de algemene voorwaarden aanvaard, dit betekent nog niet dat alle clausules die erin staan ook zomaar geldig zijn! Er bestaan nu eenmaal wettelijke bepalingen die de beperkingen bepalen van wat handelaars en aannemers in hun algemene voorwaarden mogen opnemen. De belangrijkste zijn terug te vinden in de Wet op de marktpraktijken (Wet van 6 april 2010).

Het belangrijkste principe is dat clausules en bepalingen die te eenzijdig in het voordeel van de handelaar of aannemer opgesteld zijn, verboden zijn.

Wordt zulke clausule toch opgenomen, dan is ze zonder meer ongeldig en wordt ze geacht niet te bestaan. Bovendien riskeert de handelaar problemen met de dienst Controle en bemiddeling van de Federale Overheidsdienst Economie (de vroegere economische inspectie).

De wet somt een veertigtal “te eenzijdige” clausules op.

Zo is het o.a. verboden:

de leveringstermijn van een product eenzijdig te bepalen of deze te wijzigen

de consument te verbieden de ontbinding van de overeenkomst te vragen ingeval de onderneming haar verbintenis niet nakomt

de wettelijke waarborg voor verborgen gebreken of de wettelijke verplichting tot levering van een goed dat in overeenstemming is met de gesloten overeenkomst, op te heffen of te verminderen

een onredelijk korte termijn vast te leggen om gebreken in het geleverde product aan de onderneming te melden.

Voorwaarden aanvaard, wel wettelijk maar niet duidelijk? NIET BINDEND!

Zelfs als u gebonden bent door bepaalde voorwaarden omdat u ze aanvaard hebt en die voorwaarden ook geldig zijn, betekent dat nog niet dat u nadien niets meer kunt ondernemen tegen de handelaar of aannemer.

Zo moeten de voorwaarden duidelijk en ondubbelzinnig geformuleerd zijn. Is dat niet het geval dan speelt elke onduidelijkheid in uw voordeel. De Wet op de marktpraktijken bepaalt immers dat bij een betwisting de voordeligste interpretatie voor de consument moet worden genomen.

Jan Roodhooft, advocaat