De grenzen van de fiscale amnestie

Vanaf 2005 zou de nieuwe zogenaamde Europese spaarrichtlijn in voege moeten treden. Hoewel de definitieve goedkeuring pas voor volgend jaar gepland is, zijn de krachtlijnen van het akkoord inmiddels duidelijk. Vanaf 2005 zullen de lidstaten het aan elkaar moeten melden wanneer er interesten worden uitbetaald aan een spaarder uit een andere lidstaat. Met andere woorden: hebt u als Belg een rekening in het buitenland, dan wordt de Belgische fiscus automatisch op de hoogte gebracht van de interesten die op die buitenlandse rekening worden bijgeschreven. Niet alleen zult u daardoor de belasting op uw beleggingsinkomsten niet meer kunnen ontwijken (als u dat zou willen), maar bovendien wordt daarmee ook uw eventuele buitenlandse zwarte rekening geopenbaard. En sluipt u met uw zwarte obligaties naar een buitenlands bankloket om uw coupons te knippen, dan staat u een gelijkaardig lot te wachten. De rentebetaling wordt dan meegedeeld aan de Belgische fiscus.

Wat doet België?

Drie landen û Oostenrijk, Luxemburg en België û vroegen en kregen een uitzonderingsregime op de Europese richtlijn. Zij zijn niet verplicht informatie door te spelen over de interestbetalingen aan buitenlandse rekeninghouders, maar zullen in plaats daarvan zelf de zogenaamde Europese bronheffing van 15 procent inhouden en de opbrengst daarvan doorspelen aan de landen waarvan de spaarders afkomstig zijn. Over de identiteit van de spaarders wordt daarbij geen informatie vrijgegeven. Van de totale som aan ontvangen bronheffing wordt namelijk 75 procent in één bedrag doorgestort aan de landen in kwestie. Dit systeem van Europese bronheffing is in principe echter slechts een overgangssysteem. Over enkele jaren (volgens plan ten vroegste vanaf 2011) zouden ook Luxemburg, Oostenrijk en België moeten overschakelen op het systeem van de gegevensuitwisseling. Voor wie belasting ontduikt, tikt de tijdbom dus genadeloos verder, al ligt het ogenblik van de explosie nog niet helemaal vast.

Wat is fiscale amnestie precies?

De Wet op de fiscale amnestie is op 16 januari 2004 officieel in werking getreden. Dit betekent echter niet dat alles nu tot in de details glashelder is. De grote principes liggen vast, maar er zijn nog heel wat vragen over de concrete toepassing. De komende maanden zullen klaarheid brengen.

Met de invoering van de fiscale amnestie wordt een uitweg geboden aan wie û in het vooruitzicht van de nieuwe regelgeving die ingaat begin 2005 – definitief van zijn zwarte centen af wil. Iedere burger krijgt de mogelijkheid om zwart geld dat zich in het buitenland of in een kluis bevindt ‘aan te geven’ via de eenmalige bevrijdende aangifte (EBA) en het op deze manier – mits betaling van een eenmalige boete van 6 of 9 procent – weer hagelwit te maken.

Het basisprincipe van de fiscale amnestie is vrij eenvoudig. Wanneer u geld overschrijft van een buitenlandse rekening naar een Belgische bank, beursvennootschap of verzekeraar, dan kunt u vragen om de fiscale-amnestieregeling toe te passen. De financiële instelling waarbij het geld terechtkomt, zal dan de eenmalige boete inhouden en het geld zonder opgave van uw identiteit doorstorten aan de schatkist. U ontvangt dan een zogenaamd certificaat van repa-triëring. En daarmee is het geld volledig witgewassen. Het afgeleverde document kunt u later gebruiken als joker bij een fiscale controle. Hebt u inkomstenbelasting ontdoken of interesten geïnd in het buitenland?

De fiscale amnestie maakt brandhout van nagenoeg alle vormen van fiscale fraude (zie ook verder). Merk wel op dat enkel natuurlijke personen fiscale amnestie kunnen vragen. Vennootschappen met een zwart spaarpotje in het buitenland blijven hiervan verstoken.

Wat met effecten in een kluis?

Staat het zwarte geld niet op een buitenlandse rekening maar bestaat het onder de vorm van effecten in een kluis of onder de matras thuis, dan is de procedure gelijkaardig. Zodra u de effecten deponeert op een rekening bij een bank, beursvennootschap of verzekeraar, kunt u vragen om de fiscale amnestieregeling toe te passen en kan eveneens een certificaat van repatriëring worden afgeleverd. De enige voorwaarden zijn dat de effecten werden aangekocht voor 1 juni 2003 en dat ze minstens drie jaar op een rekening worden geplaatst. Houd er wel rekening mee dat het tarief voor effecten aan toonder altijd 9 procent is!

Moet ik mijn geld naar België brengen?

Neen, ook de mogelijkheid om amnestie aan te vragen zonder het geld te repatriëren bestaat. Wilt u het geld op een buitenlandse rekening houden, dan moet u de fiscale amnestie echter zelf aanvragen bij de fiscus en bovendien uw identiteit prijsgeven. U komt dan niet meer in aanmerking voor het gunsttarief van 6 procent maar bent sowieso 9 procent belasting verschuldigd.

Opmerkelijk is dat geen fiscale amnestie mogelijk is voor zwart geld dat in buitenlandse verzekeringsproducten belegd is. Enkel buitenlandse bankproducten en effecten aan toonder komen in aanmerking. Voor de titularissen van zwarte buitenlandse verzekeringsbeleggingen is dat echter geen probleem, vermits verzekeringsbeleggingen ook niet onder de Europese spaarrichtlijn zullen vallen (zie kader Toepassing van de spaarrichtlijn).

Om twijfelaars over de streep te trekken werd hier tenslotte nog aan toegevoegd dat wie in aanmerking komt voor de EBA maar er geen gebruik van maakt, vanaf 2005 zware boetes gepresenteerd kan krijgen. Wie dan nog betrapt wordt op zwart geld mag belastingverhogingen van... 100 procent verwachten.

Geldt de fiscale amnestie ook voor successierechten?

De enige hinderpaal die nu nog in de weg staat is de kwestie van de successierechten, en dat alleen in het Vlaams Gewest. Vermits de successierechten een gewestelijke materie zijn, moeten de gewesten hun toestemming verlenen om de amnestie ook van toepassing te maken op ontdoken successierechten. In Vlaanderen ligt Groen! echter dwars. Het is wellicht wachten tot na de regionale verkiezingen van 13 juni vooraleer amnestie voor successierechten ook in Vlaanderen mogelijk wordt. Tot dan is er dus een EBA met verschillende snelheden in de verschillende gewesten.

Zijn er beperkingen?

Om misbruiken te voorkomen, werden in de regeling enkele beperkende maatregelen opgenomen.

Geen witwasgeld. Ten eerste mag het gerepatrieerde geld niet afkomstig zijn van een witwasoperatie of een onderliggend misdrijf. Ook tijdens de fiscale amnestieoperatie blijven de bankiers dus verplicht om verdacht geld te melden bij de antiwitwascel. Verder mag het geld voor de repatriëring nog niet het onderwerp uitmaken van een onderzoek van de fiscus. Ook dat lijkt logisch.

Niet na 1 juni 2003. Om pro-actief gedrag uit te sluiten, werd verder bepaald dat alleen geld dat voor 1 juni 2003 op een buitenlandse rekening stond (of in zwarte effecten belegd was) voor fiscale amnestie in aanmerking komt.

Bufferperiodes. Ten slotte werden ook een aantal bufferperiodes vastgelegd. De zwarte inkomsten die tijdens zo’n bufferperiode werden verkregen, zijn eveneens uitgesloten van de amnestieregeling. Met een voorbeeld wordt snel duidelijk welke misbruiken mogelijk zouden zijn zonder zo’n bufferperiodes.

Stel u even in de plaats van meneer X die in het voorjaar van 2003 een bedrag van 250.000 euro erft van zijn suikertante. Enkele weken later, tijdens de regeringsonderhandelingen, komen de eerste gesprekken over de fiscale amnestie op gang. Dus wat doet onze snuggere erfgenaam? In de aangifte van de nalatenschap neemt hij het geërfde geld niet op maar hij plaatst de som op een rekening in Luxemburg. Het verdere verloop is voorspelbaar: in januari 2004 schrijft hij het geld over naar zijn Belgische rekening en vraagt hij fiscale amnestie aan. Hij komt er dan vanaf met een boete van 6 of 9 procent van het gerepatrieerde geld, wat een stuk lager ligt dan het tarief van de normale successierechten. Zelfs als enige tijd later, bij de controle van de nalatenschapsaangifte, blijkt dat meneer X successierechten heeft ontdoken, staat de belastingcontroleur met zijn mond vol tanden. Meneer X heeft immers een geldig certificaat van repatriëring en ontsnapt aan de normale belastingaanslag. Zulke scenario’s worden dus onmogelijk gemaakt door de vastgelegde bufferperiodes.

Als de drie gewesten de fiscale amnestie toepassen op de successierechten, worden de ontdoken successierechten enkel uitgewist door de repatriëringsboete wanneer het overlijden dateert van voor 1 januari 2003. De aangifte in de successie moest dan binnen zijn uiterlijk 31 mei 2003. Voor sommen die u sinds 1 januari 2003 hebt geërfd, geldt de fiscale amnestie dus niet. Zelfs al betaalt u hierop de amnestieboete, als later na een onderzoek blijkt dat u successierechten hebt ontdoken, mag de fiscus het geld nog altijd belasten tegen de normale tarieven.

Kan ik de overheid vertrouwen?

Fiscale amnestie aanvragen vereist dat u onze overheid vertrouwt. Wie geen vertrouwen heeft, houdt zijn zwarte spaarpotjes liever helemaal gedekt. Wie kan immers garanderen dat de overheid later geen misbruik zal maken van de vrijgekomen informatie? Zodra de operatie achter de rug is en al het geld netjes op Belgische rekeningen staat, zou de overheid bijvoorbeeld makkelijk kunnen overgaan tot het opstellen van een vermogensregister. Anderen vrezen misschien dat de fiscus extra controles zal uitvoeren in de dossiers die gebruikmaakten van het zogenaamde groot pardon. Zo is het bijvoorbeeld niet denkbeeldig dat de aangifte in de personenbelasting van 2002 en 2003 extra gecontroleerd zou kunnen worden. En wie is er zeker van dat in de komende jaren het bankgeheim niet zal worden afgeschaft (voor zover dat nu nog bestaat) zodat op een Belgische rekening voortaan niets meer veilig is?

Die vrees zal er wellicht toe leiden dat sommigen ervoor zullen kiezen hun zwarte geld zwart te houden. Maar dat is niet zonder risico. Noch het Luxemburgse, noch het Belgische bankgeheim zijn immers waterdicht. Dat konden fiscale fraudeurs de voorbije jaren meermaals ondervinden (denk maar aan de KB-Lux-affaire in 1996, de opheffing van het bankgeheim door de rechter enkele maanden geleden, de huiszoekingen bij het Gemeentekrediet in 1999 naar aanleiding van het geantidateerd afsluiten van rekeningen en kluizen bij een overlijden....). Met de aangekondigde boetes van 100 procent voor fraudeurs die niet ingegaan zijn op de fiscale amnestie, worden de risico’s op betrapping alleen maar zwaarder. De overheid houdt dus een angstaanjagende stok achter de deur voor wie haar niet vertrouwt.

A Frida Deceunynck